Dublinlilər (əsər)

*Dublinlilər*
Dublinlilər
	ing. Dubliners
Janr	hekayələr toplusu
Müəllif	Ceyms Coys
Orijinal dili	ingilis dili
Yazılma ili	1904
Nəşr ili	1914
Nəşriyyat	Grant Richards Ltd., London
Əvvəlki	Chamber Music; Cakomo Coys
Sonrakı	Rəssamın gənclik illərindəki portreti
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dublinlilər (ing. Dubliners) — İrlandiyalı yazıçı Ceyms Coys tərəfindən yazılmış, XX əsr modernist ədəbiyyatın başlanğıc əsələrindən biri. Ədəbiyyat dünyasının ən böyük novatorlarından biri Ceyms Coys 1904-1907-ci illər ərzində yazdığı müxtəlif mövzulu hekayələri topluya daxil edib.^[1] Əsər 15 hekayədən ibarətdir.^[2]

Əsərin ümumi icmalı

"Dublinlilər" əsəri hər biri fərqli mövzulara toxunan və fərqli personajların həyatını təsvir edən 15 hekayədən ibarətdir. Bu hekayələr Dublin şəhərinin müxtəlif sosial təbəqələrindəki insanların gündəlik problemlərini, onların arzularını, qorxularını və məhdudiyyətlərini təsvir edir. Əsərin əsas mövzuları arasında məyusluq, qəzəb, ruh düşkünlüyü və özünü dərk etmə var. Coys, əsərində realistik təsvir vasitəsilə oxucunu Dublinin həyatına daxil edir və şəhərin simasını olduğu kimi təqdim edir.

Hekayələrdə Coys daha çox insan təcrübəsinə və onun çətinliklərinə diqqət yetirir. Əsərin ən çox müzakirə olunan hekayəsi "Ölülər" ("The Dead") hesab edilir. "Ölülər" hekayəsi əsərin kuliminasiya nöqtəsi kimi qəbul olunur və Coysun növbəti əsəri "Uliss"ə keçid kimi görülür.^[3]

Əsərin əsas xüsusiyyətləri

Realizm və detallara diqqət: Coys, "Dublinlilər" əsərində realist üslubdan istifadə edərək Dublin şəhərinin gündəlik həyatını və insanlarını təsvir edir. Onun təsvirləri həqiqətən dəqiq və təsirlidir. Bu da oxucuya hadisələri canlı şəkildə təsəvvür etməyə imkan verir. Coys öz dövrünün Dublinini mütləq həqiqət kimi təqdim edir, həm fiziki məkan, həm də insan psixologiyası baxımından yüksək səviyyəli bir sənət əsəri yaradır.
Epifaniya anlayışı: "Dublinlilər" əsərində Coysun ən mühüm yeniliklərindən biri epifaniya anlayışıdır. Epifaniya, personajların həyatında qısa, amma önəmli məqamları ifadə edir.^[4]
Simvolizm: Coysun əsərlərində simvolizm mühüm yer tutur. "Dublinlilər"də gündəlik əşyalar və hadisələr tez-tez daha dərin mənalar daşıyır. Məsələn, "Ölülər" hekayəsində qar yalnız qışın və soyuqluğun simvolu deyil, eyni zamanda keçmişin və ölülərin xatirəsini simvolizə edir.^[5]

Əsərin mövzuları

"Dublinlilər"də yer alan mövzular çoxşaxəlidir. Əsas mövzulara daxildir:^[6]

Milli kimlik və İrlandiya: Coys İrlandiyanın sosial və siyasi problemlərini diqqət mərkəzinə gətirir. Dublin, əsərdə həm qürur mənbəyi, həm də məyusluq yeri kimi təsvir olunur.
Məhdudiyyətlər və qaçış istəyi: Əsərdəki personajların çoxu öz həyatlarından narazıdır və dəyişiklik arzusundadır, lakin əksəriyyət bu arzularını reallaşdıra bilmir.
Ruh düşkünlüyü və məyusluq: Coysun hekayələrindəki personajlar tez-tez həyatın reallıqlarına uyğunlaşa bilməyən və nəticədə ruh düşkünlüyü yaşayan insanlardır.

"Ölülər" hekayəsinin təhlili

"Ölülər" hekayəsi "Dublinlilər" əsərinin son hekayəsidir və həm Coysun yazı üslubunun, həm də əsərin əsas mövzularının zirvəsidir. Hekayə bir qonaqlıq zamanı baş verir və burada müxtəlif personajların dialoqları, fikirləri və hissləri təqdim olunur. Hekayənin əsas personajı Qabriel Konroy öz həyatına, evliliyinə və kimliyinə dair dərin düşüncələrə gedir. Onun arvadı Qretanın keçmişi ilə bağlı bir hekayə eşitməsi Qabrielin öz həyatını və hisslərini yenidən qiymətləndirməsinə səbəb olur. Hekayənin sonunda qarın hər şeyin üzərinə yağması universal insan təcrübəsinin simvolu kimi təqdim olunur.^[7]^[8]

