Diplomatik yazışmalar

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Abraham Linkoln-dan Kraliça Viktoriya-ya Şahzadə Konsorti Albertin ölümü münasibətilə 1862-ci ildə başsağlığı məktubunda "Böyük və Yaxşı Dost" respublika salamı göstərilir.

Diplomatik yazışmalar — dövlətlər arasında münasibətlərin həyata keçirildiyi diplomatik xarakterli müxtəlif növ yazışmaların və sənədləşmələrin məcmusu. Diplomatik sənədlərin dili dövlətin xarici aləmlə ünsiyyət bağladığı dildir. Bu sənədlər rəsmi dövlət sənədi kimi bütövlükdə dövlətin xarici siyasət xəttini əks etdirir. [1]Diplomatik yazışmalar dövlətlərarası münasibətlərin idarə edilməsi, anlaşmaların əldə olunması, problemlərin həlli və digər beynəlxalq məsələlərin müzakirəsi məqsədi ilə həyata keçirilir. Diplomatik yazışmaların əsas məqsədi iki və ya daha çox dövlət arasında əlqələri tənzimləmək və inkişaf etdirməkdir. Onlar rəsmi protokol çərçivəsində, xüsusi üslub və qaydalara uyğun olaraq tərtib olunur.

XIV əsrdə xristianlıq dövründən əvvəl mövcud olan beynəlxalq münasibətləri aydın şəkildə əks etdirən, bizə gəlib çatan ən qədim diplomatik yazışmaları El-Amarna məktubları adlandırmaq olar.[2][3]

Şəxsi nota müraciət formulu ilə başlanır və hörmət formulu ilə tamamlanır. Şəxsi nota özündə vacib hadisə haqqında informasiya verir. Diplomatik yazışmanın bu növü birinci şəxs adından tərtib olunur. Hörmətli cənab Nazir xitabı ilə başlanır, sonda da nəzakət formulu ilə bitir. Şəxsi nota qara mürəkkəblə imzalanmalıdır. Şəxsi notalar möhürlənmir. Göndərən şəxs onu imzalayır. Şəxsi notanın göndərildiyi şəxsin rəsmi titulları,tutduğu vəzifə, adı və soyadı düzgün yazılmalıdır.

Verbal nota, ən geniş yayılmış dip­lomatik sənəd növüdür. Ümumiyyətlə, «Verbal nota» ifadəsi «ciddi diqqətə alınmalı olan kağız» mənasını ifadə edir. Bu diplomatik sənəd növünü Xarici işlər nazirliyi və səfirliklər yazışmada kifayət qədər geniş məsələlər dairəsi üzrə istifadə edirlər. Verbal notaların məzmunu siyasi, iqtisadi, elmi-texniki, mədəni məsələlər, viza sorğusu, təmsiledici xarakterli informasiyalardan ibarətdir. Verbal nota üçüncü şəxs adından yazılır və yüksək keyfiyyətli gerbli kağızda çap edilir. Hörmət formulu ilə başlanır və hörmət formulu ilə tamamlanır. Ünvan birinci vərəqdə sol aşağı küncdə göstərilir. Eyni ünvan zərfin üzərində çap edilir. Notanın əvvəlində alıcının və göndərənin tam adı yazılır.

Yaddaş kağızı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu tipli diplomatik sənədləri bəzən kiçik məktublar da adlandırırlar. Yaddaş kağızını səfir XiN-nə gələrkən təqdim еdir. BU sənəd növündə komplimentlərdən istifadə olunmur. Diplomatik yazışmalarda yaddaş kağızının iki növündən istifadə olunur: - şəxsən təqdim olunan yaddaş kağızı və kuryer vasitəsiylə göndərilən yaddaş kağızı. Yaddaş kağızını səfir adətən Xarici İşlər Nazirliyinə gələrkən təqdim edir.

Memorandum həm müstəqil, həm də verbal notaya əlavə kimi təqdim olunan sənəd növüdür. Müasir diplomatik yazışmalarda memorandumlardan az istifadə olunur. Bu sənədin məqsədi işçilər və ya şöbələr arasında məlumat mübadiləsi, təlimatlar vermək və ya müəyyən bir problemi müzakirə etməkdir. Dövlətlərarası münasibətlərin müxtəlif istiqamətlərində tərəflər arasında əldə olunmuş nəticələr memorandumla sonlanır.

Şəxsi məktublar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəxsi məktublar məzmun və məqsəd baxımından çoxyönlü sənəd nümunəsi olub bir çox hallarda mətbuatda dərc olunur, radio və televiziya vasitəsiylə yayımlanır. Bu halda şəxsi məktubların məxfiliyindən söz gedə bilməz.

  1. Acquah-Dadzie, Kofi. World Dictionary of Foreign Expressions: A Resource for Readers and Writers. Bolchazy-Carducci Publishers. 1999. 273. ISBN 0865164231.
  2. Joanne Foakes, The Position of Heads of State and Senior Officials in International Law (Oxford University Press, 2014).
  3. Lassa Oppenheim, International Law: A Treatise (Vol. 1, 2005: ed. Ronald Roxburgh), § 371, p. 550.