Məzmuna keç

Chrysocyon brachyurus

Vikipediya, azad ensiklopediya
Chrysocyon brachyurus
Elmi təsnifat
XƏTA: parentrang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Chrysocyon brachyurus
Beynəlxalq elmi adı

Chrysocyon brachyurusCənubi Amerikaya məxsus böyük bir it növü.[3] Bu növ Argentina, Braziliya, Boliviya, PeruParaqvayda yaşayır, lakin Uruqvayda demək olar ki, nəsli tükənib. Rəngləri tülkünün rənglərinə bənzəyir, amma nə tülkü, nə də canavardır.[4]

Xüsusiyyətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

"Chrysocyon brachyurus" Cənubi Amerikanın ən böyük it növüdür. Çəkisi 20–30 kq, boyu isə 110 sm-ə qədər ola bilər. Uzun və incə ayaqları, qırmızımtıl rəngli tükü onu fərqli görkəmli edir. Bu növ, Cənubi Amerikada açıq ərazilərdə yaşayır və soliter (tək) və omnivor (hər şeyi yeyən) xüsusiyyətlərə malikdir. "Chrysocyon brachyurus" bitki toxumlarını yaymaqda mühüm rol oynayır. Bu növ əsasən qoxu izləri ilə ünsiyyət qurur, amma "roar-barking" adı verilən yüksək səslə də ulaya bilir. "Chrysocyon brachyurus" ölçüsünə görə ən uzun ayaqlı və ən hündür vəhşi it növüdür. Uzun ayaqları, təbii yaşayış sahəsinin hündür otluqlarına uyğunlaşmış bir adaptasiyadır. Pəncələri, bir itinkinə bənzəsə də, nisbətən kiçikdir. Tük rəngi qırmızı-bəzəkli qəhvəyi və qızıl-çəhrayı tonlarda olub, uzun qara ayaqları və tipik qara tük topası ilə diqqət çəkir. Quyruğunun ucunda isə ağ bir tük topası var.[3][5][6][7][8]

"Chrysocyon brachyurus", əsasən otlaqlar və dağılmış kollarla dolu yarı-açıq yaşayış sahələrində yaşayır. Cənubi, Mərkəzi və Cənub-Şərqi Braziliyada, Paraqvayda, Şimali Argentinada, Boliviyanın And dağlarının şərqində və şimalında, həmçinin Perunun cənub-şərqində yayılmışdır. Uruqvayda çox nadirdir və ehtimal ki, yaşayış sahələrinin itməsi ilə tamamilə köçüb getmişdir. Beynəlxalq Təbiəti Qoruma İttifaqı bu növü "nəsli tükənməkdə olan" növ kimi siyahıya alır, Braziliya Ətraf Mühit və Bərpa Olunan Təbii Resurslar İnstitutu isə onu "həssas növ" olaraq təsnif edir. 2011-ci ildə, bir qadın maned canavarı yük maşını ilə vurmuş və bu hadisə nəticəsində heyvan "Zoo Brasília"da kök hüceyrə müalicəsi almışdır. Bu, vəhşi heyvanlarda yaraların müalicəsi üçün kök hüceyrələrinin istifadə olunduğu qeydə alınan ilk hadisə idi.[9][10]

"Chrysocyon brachyurus", tülkü kimi xüsusiyyətlər göstərsə də, tülkülərlə yaxın əlaqəsi yoxdur. Uzun müddət bu heyvanın müasir itlərlə əlaqəli olduğu düşünülmüşdür, amma elektroforetik tədqiqatlar bu əlaqəni inkar etmişdir. Tədqiqat nəticəsində, "Chrysocyon brachyurus" Cənubi Amerikanın nəsli tükənmiş qədim itlərinin son nümayəndəsi olduğu sübut edilmişdir. "Chrysocyon brachyurus" holosen və son pleystosen dövrünə aid fosilləri Braziliyanın dağlarında tapılmışdır. 2003-cü ildə aparılmış bir tədqiqatda, maned canavarının beyin anatomiyası digər növlərlə müqayisə edilmiş və onun Folklend adaları canavarı ilə, həmçinin "Pseudalopex" cinsinin psevdo-tülküləri ilə yaxın əlaqəsi olduğu göstərilmişdir. Bir DNT tədqiqatı, "Chrysocyon brachyurus" yeddi milyon il əvvəl Folklend adası canavarı ilə ortaq bir əcdada sahib olduğunu göstərmişdir.[11][12][13][14][15]

