Darləçək qlobularia
Darləçək qlobularia (lat. Globularia trichosantha) — qlobulariyakimilər fəsiləsinə aid bitki növü.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU A2c + 3c. Azərbaycanın nadir növüdür. [1][2]
Mündəricat
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Çoxillik, 3-25 sm hündürlüyündə ot bitkisidir. Kökyanı rozet yarpaqları dərivari, tamkənarlı, tərs yumurtavari və ya uzunsov tərs yumurtavaridir. Üst tərəfədən oyuqlu və ya 3 dişciklidir. Gövdə yarpaqları xırda, oturaq ellipsvari və ya ellipsvari-xətvaridir. Sonuncu başcıqlar 15-20 mm diametrdə, kürəvaridir. Kasacıq 6-7 mm, meyvə verən zamanı 7,5-88 mm-ə qədər uzanır. Tac 10-11 mm uzunluqda, mavi rəngli, nazik borucuqlu və ikidodaqlı, əyri, çıxıntılı, üst dodağın hissəcikləri sapvari, 4-4,5 mm uzunluğunda, alt dodağın hissəcikləri dar, xətvari, 3 damarlıdır. Erkəkciklər sapvari, tacın borusundan çıxırlar. Meyvə bərabər kisəcik, üst tərəfdə tac ilə, kasacığın içərisində uzunsovdur.[3][4]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | əsas redaktə]
Çiçəkləmə may-iyun, meyvə əmələgəlmə iyul aylarına təsadüf edir. Kserofit bitkidir. Aşağı və yuxarı dağ qurşağında otlu yerlərdə rast gəlinir.[4][5]
Yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şərur rayonu-Axura, Havuş kəndlərinin ətrafı, Qaraquş dağı ərazisi; Culfa rayonu – Ərəfsə kəndi ətrafı, Aracıq dağı ərazisi).[5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | əsas redaktə]
Populyasiyanın sayı azdır, mənfi amillər azalmasını sürətləndirir.[5][1]
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | əsas redaktə]
Antropogen təsirlər (otarılma, tapdalanma) və iqlimdir.[5]
Mühafizə tədbirləri[redaktə | əsas redaktə]
Akademik Həsən Əliyev adına Zəngəzur Milli Parkı və Arpaçay Dövlət Təbiət Yasaqlığı ərazisində yayıldığı sahələr xüsusi nəzarət altına alınmalı və təbii populyasiyaları mühafizə olunmalıdır.[5]
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ 1,0 1,1 http://redbook.az/?options=project&id=Darl%C9%99%C3%A7%C9%99k%20qlobularia
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
- ↑ Гроссгейм А.А., 1949
- ↑ 4,0 4,1 Флора Азербайджан, 1957
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Naxçıvan MR-in Qırmızı kitabı; 2010
