Etibar Məmmədov (siyasətçi)

Etibar Məmmədov
azərb. Etibar Səlidar oğlu Məmmədov‎
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının sədri
1992 — 2004
Şəxsi məlumatlar
Partiya	AMİP (1992-bugün)
Doğum tarixi	2 aprel 1955 (1955-04-02)
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ

Məmmədov Etibar Səlidar oğlu (2 aprel 1955, Bakı) — Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının qurucusu və ilk sədri.

Həyatı

Etibar Məmmədov 1955-ci il aprel ayının 2-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1972-ci ildə ADU-nun Tarix fakültəsinə daxil olur. Universitetdə təhsil alarkən gizli dərnəklərdə fəaliyyət göstərib, Cənubi Azərbaycan məsələsi ilə bağlı universitetin divar qəzeti üçün məqalə yazıb və bu yazıya görə universitetdən xaric edilir. Bir çox çətinliklərdən sonra o yenidən universitetə bərpa edilir və 1978-ci ildə bu ali təhsil ocağını bitirir.

Bitirdiyi universitetdə müəllim kimi fəaliyyətə başlayan Etibar Məmmədov 1985-ci ildə "Rus çarizmi və Ali müsəlman silki XIX əsrdə" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi dərəcəsi alıb. 1988-ci ildən AXC-nin Müvəqqəti Təşəbbüs Mərkəzinin yaradılmasında iştirak edib, onun ilk idarə heyətinə üzv seçilib.

1989-cu ildə tətil hərəkatına başçılıq edib. 1990-cı il yanvar hadisələrindən sonra Moskvada xarici jurnalistlər üçün mətbuat konfransı keçirərkən DTK tərəfindən həbs olunmuş, 9 ay Lefortovo həbsxanasında saxlanılmışdır. E.Məmmədovun azadlığa buraxılması üçün o dövrdə 1,5 milyon imza toplanmışdır. 1990-cı ilin dekabrında E.Məmmədov Ali Sovetin deputatı seçilib. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Parlamentində Demblokun həmsədri olub. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən yaradılmış Dövlət Müdafiə Şurasının üzvü olub. “Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktının həmmüəlifidir. Dövlət müstəqilliyinin tanınması ilə bağlı Türkiyə və Pakistanda olan Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri olub.

1991-ci ilin oktyabrında AXC-dən ayrılan E.Məmmədov Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının yaradıldığını elan etmiş, və partiyanın I təsis qurultayında AMİP-in sədri seçilib.

1995 - 2000-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi I çağırışının üzvü olub.

1995- ci ildə Heydər Əliyevin sədri olduğu Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Komissiyasının üzvü olub. 1998 və 2003-cü illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidentliyinə namizəd olub.

İctimai-siyasi fəaliyyəti

Etibar Məmmədov siyasi prosesslərə tələbəlik dövründən qoşulub. Bakı Dövlət Universitetində təhsil alan E.Məmmədov burada gizli dərnəklərdə fəaliyyət göstərib. Universitetdə «Odlar yurdu» adlı divar qəzetinin hazırlanmasında iştirak edir və Cənubi Azərbaycandakı Milli Hökumət haqqında baş məqalənin müəllifi olub. Bu fəaliyyətlərinə görə 1974-cü ilin dekabrın 21-də universitetdən xaric olunub. Bir il sonra Universitetə bərpa olunan Etibar Məmmədov yenə də fəaliyyətini davam etdirib. 1988-89-cu illərdə Etibar Məmmədov gənc müəllim kimi yenə də hadisələrin önündə dayanır və ilk mitinqlər günü həbs olunur. 18 noyabr 1988-ci il tarixdə, Etibar Məmmədov həbs olunaraq indiki Səbail Rayonu Polis İdarəsinə gətirilir. E.Məmmədovu cərimə edərək azad etmək məcburiyyətində qalırlar. “Azadlıq radiosu”na verdiyi açıqlamalarla Etibar Məmmədov Azərbaycan əhalisini vəziyyətdən xəbərdar etməyə və həqiqətləri dünyaya çatdırılmasına müvəffəq olur.

