Buxara əmirliyi
 | Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz. |
| Yarı müstəqil dövlət (Rusiya protektoratı altında 1873–1917) | |||
| Buxara əmirliyi | |||
|---|---|---|---|
| امارت بخارا Buxoro amirligi | |||
|
|||
 Buxara Əmirliyi (yaşıl rəngdə).1850-ci illər. |
|||
|
|
|||
| Paytaxt | Buxara | ||
| Dil(lər) |
Özbək Fars dili[1] |
||
| Din | Sünni İslam, Şiə İslam, Sufizm (Nəqşibəndilik), Zərdüştilik, İudaizm | ||
| Pul vahidi | pul (fulus),tilla və tanqa[2] | ||
| Əhalisi | |||
| İdarəetmə forması | Mütləq monarxiya | ||
| Xan | |||
| · 1785–1800 | Mir Məsum Şah Murad (ilk) | ||
| · 1911–1920 | Seyid Alim xan (son) | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Buxara Əmrliyi (Özbəkcə: Buxoro Amirligi (1785 – 1920)), Həştərxan hakimiyyətinin son xanı olan Əbul Qazi zamanında, Məhəmməd Rəhm Xan rəhbərliyindəki Monqol mənşəli ancaq Çingiz xan soyundan olmayan Manqıtlar 1747-ci ildə Buxaranı işğal edərək 1753-cü ildə Əmrliyini elan etmişdi. Dövrün Orta Asiyanın adətinə görə Çingiz Xan soyundan gəlməyən Xan ola bilmədiyi üçün 1756-cı də "Əmir əl-Möminin" ünvanını istifadə etmişdi və 1785-ci ildə Həştərxan hakimiyyətinin Buxara xanlığına son qoymuşdur.
1747-ci ildə Nadir Şahın ölümündən sonra, Muhammad Rəhm Xan, Abulfayz Xanı və onun oğulunu öldürdülər, beləcə Cani hakimiyyətinə son qoyuldu. Bundan sonra əmrlər oyuncaq xanlara icazə verdilər, Abdul Qazi Xanın ölümündən sonra Mir Günahsız Şah Muradın taxta çıxması üçün imkan yarandı [5]
Manqıtler zamanında xanlığın sərhədləri daralmağa başladı və XIX əsrin sonlarına doğru mərkəz olan Buxaraın da ruslar tərəfində işğalından sonra Buxara xanlığı Rus boyunduruluğuna keçdi və 1920-ci ildəki Sovet işğalına qədər yarı müstəqil qaldı. Xanlıq torpaqları 1860-cı ilə qədər bu günkü Türkmənistanı, Özbəkistanın qərbini və Qazaxıstanın cənub-qərbini əhatə edirdi.
Xivə xanlığı və Kokand xanlığı ilə birlikdə Özbək üç xanlığı olaraq xatırlanmışdır.
Mündəricat
Buxara Əmrləri[redaktə | əsas redaktə]
- Günahsız Şah Murad 1785-1800
- Heydər xan 1800-1826
- Hüseyn 1826
- Ömər 1826-1827
- Nəsrulla xan 1827-1860
- Müzəffər xan 1860-1886
- Əbdüləhəd xan 1886-1910
- Məhəmməd Alim Xan 1910-1920
Mənbə[redaktə | əsas redaktə]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Roy (2000), The new Central Asia: the creation of nations, p.70
- ↑ ANS Magazine The Coinage of the Mangit Dynasty of Bukhara. by Peter Donovan. Retrieved: 16 July 2017.
- ↑ E.K. Travel from Orenburg to Bukhara. Foreword N.A. Halfin. Moscow, The main edition of the eastern literature of the publishing house "Science", 1975. (in Russian:Мейендорф Е. К. Путешествие из Оренбурга в Бухару. Предисл. Н. А. Халфина. М., Главная редакция восточной литературы издательства "Наука", 1975.)
- ↑ http://3.bp.blogspot.com/-BCdEMgFhAzg/URYO6A8B1HI/AAAAAAAADLw/-HAzla6bBMk/s1600/muslim-world-1900.jpg
- ↑ Soucek Svat, A History of Inner Asia (2000), səhifə 179-180
Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]
 Rusiya İmperiyasının inzibati bölgüsü | ||
|---|---|---|
| General qubernatorluqlar |
Sankt-Peterburq • Moskva • Azov • Belarus • Varşava • Vladivostok • Şərqi Sibir • Qalisiya • Litva • Qərbi Sibir • İrkutsk • Kiyev • Finlandiya knyazlığı • Malorossiya • Novorossiysko-Bessarabiya • Orenburq • Orenburq və Samara • Amur ətrafı • Ryazan • Sibir • Step • Türküstan |  |
| Quberniyalar |
Həştərxan quberniyası • Tavriya quberniyası • Azov • Altay • Arxangelsk • Arxanqeloqorod • Astraxan • Belqorod • Belarusiya • Bessarabiya • Bratslavski • Bukeevskaya • Vilenski • Vitebsk • Vladimir • Voznesenski • Voloqda • Volıski • Voronej • Vıborq • Vyatka • Qrodnensk • Yekaterinoslav • Yenisey • İzyaslavskaya • İnqermanland • İrkutsk • Kazan • Kaluqa • Kiyev • Kovenskaya • Kolıvan • Kostroma • Kursk • Litva • Malorossiya • Minsk • Mogilyov • Moskva • Nikolayev • Nijeqorod • Novqorod-Şimal • Novqorod • Novorosiyski • Olenetsk • Orenburq • Orlov • Penza • Perm • Petroqrad • Podolsk • Polotskiy • Poltava • Pskov • Ryazan • Samara • Sankt-Peterburq • Saratov • Sibir • Simbirsk • Slobodsko-Ukrayna • Slonimskaya • Smolensk • Stavropol • Tambov • Tver • Tobolsk • Tomsk • Tula • Ufa • Xarkov • Xerson • Xolmsk • Çerniqov • Yaroslavl | |
| Vilayətlər | • Amur • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Şəhər bələdiyyələri | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Çöl diyar vilayətləri | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Türküstan diyar vilayətləri | Zakaspiysk • Səmərqənd • Yeddisu • Sırdərya • Türküstan • Fərqanə | |
| Baltikyanı diyar quberniyaları | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Finlandiya quberniyaları | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Polşa Kralığının quberniyaları | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Qalitsiya general qubernatorluğu | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Qafqaz canişinliyi | Bakı • Gürcüstan • Gürcüstan-İmeretiya • Dərbənd • Yelizavetpol • Qafqaz • Kutaisi • Tbilisi quberniyası • Qara dəniz quberniyası • Şamaxı • İrəvan • Erməni • Batumi • Dağıstan • Qars • Kaspi • Kuban • Terek • Zaqatala • Suxumi | |
| Xüsusi dairələr | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Xüsusi qurumlar | • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • [[]] • | |
| Vassal dövlət qurumları | Bakı xanlığı • Dərbənd xanlığı • Gəncə xanlığı • Talış xanlığı • Naxçıvan xanlığı • Qarabağ xanlığı • Quba xanlığı • Abxaz knyazlığı • Buxara əmirliyi • İrəvan xanlığı • Şəki xanlığı • Kokand xanlığı • Qaradağ xanlığı • Kurlandiya və Semiqaliya • Yeddi Ada Respublikası • Avar xanlığı • Reç Pospolita • Moldav knyazlığı • Şirvan xanlığı • Salyan xanlığı • Uryanxay diyarı • Xivə xanlığı • Kartli-Kaxeti çarlığı • Şamaxı xanlığı • İmereti çarlığı | |
