Beynəlxalq iqtisadiyyat

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
İqtisadiyyat
GDP PPP Per Capita IMF 2008.svg
Əsas kateqoriyalar
Mikroiqtisadiyyat
Makroiqtisadiyyat
İqtisadi təlimlər tarixi
İqtisadi metodologiya
Alternativ iqtisadiyyat
Texniki metodlar
Riyazi iqtisadiyyat
Ekonometrika
Təcrübi iqtisadiyyat
Milli Hesablar Sistemi
Sahələr və alt sahələr
Təhsil
Səhiyyə
Əmək
Oyunlar nəzəriyyəsi
Artım
Kənd təsərrüfatı
Təbii ehtiyatlar
Davranış
İqtisadi sistem
Beynəlxalq
Portal:İqtisadiyyat

Beynəlxaq iqtisadiyyat — müxtəlif malların, xidmətlərin, işçi qüvvəsinin, kapitalın və digər istehsal amillərinin beynəlxalq mübadiləsi sahəsində müxtəlif dövlətlərin təsərrüfat subyektləri arasında qarşılıqlı təsir qanunauyğunluqlarını öyrənən bir fəndir.

Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər (BİM) – maddi nemətlərin istehsalı, bölgüsü, mübadiləsi və istehlakı üzrə müxtəlif ölkələrin təsərrüfat subyektləri arasında qarşılıqlı fəaliyyət sistemidir. BİM ayrı-ayrı ölkələr, onların regional birlikləri, həmçinin ayrı-ayrı müəssisələr (transmilli və çoxmilli şirkətlər) arasında iqtisadi münasibətlərin çoxsəviyyəli təsərrüfat əlaqələri kompleksidir[1].

BİM iqtisadiyyatların müxtəlif səviyyələrində təzahür edə bilər ki, onun da subyektləri aşağıdakılardır:

  1. Mikrosəviyyə — burada BİM-in subyektləri kimi bu və ya digər xarici iqtisadi əməliyyatları həyata keçirən ayrı-ayrı fiziki şəxslər, orta və kiçik müəssisələr və firmalar çıxış edir;
  2. Makrosəviyyə — bu səviyyənin əsas subyektləri kimi milli dövlətləri, onların subyektlərini, beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya qruplaşmalarını, transmilli və qlobal şirkətləri göstərmək olar;
  3. Üstmilli səviyyə — bu səviyyədə beynəlxalq təşkilatlar və üstmilli institutlar fəaliyyət göstərir.

BİM-in məzmununun arşdırılmasında onun obyekt və subyektlərinin böyük əhəmiyyəti vardır.BİM-in obyektləri onun ayrı-ayrı formalarıının əsasını təşkil edən əmtəələr və xidmət növləri,kapital,texnologiya və bu kimi yüzlərlə iqtisadi məzmuna malik anlayışlardan ibarətdir.BİM-in subyektləri mikroiqtisadi səviyyədə firmalardan[2], beynəlxalq şirkətlərdən,sahibkarlar ittifaqlarından ibarətdir.Makroiqtisadi səviyyədə BİM-in subyektləri milli hökümətlər vədövlət orqanlarından ibarətdir.[3]

Beynəlxalq iqtisadiyyatın məqsədi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq iqtisadiyyatın tədqiqat obyekti dünya və ya dünya iqtisadiyyatıdır[4].

Dünya iqtisadiyyatı — beynəlxalq əmək bölgüsündə iştirak edən və beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemi ilə əlaqələndirilən ayrı-ayrı ölkələrin məcmusudur[5].

Beynəlxalq iqtisadiyyatın obyektləri, eyni zamanda bu gün həcmi 9 trilyon ABŞ dolları olan beynəlxalq ticarətdə dövriyyədə olan mal və xidmətlərdir. Beynəlxalq iqtisadiyyatda mal və xidmət mübadiləsi böyük həcmlər, çeşidlərin genişliyi, keyfiyyət fərqliliyi ilə xarakterizə olunur[6].

Beynəlxalq iqtisadiyyat kursu quruluşu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Beynəlxalq iqtisadiyyat nəzəriyyəsi kursu 2 hissədən ibarətdir[7]:

  • Beynəlxalq mikroiqtisadiyyat dünya bazar iştirakçılarının maraqları və imkanları ilə müəyyən edilmiş davranış qaydalarını öyrənir[8].
  • Beynəlxalq makroiqtisadiyyat daxili tarazlığın tədiyə balansının vəziyyəti ilə əlaqələndirilməsi proseslərinin öyrənilməsinə həsr edilmişdir[9]:
    • Ödəniş balansının maliyyə və pul siyasəti ilə əlaqəsi;
    • Hökumət və mərkəzi bankın daxili bazarı tənzimləmək üçün etdiyi hərəkətlər xarici aləmdəki mövqeyini necə dəyişdirə bilər.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ • James E. Anderson (2008). "international trade theory," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition.Abstract.
    • Devashish Mitra, 2008. "trade policy, political economy of," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
    • A. Venables (2001), "International Trade: Economic Integration," International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences]], pp. 7843–7848. Abstract.
  2. ↑ Maurice Obstfeld (2008). "international finance," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
  3. ↑ "Beynəlxalq iqtisadiyyatın mahiyyəti, onun dünya iqtisadiyyatında rolu və əhəmiyyəti" (az.). lib.bbu.edu.az. 2019-04-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-13.
  4. ↑ • Giancarlo Corsetti (2008). "new open economy macroeconomics," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
    • Reuven Glick (2008). "macroeconomic effects of international trade," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract.
    • Mario I. Blejer and Jacob A. Frenkel (2008). "monetary approach to the balance of payments," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition.
    • Bennett T. McCallum (1996). International Monetary Economics. Oxford. Description.
    • Maurice Obstfeld and Kenneth S. Rogoff (1996). Foundations of International Macroeconomics. MIT Press. Description. Arxivləşdirilib 2010-08-09 at the Wayback Machine
  5. ↑ See also the Rybczynski theorem, in Rybczyinski, Tadeusz. "Factor Endowments and Relative Commodity Prices". Economica. New Series. 22 (88). 1955: 336–341. doi:10.2307/2551188. JSTOR 2551188.
  6. ↑ Stolper, Wolfgang; Samuelson, Paul. "Protection and Real Wages". Review of Economic Studies. 9 (1). 1941: 58–73. doi:10.2307/2967638. JSTOR 2967638.
  7. ↑ Samuelson, Paul. "International Trade and the Equalization of Factor Prices". The Economic Journal. 58 (230). June 1949: 163–184. doi:10.2307/2225933. JSTOR 2225933.
  8. ↑ Gary Hufbauer: "The Impact of National Characteristics and Technology on the Commodity Composition of Trade in Manufactured Goods" in Vernon op cit 1970
  9. ↑ Samuelson, Paul. "The Gains from International Trade". Canadian Journal of Economics and Political Science. 5 (2). 1939: 195–205. doi:10.2307/137133. JSTOR 137133.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarın loqosu Vikianbarda Beynəlxalq iqtisadiyyat ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Beynəlxalq_iqtisadiyyat&oldid=6264504"