Buxara əmirliyi
Buxara Əmrliyi (Özbəkcə: Buxoro Amirligi, Tacik dili: Аморати Бухоро; 1785 – 1920), Aştarhan xanədanının son xanı olan Əbul Qazi zamanında, Məhəmməd Rəhm Xan rəhbərliyindəki Monqol mənşəli ancaq Çingiz Xan soyundan olmayan Mangitler 1747də Buxaranı işğal edərək 1753də Əmrliyini elan etmişdi. Dövrün Orta Asiyanın adətinə görə Çingiz Xan soyundan gəlməyən Xan ola bilmədiyi üçün 1756da "Amīr al-Mu'minīn" ünvanını istifadə etmişdi. Və 1785-ci ildə Aştarhan xanədanının Buxara Xanlığını yox etmişdi.
1747-ci ildə Nadir Şahın ölümündən sonra, Muhammad Rəhm Xan, Abulfayz Xanı və onun oğulunu öldürdər, beləcə Canid xanədanlığı bitər. Bundan sonra əmrlər kukla xanlara icazə verərlər, Abdul Qazi Xanın ölümünə taxıban, Mir Günahsız Shah Muradın taxta çıxması önü açılar. [1]
Mangitler zamanında xanlığın sərhədləri daralmağa başladı və 19. yüzyılın sonlarına doğru son mərkəz olan Buharaın da Rus işğalına uğramasıyla Buxara Xanlığı Rus boyunduruluğuna girdi və 1920-ci ildəki Sovet işğalına qədər yarı müstəqil qaldı. Xanlıq torpaqları 1860a qədər bu günki Türkmənistanı, Özbəkistanın qərbini və Qazaxıstanın cənub-qərbini əhatə edirdi.
Xivə xanlığı və Kokand xanlığı ilə birlikdə Özbək üç xanlığı olaraq xatırlanmışdır.
Buxara Əmrləri[redaktə]
Günahsız Şah Murad 1785-1800
Haydar Adət 1800-1826
Hüseyn 1826
Ömər 1826-1827
Döyənək Allah 1827-1860
Muzaffar al-Din 1860-18886
Abd al-Ahad 1886-1910
Məhəmməd Alim Xan 1910-1920
Mənbə[redaktə]
- ↑ Soucek Svat, A History of Inner Asia (2000), səhifə 179-180
