Dil ideologiyası

	Dilçilik
	Dünya dilləri
	Nəzəri linqvistika
	Fonologiya Morfologiya Sintaksis Semantika Praqmatika Koqnitiv dilçilik Generativ linqvistika
	Deskriptiv linqvistika
	Antropoloji linqvistika Təkamül linqvistikası (müqayisəli-tarixi; dilçilik, etimologiya) Fonetika Sosiolinqvistika
	Tətbiqi dilçilik
	Kompüter dilçiliyi Kriminalistika Dilin mənimsənilməsi Dil qiymətləndirməsi Dil inkişafı Preskriptivizm Antropoloji linqvistika Neyrolinqvistika Psixolinqvistika Stilistika
	Digərləri
	Ədəbiyyat Oxuma Linqvistik tipologiya Linqvistikanın tarixi Dilçilərin siyahısı Dünya dilləri Həll olunmamış problemlər
	Portal:Linqvistika
	b; m; r;

Dil ideologiyası — dilin cəmiyyətdəki rolunu və funksiyalarını müəyyən edən inanc və dəyərlər toplusudur. Bu ideologiyalar, dilin istifadəsi, statusu və normativ qaydaları ilə bağlı cəmiyyətdə mövcud olan düşüncə və münasibətləri əks etdirir. Məsələn, müəyyən bir dilin dövlət dili kimi qəbul edilməsi və ya bir dialektin standart dil kimi təşviq edilməsi dil ideologiyasının təzahürlərindəndir.^[1]^[2] Azərbaycan kontekstində, dil ideologiyası milli kimliyin və dövlətçiliyin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycan dili, azərbaycançılıq ideologiyasının güclənməsində və milli birliyin təmin edilməsində əsas vasitələrdən biri kimi çıxış edir. Bu baxımdan, dil siyasəti və ideologiyası, milli mədəniyyətin qorunması və inkişaf etdirilməsi üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.^[3]

Dil ideologiyası, həmçinin dilin standartlaşdırılması və normativləşdirilməsi proseslərinə də təsir göstərir. Müəyyən bir dilin və ya dialektin standart kimi qəbul edilməsi, həmin dilin prestijini artırır və onun cəmiyyətdəki statusunu möhkəmləndirir. Bu proses, dilin tədrisi, kütləvi informasiya vasitələrində istifadəsi və rəsmi sənədləşmədə tətbiqi kimi sahələrdə özünü göstərir. Bununla yanaşı, dil ideologiyası, dilin siyasi və ideoloji məqsədlər üçün istifadəsini də əhatə edir. Müxtəlif rejimlər və siyasi qruplar, dilin müəyyən formalarını təşviq edərək və ya məhdudlaşdıraraq, öz ideoloji məqsədlərinə nail olmağa çalışırlar. Bu, dilin müəyyən leksik vahidlərinin və ya qrammatik strukturlarının istifadəsinin təşviqi və ya qadağan edilməsi şəklində təzahür edə bilər. Nəticə etibarilə, dil ideologiyası, dilin cəmiyyətdəki mövqeyini və funksiyalarını müəyyən edən əsas amillərdən biridir. O, dilin inkişafı, standartlaşdırılması və siyasi məqsədlər üçün istifadəsi kimi sahələrdə mühüm rol oynayır. Bu səbəbdən, dil ideologiyasının tədqiqi, dil siyasətinin və cəmiyyətin dilə münasibətinin daha yaxşı anlaşılmasına kömək edir.^[4]

İstinadlar

↑ Irvine, J. T. (January 11, 2012). "Language Ideology". Oxford Bibliographies. Retrieved September 10, 2020.
↑ Sutanto, Haryo; Purbaningrum, Dwi. "Representation of Power and Ideology on Jokowi's Speech". WACANA: Jurnal Ilmiah Ilmu Komunikasi (ingilis). 21 (2). 2022-12-29: 238–251. doi:10.32509/wacana.v21i2.2143. ISSN 2598-7402.
↑ Irvine, J.T. & Gal, S. (2000). "Language ideology and linguistic differentiation." In P.V. Kroskrity (ed). Regimes of language: Ideologies, politics, and identities. Santa Fe: School of American Research Press, 35-84.
↑ Guardado, Martin. "Speaking Spanish Like a Boy Scout: Language Socialization, Resistance, and Reproduction in a Heritage Language Scout Troop". Canadian Modern Language Review (ingilis). 66. 2009: 101–129. doi:10.3138/cmlr.66.1.101.

[1] Irvine, J. T. (January 11, 2012). "Language Ideology". Oxford Bibliographies. Retrieved September 10, 2020.

[2] Sutanto, Haryo; Purbaningrum, Dwi. "Representation of Power and Ideology on Jokowi's Speech". WACANA: Jurnal Ilmiah Ilmu Komunikasi (ingilis). 21 (2). 2022-12-29: 238–251. doi:10.32509/wacana.v21i2.2143. ISSN 2598-7402.

[3] Irvine, J.T. & Gal, S. (2000). "Language ideology and linguistic differentiation." In P.V. Kroskrity (ed). Regimes of language: Ideologies, politics, and identities. Santa Fe: School of American Research Press, 35-84.

[4] Guardado, Martin. "Speaking Spanish Like a Boy Scout: Language Socialization, Resistance, and Reproduction in a Heritage Language Scout Troop". Canadian Modern Language Review (ingilis). 66. 2009: 101–129. doi:10.3138/cmlr.66.1.101.

[1]

[2]

[3]

[4]