Bozqır qartalı
| Bozqır qartalı | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aquila rapax | |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||
| Aquila rapax (Temminck, 1828) | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Aquila rapax (lat. Aquila rapax) — qartal cinsinə aid, təhlükə altında və sayı azalan quş növüdür.
Qısa təsviri və yayılması[redaktə | əsas redaktə]
İri qartaldır. Rəngi qonurdur. Burun dəlikləri ovaldır. Səsi boğunuq çıxır.
Yayılması: Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda miqrantdır. Burada Xəzər sahili boyunca uzanan düzənlik sahələrdə təsadüf olunur. Mart-aprel və sentyabr-oktyabr aylarında görünür. Yaşayış yeri və həyat tərzi: Yarımsəhra sahələri xoşlayır. Azərbaycanda müvəqqəti olduğu üçün həyat tərzi diqqəti cəlb etməyib.
Sayı[redaktə | əsas redaktə]
XX əsrə qədər adi saylı, 1990-cı illərə qədər azaldılıb, nadir olub, 2000—2001-ci illərdə 6 quş qeyd edilib, indi isə nəslinin kəsilmə təhlükəsi var, son 10 ildə 1 dəfə Salyan ətrafında (oktyabr, 2007-ci ildə) yaralanmış halda əldə edilib (şəxsi həyətdə qəfəsdə saxlanılıb).
Azalma səbəbləri[redaktə | əsas redaktə]
Növün kəmiyyət göstəricisinə təsir edən əsas faktorlar Böyük Qafqazdan şimala tərəf yerləşən ərazinin vəziyyətidir. Azərbaycanda bozqır qartalının miqrant populyasiyanın zərərli hesab edilib ovlanması da ona mənfi təsir edib.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər: Ovlanması qadağandır. Respublikanın və Naxçıvan MR-in Qırmızı kitablarına daxil edilib. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxil edilib.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər: Xəzər dənizinin qərb sahili boyunca yerləşən düzən sahələrdə miqrant populyasiyasının qorunmasına nəzarətin gücləndirilməsi, süni şəraitdə yetişdirilib təbiətə buraxılması, növün əhaliyə tanıdılması.
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QIRMIZI KİTABI FAUNA, II NƏŞR. 132səh, Bozqır qartalı. (2013)
- J. Ferguson-Lees, D. A. Christie: Raptors of the World. Christopher Helm, London 2001, ISBN 0-7136-8026-1, S. 238–239 und 730–733.
- L. Svensson, P. J. Grant, K. Mullarney, D. Zetterström: Der neue Kosmos Vogelführer. Kosmos, Stuttgart 1999, ISBN 3-440-07720-9, S. 80–81.