E.Məmmədov AXC-nin təsis konfransında ilk İdarə Heyətinin üzvü seçilir. Elə ilk iclasda da AXC Məramnaməsinə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi ilə bağlı maddə salınmasını təklif edir. Azərbaycanın SSRİ tərkibindən çıxması tələbləri ilə bağlı keçirilən mitinqlərə, eləcə də tətil komitəsinə rəhbərlik edir. Onun çağırışı ilə çoxlu sayda müəssisələr tətil hərəkatına qoşulur və ən nəhayət Respublika Dəmir Yollarında tətil elan olunur. Mitinqlərdə irəli sürülən tələblər yerinə yetirilmədiyinə görə E. Məmmədovun rəhbərliyi ilə avqustun 21 – 22 -də iki günlük, sentyabrın 4-dən 11-nə kimi bir həftəlik ümumrespublika tətili hazırlanır və keçirilir. Bu kütləvi tədbirlərdən sonra Azərbaycan KP MK ilə AXC İdarə Heyəti arasında 13 sentyabr 1989-cu il tarixdə danışıqlar aparılaraq 10 maddədən ibarət razılaşma protokolu imzalanır. Etibar Məmmədov Ali Sovetin Sessiyasında Azərbaycan SSR-in o zamankı rəhbəri Əbdülrəhman Vəzirovun çıxışını kəsərək ümumrespublikada tətil elan olunması ilə bağlı çağırış edir.

20 yanvar hadisələri və eləcə də Ali Sovetin qərarı ilə bağlı məlmatları dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün Etibar Məmmədov 25 yanvar 1990-cı il tarixdə Moskvada Azərbaycanın daimi nümayəndəliyində yerli və xarici jurnalistlər üçün mətbuat konfransı keçirir. Həmin Mətbuat konfransında Azərbaycana göndərilən SSRİ qoşunlarını işğalçı adlandıraraq baş verənlərdə M.Qorbaçovun birbaşa məsuliyyət daşıdığını bəyan edir. Elə həmin gecə Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin “Alfa” qrupu Azərbaycan nümayəndəliyinə hücum edib binanı darmadağın edir, Etibar Məmmədov isə həbs olunaraq Lefortovo həbsxanasına aparılır. 9 ay Lefertovo həbsxanasında təkadamlıq kamerada saxlanılan E.Məmmədov təzyiqlərə baxmayaraq SSRİ DTK-nin mitinqlərin dayandırılması üçün xalqa müraciət etməklə bağlı tələblərinə yox deyir və mübarizənin davam etdiriləcəyini bildirir. Etibar Məmmədovun həbs edilməsi ilə bağlı Bakıda və Azərbaycanın bütün bölgələrində etiraz və aclıq aksiyaları başlayır. Sonra bu aksiyalar daha geniş vüsət alaraq Moskvada Kremlin qarşısında və ABŞ-da Nyu Yorkda da keçirilməyə başlayır. 1.5 milyon insan Etibar Məmmədovun həbsdən azad olunması üçün hazırlanmış petisiyaya imza atır. Respublikada çıxan “FV-ÇP”, Tallində çıxan “Ocaq” və s. qəzetlərdə siyasi məhbusların müdafiəsi ilə bağlı yazılar nəşr olunmuşdu. “Ocaq” qəzetinin 1990-cı il 5-ci nömrəsində B.Vahabzadənin “Toxunmayın Etibara” şeiri, “Etibara azadlıq!” emblemi çap olunmuşdu. “Etibara azadlıq!” emblemi E.Məmmədov həbs olunduqdan sonra respublikanın bütün ərazisində yayılmış, əksər nəqliyyat vasitələrindən asılmışdı. Uzun sürən mübarizənin nəticəsi olaraq Etibar Məmmədovun məhkəməsinin Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul olunur və 1-2 noyabr 1990-cı ildə Bakıda, Mərdəkanda Məhkəmə prossesi keçirilir. Etibar Məmmədov Məhkəmə zalından azad olunur. Azad olunan Etibar Məmmədov Məhkəmə zalından birbaşa şəhidlər xiyabanına yollanır. Etibar Məmmədovun məhbəsdən azad olunması Azərbaycanda təkrar seçkilərin keçirildiyi dövrə təsadüf edir. Etibar Məmmədov seçkilərdə namizəd olaraq iştirak edərək deputat seçilir. Etibar Məmmədov həmçinin “Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktının həmməlifidir.

