Dov Qazit
| Dov Qazit | |
|---|---|
| ivr. דב גזית | |
| Digər adı | rus. Борис Рувинович/Романович Гробштейн |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Rusiya İmperiyası |
| Vəfat tarixi | 1986 |
| İxtisası | Aerokosmik mühəndislik |
| Təhsili |
|
Dov Qazit (tam adı: Dov Qazit, ivr. דב גזית; 17 iyun 1908, Bakı – 1986) — Hayfa şəhərindəki İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Texniki Məktəbinin baş komandiri. Afrikada xidmət edərkən aslan balasına sahib çıxmışdır. Həmin aslan Aharon Şulovun Qüds Bibliya Zooparkında saxlanılan ilk aslan olub.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dov Qazitin əsl adı Boris Ruvinoviç/Romanoviç Qrobşteyndir. Solomon Qrobşteynin qardaşı, Bakıda neft sahəsində mühəndis olan Ruvin/Roman Qrobşteynin oğludur. Ailədə üç qardaşdan biridir.
8 yaşında olarkən atası erməni-müsəlman davasında qətlə yetirilmişdir.
18 yaşında Boris Sankt-Peterburq Dövlət Texnoloji Universitetinə təhsil almağa getmiş və burada sionist tələbə qrupuna qoşulmuşdur. SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı sionist qrupun aksiyasını dağıtmış və Boris də daxil olmaqla, qrupun bütün üzvlərini həbs etmişdi.[1] Daha sonra ittiham edilən Boris üç il müddətinə Sibirə QULAQ-a göndərilmişdir. Azadlığa çıxmaqla bağlı çoxsaylı ərizələrdən sonra ona Sovet İttifaqını tərk edib Fələstinə getməyə icazə verilmişdi. Lakin bunun müqabilində o, ailəsini görə bilməz və Sovet İttifaqına geri qayıda bilməzdi.
Boris Raanana şəhərində işlədikdən sonra Qüdsə Zixron Moşe yaxınlığına köçür və burada sonralar İsrailin Prezidenti olmuş Efrayim Katsir ilə qapı-qonşu olur və dostluq edir.
Fələstinə qayıtdıqdan sonra Boris adını dəyişir və Dov Qazit adından istifadə etməyə başlayır. Dov ivrit dilində "ayı" (ivr. דוב), Qazit isə "yonulmuş daş" (ivr. גָזִית) (Solomon məbədinin tikintisində istifadə olunmuş daş kimi) deməkdir.
Hərbi xidmət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Britaniyalılar Ərəb Səhrasında alman və italyan orduları ilə döyüşərkən Dov və onun dostu Yeri (Yeraxmil) Şrem İsrail Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən Eritreyaya göndərildilər. Dov burada British Airwaysdə işlədi. Hər ikisi Eritreyada üç ildən çox qalaraq Britaniya üçün aviabaza tikməklə məşğul olurdular. Onların vəzifəsi yalnız aviabazanın yaradılması deyil, həm də yeni İsrail dövlətinin inkişafında vacib rol oynayacaq infrastrukturun inkişaf etdirilməsini və idarə edilməsini öyrənmək idi.
Afrikada xidmətdə olduğu dövrdə Dov aerokosmik mühəndislik üzrə təhsil alır və Qahirədə fəaliyyət göstərən Britaniya Universitetindən məzun olur.
Dov Haqanada xidmət edib. Vaxtının çox hissəsini Qüdsdə yəhudilər yaşayan ərazilərdə patrul kimi gəzməklə keçirib.
Dov Qazit yenicə formalaşmış İsrail hərbi hava qüvvələri üçün ilk hava gəmisi kimi Avia S-199 və Spitfires-i əldə edəcək və çatdıracaq qrupun tərkibində Çexoslovakiyaya göndərilmişdi.
İsrail müstəqilliyini elan etdikdən sonra Dov Qazit Hayfa şəhərindəki İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Texniki Məktəbinin baş komandiri kimi xidmət edib. Xidmət illəri başa çatdıqdan sonra məktəbdə mülki işçi kimi `Sgan Aluf` və ya 'Sa'al'a bərabər olan rütbədə (polkovnik-leytenant) əlavə inzibati menecer vəzifəsində işləmişdir.
Qüds Bibliya Zooparkı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Həmyerlisi Yeri Şrem ilə Eritreyada olarkən Dov Qüds Bibliya Zooparkına çox mühüm töhfə vermişdi. Belə ki, Aharon Şulov və Qüds Bibliya Zooparkının əməkdaşları Dovdan Afrika şirini tapıb Qüdsə göndərməyini xahiş etmişdilər. Aharon Şulov da vətəni Rusiyada yəhudi cinayətlərinə görə ittiham edildikdən və həbs olunduqdan sonra Fələstinə gəlmişdi. O, Dov Qaziti çox istəyirdi.
Dov bazarda satışa çıxarmaq üçün aslan balası tapmışdı. Dov və Yeri bir neçə ay aslan balasının qeydinə qaldılar. Aslan balası onların özləri ilə saxlaya bilməyəcəyi qədər böyüdükdən sonra Dov onu əvvəlcə İsgəndəriyyə şəhərinə, ordan da qayıqla Fələstinə apara bildi. Aslan balası Dr. Şulovun yeni zooparkında olan ilk aslan idi. Şirə Yehudah (İudanın şiri) adı verildi. Dr. Aharon Şulov 47-51 səhifəlik Qüds Bibliya Zooparkının tarixi barədə yazarkən Dov Qazitin aslan balasını necə əldə etməsi və Afrikadan Qüdsə gətirməsini də qeyd etmişdi.[2]
Xidmətdən sonra[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dov Hərbi Hava Qüvvələri Texniki Məktəbindən təqaüdə çıxmış və 1986-cı ildə 78 yaşında vəfat etmişdir.
O, Karmel dağının yamacında salınmış Hof haKarmel məzarlığında dəfn edilmişdir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Rafaeli (Tsentsiper), , Aryeh. במאבק לגאולה Ba-ma’ava·k li-ge’ulah: sefer ha-Tsiyonut ha-Rusit mi-mahpekhat 1917 ad yamenu, In the Struggle for Redemption: Book of Russian Zionism from. 1917 until our times ]. Hotsaat Dvir ve-Iyonot, Tel-Əviv. 1956. 211.
- ↑ Shulov, Aharon. חצי יבל לגן החיות Hetzi Yuval Le Gan Hachaiyot, The Wolf Shall Dwell with the Lamb, 40 years of the Jerusalem Biblical Zoo. Jerusalem Biblical Zoo, Jerusalem. 1981. The book title is taken from Isaiah 11:6.