Edvard Coris
| Edvard Coris | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1876 |
| Vəfat tarixi | 1957 |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, aktivist |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Edvard Coris (ing. Edward Joris; 1876 – 1957) — Belçikalı anarxist. Ulduz sui-qəsdi ilə tanınır.[1]
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
1876-cı ildə doğulan Coris, 13 yaşında məktəbi buraxdı və kargüzar kimi işlədi. Solçuluqla məşğul olan o, 1895–1898-ci illərdə Belçika Fəhlə Partiyasının yerli şöbəsinin və həmkarlar ittifaqının katibi idi. Edvard Qrin təxəllüsü ilə anarxist "Ontwaking" qəzetinə töhfə verdi.[2]
1901-ci ildə İstanbula səyahət etdi, o, burada qısa müddətliyinə fransızca və ingiliscə ticarət yazışmaları ilə məşğul oldu. Daha sonra o, "Singer sewing machine" şirkətində iş tapdı. Sevgilisi Anna Nellens İstanbula gəldi və onlar evləndilər.[2]
Coris bir dostu yoluyla Erməni İnqilabi Federasiyasına, ordan da Sultan II Əbdülhəmid üçün hazırlanan sui-qəsd planına qoşuldu. Sui-qəsdçilər müzakirə üçün bir araya gəldilər və partlayıcı maddə və odlu silahları onun evində saxladılar.[2] Sui-qəsd 21 iyul 1905-ci ildə həyata keçirilmiş, 26 nəfər həlak olmuş, 58 nəfər yaralanmış, lakin sultanın özünə heç bir zərər dəyməmişdir. Coris hadisədən 6 gün sonra həbs edildi. 25 noyabrda məhkəmə qarşısına çıxarıldı və 18 dekabrda ölümə məhkum edildi. Belçikanın diplomatik təzyiqi nəticəsində hökm heç vaxt icra edilmədi.[3] Belçikadakı solçu aydınlar tərəfindən Belçika hökumətinin onun sərbət buraxılması ilə bağlı təyziqilərini davam etdirməsi üçün bir dəstək komitəsi quruldu.[4] Coris 23 dekabr 1907-ci ilə qədər həbsdə tutuldu və ardından Belçikaya qayıtdı.[2] Həbsxanadan yazdığı məktublar daha sonra sui-qəsddə iştirakı barədə yazılacaq kitabın əsasını təşkil etdi.[5]
Coris Belçikaya qayıtdıqdan sonra kitab satıcısı olaraq çalışdı və "Human Rights League" təşkilatının Antverpen şöbəsində katiblik etdi. Birinci Dünya müharibəsindən sonra o, işğalçı qüvvələrin "Flamenpolitik" siyasətiylə işbirliyi etməkdə təqsirli bilindi və Niderlanda qaçdı. 1929-cu ildəki bir əfvdən sonra Belçikaya qayıtdı və reklam işçisi kimi fəaliyyət göstərdi. O, 1957-ci ildə öldü.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Gaïdz Minassian, "The Armenian Revolutionary Federation and Operation 'Nejuik'", in To Kill a Sultan: A Transnational History of the Attempt on Abdülhamid II (1905), edited by Houssine Alloul, Edhem Eldem and Henk de Smaele (Palgrave Macmillan, 2018), p. 53.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Maarten Van Ginderachter, "Edward Joris: Caught between Continents and Ideologies?" in To Kill a Sultan: A Transnational History of the Attempt on Abdülhamid II (1905), edited by Houssine Alloul, Edhem Eldem and Henk de Smaele (Palgrave Macmillan, 2018), pp. 67–98.
- ↑ Richard Bach Jensen, The Battle against Anarchist Terrorism: An International History, 1878–1934 (Cambridge University Press, 2014), p. 307.
- ↑ Christophe Verbruggen, Schrijverschap in de Belgische belle époque: een sociaal-culturele geschiedenis (Ghent and Nijmegen, 2009), pp. 161–166.
- ↑ Walter Resseler and Benoit Suykerbuyk, Dynamiet voor de sultan: Carolus Edward Joris in Konstantinopel (Antwerp, b+b, 1997).