Azərbaycan öz istiqlalını elan etməsinə baxmayaraq dövlət müstəqilliyinin dünya dövlətləri tərəfindən tanınmasında bir sıra ciddi problemlər var idi. Etibar Məmmədovun rəhbərliyi ilə nümayəndə heyəti Türkiyəyə yola düşür. Ali Sovetin rəsmi məktubunu Türkiyə Cumhuriyyəti rəhbərliyinə təqdim edilməsinə baxmayaraq bu məsələyə qardaş ölkə rəsmilərinin münasibəti birmənalı deyildi. Türkiyə rəsmiləri Nazirlər Kabinetinin çıxaracağı qərarın Sovetlər Birliyinin iç məsələlərinə qarışmaq kimi başa düşüləcəyindən ehtiyat edirdilər. Buna baxmayaraq Etibar Məmmədovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyyəti Türkiyədə çoxsaylı görüşlər keçirərək 10 noyabr 1991 - ci ildə Türkiyə tərəfindən Azərbaycanın dövlət Müstəqilliyinin tanınmasına nail ola bilir. Bundan sonra E. Məmmədov 4 dekabr 1991 - ci il tarixində Milli Məclisin 6 üzvünün daxil olduğu nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi Pakistana rəsmi səfərə gedir. Burada da Pakistanın Baş Naziri Məhəmməd Nəvvaz Şərif, Senatın Sədri, Milli Məclisin fəaliyyətdə olan sədri və Senatın Xarici Əlaqələr komissiyasının üzvləri ilə çoxsaylı görüşlər keçirilir. Nəticədə Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi Pakistan tərəfindən də tanınır.

Parlamentdə

26 noyabr 1991-ci ildə təşkil edilən Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurasının tərkibinə daxil edilmişdir.

AMİP

3 - 4 iyul 1992-ci ildə AMİP-in təsis Qurultayı keçirilir və 17 iyul 1992 - ci il tarixdə Milli Istiqlal Partiyası Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən Azərbaycanda yaranmış ilk siyasi partiya kimi dövlət qeydiyyatından keçərək 1 № - li qeydiyyat vəsiqəsi alır. Beləliklə AMİP ilk rəsmi qeydiyyatdan keçmiş partiya kimi tarixə düşür. AMİP Sədri olaraq Etibar Məmmədov 1995-2000-ci illərdə millət vəkili olaraq fəaliyətini davam etdirir. 1998,2003-cü illərdə isə Azərbaycan Respublikası Prezidentliyinə namizəd olaraq seçkilərə qatılır.

2004-cü ildə AMİP sədrliyindən istefa verən Etibar Məmmədov partiya Qurultayının qərarı ilə AMİP-in fəxri lideri elan olunub.

Ailəsi

Etibar Məmmədov 1986-cı ildə ailə həyatı qurmuşdur. İki oğlu, bir qızı var.

Qardaşı Eldar Məmmədov 29 mart 2010-cu ildə vəfat edib.

Oğlu Ayxan Etibaroğlu AMİP Gənclər Təşkilatının sədridir.

Xarici keçidlər

• YouTubeda videoları