"Chrysocyon brachyurus" nəsli tükənməkdə olan növ olaraq qəbul edilməsi, əsasən həyat sahələrinin itməsi və avtomobillərin vurması səbəbindən yaranır. İnsan fəaliyyəti nəticəsində bu heyvanın sayı azalmaqdadır. "Chrysocyon brachyurus" Cənubi Amerika ölkələrində, xüsusilə Braziliya və Argentinada dövlət tərəfindən qorunur.[16][17]

  1. Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
  2. Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
  3. 1 2 Dietz, James M. "Chrysocyon brachyurus" (PDF). Mammalian Species. The American Society of Mammalogists (234). 24 May 1985: 1–4. doi:10.2307/3503796. JSTOR 3503796. 15 September 2024 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 December 2024.
  4. Ferreira, A. B. H. (1986). Novo Dicionário da Língua Portuguesa 2ª ed. Rio de Janeiro: Nova Fronteira
  5. Dietz, James. Macdonald, David W. (redaktor). The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File. 1984. səh. 31. ISBN 978-0-87196-871-5.
  6. Moraes, Bruno. "WWF-Brazil partner photographs unique black maned wolf". WWF-Brazil. 14 October 2013. 24 September 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 December 2024.
  7. "Black Maned Wolf is the People's Choice". World Land Trust. 2015-03-10. 2023-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  8. Ferreira GB, Barros CS, Costa AB, Dias TS, Oliveira MJ. "First ever record of a black-coloured maned wolf" (PDF). Canid Biology & Conservation. 20 (10). 2017: 42–45. 2018-01-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-24.
  9. Dietz, J. M. "Ecology and social organization of the maned wolf (Chrysocyon brachyurus)". Smithsonian Contributions to Zoology. 392 (392). 1984: 1–51. doi:10.5479/si.00810282.392.
  10. Frers, Cristian. "Un lobo de crin llamado Aguará Guazú". 2007-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-04-23.
  11. "Chrysocyon brachyurus - Maned wolf". Animal Diversity Web. 2004-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  12. Lyras, G. A.; Van der Geer, A. A. E. "External brain anatomy of the Canidae". Zoological Journal of the Linnean Society. 138 (4). 2003: 505–522. doi:10.1046/j.1096-3642.2003.00067.x.
  13. Austin, J. J.; Soubrier, J.; Prevosti, F. J.; Prates, L.; Trejo, V.; Mena, F.; Cooper, A. "The origins of the enigmatic Falkland Islands wolf". Nature Communications. 4. 2013: 1552. Bibcode:2013NatCo...4.1552A. doi:10.1038/ncomms2570. hdl:2440/74885. PMID 23462995.
  14. González, S.; Cosse, M.; del Rosario Franco, M.; Emmons, L.; Vynne, C.; Duarte, J. M. B.; Beccacesi, M. D.; Maldonado, J. E. "Population Structure of mtDNA Variation due to Pleistocene Fluctuations in the South American Maned Wolf (Chrysocyon brachyurus, Illiger, 1815): Management Units for Conservation". Journal of Heredity. 106 (S1). 2015: 459–468. doi:10.1093/jhered/esv043. hdl:11449/160714. PMID 26245781.
  15. Lindblad-Toh, Kerstin; Wade, Claire M.; Mikkelsen, Tarjei S.; Karlsson, Elinor K.; Jaffe, David B.; Kamal, Michael; və b. "Genome sequence, comparative analysis and haplotype structure of the domestic dog". Nature. 438 (7069). 2005: 803–819. Bibcode:2005Natur.438..803L. doi:10.1038/nature04338. PMID 16341006.
  16. Machado, Angelo B. M.; Drummond, Gláucia Moreira; Paglia, Adriano Pereira, redaktorlar Livro vermelho da fauna brasileira ameaçada de extinção (PDF) (portuqal). Mamiferos I. Brasília: Ministério do Meio Ambiente. Secretaria de Biodiversidade e Florestas. 2008. 780–782. ISBN 978-85-7738-102-9. OCLC 319218627. 2024-12-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-12-25.
  17. Consorte-McCrea, Adriana G.; Santos, Eliana Ferraz, redaktorlar Ecology and conservation of the maned wolf : multidisciplinary perspectives. Boca Raton: CRC Press. 2013-10-24. ISBN 978-1-4665-1260-3. OCLC 862074311.