Cakeli qəsri
Cakeli qəsri, (gürc. ჯაყელის ციხე) — Gürcüstan şəhəri Axaltsixedə yerləşən Axaltsixe qalasının (Rabat) içində qədim qəsr.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qəsr ilk olaraq, Mesxeti hakimləri, Çorçaneli evindən olan, atabəy rütbəsi daşıyan gürcü feodal nəsli Cakelilərə aid idi. Cakelilər beş əsr ərzində (XII əsrdən - XVII əsrə qədər) Cənubi Gürcüstanın ən güclü siyasi qüvvəsi idi. 1578 ildə regionun Osmanlı imperiyası tərəfindən işğalından sonra, Cakelilər ilk vaxt osmanlılara qarşı mübarizəyə başçılıq etmişdilər, lakin sonra onların tərəfinə keçdilər və gürcü feodalları arasında birinci olaraq islamı qəbul etdilər. Osmanlı imperiyasında Cakeli nəsli rusların 1829 ildə gəlişinə qədər irsi paşa rütbəsini daşıyırdılar. [1 Nəslin nümayəndələrindən biri -Əhməd Paşa - müasir Axalsixin ən görməli yerlərindən biri olan Əhmədiyyə məsçidini tikdirir.
Bərpası[redaktə | mənbəni redaktə et]
2011 ilin may ayında Gürcüstan hökuməti Rabat qalasında, 2012 ildə qurtaran bərpa işlərinə başlayır. Bu məqsəd üçün budcədən 24 mln. lari xərclənir. Layihə çərçivəsində Cakeli qəsri də tamamilə təmir olunur. Gürcüstan hakimiyətinin 2012 ildə bərpa etdiyi Axalsixdəki Rabat qalasının və Əhmədiyyə məsçidini ətrafında Gürcüstan prezidenti Saakaşvili ilə Türkiyənin baş-naziri Ərdoğan arasında, onun Gürcüstana işçi səfəri çərçivəsində danışıqlar aparılırdı. Danışıqlardan sonra Saakaşvili bəyan etdi ki, Ərdoğan onun təklifi ilə razılaşdı və türk tərəfinin əvvəlcə irəli sürdüyü məsçidin günbəzinin qızlı rənginin dəyişməsi təklifindən vaz keçdi. Buna baxmayaraq Türkiyə tərəfi əvvəlki tək iddia edirdi ki məsçid xaç təsviriləri üçün münasib yer deyil. Türkiyə tarixçiləri iddia edilər ki Əhmədiyyə məsçidinin günbəzi qızlı yox qurquşun rəngində idi. Bunu Rusiya hərbi tarixçisi Vasili Potto öz fundamental, fəsillərinin birini Axalsix qalası uğrunda döyüşə həsr olunan "Kafqaz müharibəsi" əsərində da təsdiq edir. O ki qaldı xaç təsvirli stellalara, onlar, Axalsixin ruslar tərəfindən işğalından sonra, qurbangah peyda olandan və məsçid kilsəyə çevriləndən sonra orada peyda olmuşlar.