İstinadlar

↑ Osteen, Mark. "A Splendid Bazaar: The Shopper Guide to the New Dubliners". Studies in Short Fiction. 22 iyun 1995.
↑ Curran, C. P. James Joyce Remembered. New York and London: Oxford University Press. 1968. səh. 49. ISBN 0192111795. İstifadə tarixi: 16 fevral 2024. I call the series Dubliners to betray the soul of that hemiplegia or paralysis which many consider a city.
↑ Gilbert, Stuart. Letters of James Joyce. New York: The Viking Press. 1957. 63–64. İstifadə tarixi: 21 fevral 2024. It is not my fault that the odour of ashpits and old weeds and offal hangs round my stories. I seriously believe that you will retard the course of civilization in Ireland by preventing the Irish people from having one good look at themselves in my nicely polished looking-glass.
↑ Joyce, James. Stephen Hero. London: Jonathan Cape. səh. 216. İstifadə tarixi: 1 mart 2024. By an epiphany he meant a sudden spiritual manifestation, whether in the vulgarity of speech or of gesture or in a memorable phase of the mind itself.
↑ Ellmann, Richard. Letters of James Joyce Volume II. London: Faber and Faber. 1966. səh. 134. İstifadə tarixi: 16 fevral 2024.
↑ Michael Groden. "Notes on James Joyce's Ulysses". en:The University of Western Ontario. 1 noyabr 2005 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
↑ Atherton, 1966. səh. 44
↑ Joyce, James. A Portrait of the Artist as a Young Man. B. W. Huebsch. 1916. səh. 252. İstifadə tarixi: 18 fevral 2024. The personality of the artist, at first a cry or a cadence or a mood and then a fluid and lambent narrative, finally refines itself out of existence, impersonalises itself, so to speak… The artist, like the God of the creation, remains within or behind or above his handiwork, invisible, refined out of existence, indifferent, paring his fingernails.

Ədəbiyyat

Atherton, James. The Joyce of Dubliners // Staley, Thomas (redaktor). James Joyce Today: Essays on the Major Works. Bloomington: en:Indiana University Press. 1966.
Lang, Frederick K. "Ulysses" and the Irish God. Lewisburg, London, Toronto: Bucknell University Press, Associated University Presses. 1993. ISBN 0838751504. İstifadə tarixi: 25 fevral 2024.
Ryan, Sean Michael. Pezzoli-Olgiati, Daria (redaktor). "Heart of Europe: The Sacred Heart Image and Irish-Catholic Self-identity": Religion in Cultural Imaginary: Explorations in Visual and Material Practices. Nomos Verlag. 2015. ISBN 978-3845264066. 27 iyun 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 mart 2024.
Tindall, William York. A Reader's Guide to James Joyce. London: Thames and Hudson. 1959. İstifadə tarixi: 18 fevral 2024. Reprinted 1995 as ISBN 0815603207.

Xarici keçidlər

Spark Notes
Dubliners Arxivləşdirilib 7 aprel 2017 at the Wayback Machine at the British Library
Grant Richards Ltd, London, 1914 digitised copy of first edition from en:Internet Archive

[1] Osteen, Mark. "A Splendid Bazaar: The Shopper Guide to the New Dubliners". Studies in Short Fiction. 22 iyun 1995.

[2] Curran, C. P. James Joyce Remembered. New York and London: Oxford University Press. 1968. səh. 49. ISBN 0192111795. İstifadə tarixi: 16 fevral 2024. I call the series Dubliners to betray the soul of that hemiplegia or paralysis which many consider a city.

[3] Gilbert, Stuart. Letters of James Joyce. New York: The Viking Press. 1957. 63–64. İstifadə tarixi: 21 fevral 2024. It is not my fault that the odour of ashpits and old weeds and offal hangs round my stories. I seriously believe that you will retard the course of civilization in Ireland by preventing the Irish people from having one good look at themselves in my nicely polished looking-glass.

[4] Joyce, James. Stephen Hero. London: Jonathan Cape. səh. 216. İstifadə tarixi: 1 mart 2024. By an epiphany he meant a sudden spiritual manifestation, whether in the vulgarity of speech or of gesture or in a memorable phase of the mind itself.

[5] Ellmann, Richard. Letters of James Joyce Volume II. London: Faber and Faber. 1966. səh. 134. İstifadə tarixi: 16 fevral 2024.

[6] Michael Groden. "Notes on James Joyce's Ulysses". en:The University of Western Ontario. 1 noyabr 2005 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

[FOOTNOTEAtherton196644-7] Atherton, 1966. səh. 44

[8] Joyce, James. A Portrait of the Artist as a Young Man. B. W. Huebsch. 1916. səh. 252. İstifadə tarixi: 18 fevral 2024. The personality of the artist, at first a cry or a cadence or a mood and then a fluid and lambent narrative, finally refines itself out of existence, impersonalises itself, so to speak… The artist, like the God of the creation, remains within or behind or above his handiwork, invisible, refined out of existence, indifferent, paring his fingernails.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]