Cənub kordilinası
| Cənub kordilinası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Cənub kordilinası |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Cənub kordilinası (lat. Cordyline australis) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin kordilina cinsinə aid bitki növü.
Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yeni Zelandiya endemikidir. Türkiyədə, Şimali-Qərbi Suriyada, Cənubi Qafqazda, Qərbi Avropada, Cənubi Amerikada və bir çox başqa ölkələrdə qayalı açıq yamaclarda və quru düzənliklərdə bitir.
Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 12 m-ə qədər olan, bünövrəsindən qalınlaşmış ağac və ya koldur. Gövdədə yarpaqlar dəstəyə yığılmışdır. Budaqları düz dayanandır. Kladodiləri əyri-uzunsov-lansetvari, parlaq, uzunluğu 5-6 sm, eni 1,5-2 sm olub, ucu bizdir.
Budaqlarının təplərində uzunluğu 0,3-1 m-ə qədər olan yarpaq topaları vardır. Yarpağı oturaq, qılıncvari, yaşıl, uzunluğu 40-90 sm, eni 3-7 sm-dir, çoxsaylı paralel damarcıqlıdır. Çiçəkləri ikicinsli, diametri təxminən 1 sm-dir, ağ, qısa saplaqlı, ətirlidir. Ləçəkləri 6-9 ədəddir, uc salxımlarda, uzunluğu 50-100 sm olan iri süpürgəvari çiçək qrupunda toplanmışdır. Çiçək saplaqları çiçəklərdən bir az qısadır. Çiçəkyanlığı ətli, bitişik ləçəklidir, erkəkcik sapları 6 ədəd olub, borucuğa bitişmişdir. May-iyunda çiçəkləyir. Şarşəkilli qırmızı giləmeyvədir. 1-2 toxumludur, diametri 5-7 mm-ə çatır, oktyabrda yetişir. Uc qələmləri, gövdə hissələri və yan zoğlarla çoxalır.
Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici mühit amillərinə tələbkar deyildir. İşıqlı yerdə, yarımkölgədə bitir, düz düşən günəş şüalarını, torpağın qurumasını sevmir.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Abşeron, Astara, Lənkəran, Lerik, Qəbələ, İsmayıllı rayonlarında mədəni şəraitdə becərilir.
İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dekorativ ağac və ya koldur. Yarpaqlarından qidada, parça istehsalında istifadə olunur.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Sukkulenten-Lexikon: Einkeimblättrige Pflanzen (Monocotyledonen). / red. U. Eggli Ştutqart: Eugen Ulmer Verlag, 2001. C. 1. S. 289.
- ↑ Illustrated Handbook of Succulent Plants: Monocotyledons. / red. U. Eggli, R. Nyffeler 2 2020. S. 1295–1296. ISBN 978-3-662-56486-8 doi:10.1007/978-3-662-56486-8