Bulquksa
| Bulquksa | |
|---|---|
| 불국사 | |
.jpg) Bulquksa məbədi | |
 | |
| 35°47′24″ şm. e. 129°19′56″ ş. u. | |
| Ölkə | Cənubi Koreya |
| Şəhər | Qyonqcu |
| Yerləşir | Könsan-Pukto[d], Köncu[d] |
| Rəsmi sayt | bulguksa.or.kr |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bulquksa, Toham dağının yamaclarında (Cənubi Koreya, Şimali Qyonqsanq əyaləti, Qyonqcu şəhəri, Cinhon-donq) yerləşir. Koreya Buddizmi Cogye Quruluşunun baş məbədidir və ərazisində Dabotap və Sokgatap daş Paqodaları, Çonqun-qyo (Mavi Bulud Körpüsü) və iki qızıl-bürünc Budda heykəli daxil olmaqla Cənubi Koreyanın Milli Sərvətlərindən yeddisi mövcuddur. Məbəd Cənubi Koreya hökuməti tərəfindən 1 nömrəli Tarixi və Səfalı Sahə olaraq təsnif edilmişdir. 1995-ci ildə Bulquksa dörd kilometr şərqdə yerləşən Sokguram Qrotto ilə birlikdə UNESCO-nun Ümumdünya irsi Siyahısına daxil edildi.
Məbəd Şila krallığında Buddist sənətinin qızıl dövrünün şah əsəri hesab olunur. Hal-hazırda Koreya Buddizmi Cogye Quruluşunun 11-ci rayonunun baş məbədidir.
Dünyadakı ən qədim taxta üzərində oymalar arasında olan Dharani sutranın 704-751-ci il tarixli versiyası 1966-cı ildə burada tapılmışdır. Budist mətni 8 sm×630 sm-lik tut kağızından Perqament üzərində basılmışdır.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Məbədin qeydlərində 528-ci ildə Kral Bophınqın rəhbərliyi altında bu yerdə kiçik bir məbədin tikildiyi bildirilir. Samquk Yusada mövcud məbədi 751-ci ildə Kral Qyonqdokun hakimiyyəti dövründə Baş nazir Kim Desonq valideynlərinin ruhunu şad etmək üçün tikdirməyə başlamışdır deyə qeyd edilir. Tikili 774-cü ildə Kimin ölümündən sonra Şila sarayı tərəfindən tamamlandı və indiki adı Bulquksa (Budda Diyarı Məbədi) verildi.
Məbəd Qoryo sülaləsi və erkən Coson krallığı dövründə bərpa edilmişdir. İmcın müharibəsi zamanı taxta binalar yandırıldı. 1604-cü ildən sonra Bulquksanın yenidən qurulmasına və genişləndirilməsinə başlandı, ardından 1805-ci ilə qədər təxminən 40 dəfə bərpa edildi.
İkinci Dünya müharibəsi və Koreya müharibəsindən sonra 1966-cı ildə məbəd qismən bərpa edildi. Geniş bir arxeoloji araşdırma aparıldıqdan sonra Prezident Park Çunq Heenin əmri ilə 1969 ilə 1973-cü illər arasında böyük ölçüdə bərpa edildi və Bulquksa indiki vəziyyətinə gətirildi. Məşhur daş tikililər orijinal Şila tikililərindəki kimi qorunub saxlanılmışdır.
Quruluşu[redaktə | mənbəni redaktə et]
Məbəd, Qyonqcudakı Cinhon-donqda, Tohamsan yamaclarında yerləşir.
Məbədin girişi Sokgyemun, ibadətgahın içərisinə aparan iki hissəli pilləkən və körpüyə malikdir. Pilləkən, maariflənməyə gedən 33 pilləyə uyğun olaraq 33 pilləlidir. Alt hissə olan Çonqunqyo (Mavi Bulud Körpüsü) 6,3 metr uzunluqdadır və 17 pilləlidir. Üst hissə olan Bequnqyo (Ağ Bulud Körpüsü) 5.4 metrdir və 16 pilləlidir. Pilləkən Cahamuna (Mauve Sis Qapısı) aparır.
Məbədin daxilində qeyri-adi olan iki paqoda var. 8,2 metr hündürlükdə olan üç mərtəbəli Sokgatap (Sakyamuni Paqoda) sadə xətləri və minimal detalları ilə ənənəvi Koreya üslublu daş paqodadır. Sokgatapın 13 əsrdən çox yaşı var. Dabotap (Çox Xəzinə Paqoda) 10.4 metr hündürlüyündədir və Lotus Sutrada adı çəkilən Çox Xəzinə Buddaya həsr edilmişdir. Sokgatapdan fərqli olaraq, Dabotap olduqca bəzəkli quruluşu ilə tanınır. Təsviri Cənubi Koreyanın 10 qəpik sikkəsində əks olunur. Dabotap və Sokgatap, müvafiq olaraq 20 və 21 nömrəli Koreya Milli Xəzinələridir.
Yerüstü və iki göy məskəni Bulquksada özünü göstərir: Şakyamuni Budda Lotus Sutra ilə yerüstü, Amitabha Budda Avatamska Sutra ilə göy. Böyük məbəd iki həyətdədir. Həyətlərdən biri Şakyamuni Buddanın yerləşdiyi salon olan Deunqcon mərkəzindədir. Digəri mərkəzdə yeddi xəzinə körpüsü Çilbogyonun yerləşdiyi cənnət salonu olan Qınqnakcon üzərindədir.
.jpg)
Deunqcon (대웅전, 大雄殿), Böyük Maarifləndirmə Zalı, əsas salondur. Dabotap və Sokgatap bu salonun qarşısında dayanır. Salonda Sakyamuni Budda saxlanır və ilk dəfə 681-ci ildə inşa edilmişdir. Əsas salonun arxasında Musolcon (무설전, 無 說 殿), Sözsüz Salon dayanır. Bu salon adını Buddanın təlimlərini yalnız sözlərlə öyrətmək mümkün olmadığına inamdan alır. Kompleksdəki ən qədim binalardan biridir və ehtimal ki, ilk dəfə 670-ci ildə inşa edilmişdir. Qvanımcon (Avalokitesvara Məbədi, 관음전, 觀音 殿), Mükəmməl Şəfqət Bodhisattva olan Avalokitesvaranın bir görüntüsünü saxlayır və kompleksin ən yüksək nöqtəsində dayanır. Qvanımconun altında oturan Birocon (Vairocana Budda Mərkəzi, 비로전, 毘盧 殿), 26 nömrəli milli xəzinə sayılır, əsas birləşmənin yanında dayanan Gıknakcon (Ali Səadət Salonu, 극락전) isə qızılı-brünc buddaya ev sahibliyi edir və 27 nömrəli milli sərvətdir.