Exiritlər

Exiritlər— Buryat xalqının tərkibində etnik qrup.

Mündəricat

1 Tarixi
2 Müasirlik
3 Ədəbiyyat
4 İstinadlar
5 Xarici keçidlər

Tarixi[redaktə | əsas redaktə]

Exiritlər Lena və Kuda çaylarının yuxarı axarlarında yaşayırdılar. Sonralar Baykal ətrafında məskunlaşdılar. Exirit tayfası abzay, bayanday, bura, olzoyton, hengelder, şono, nexeley qollarına ayrılır.

Çingiz xanın dövründə bulaqatlarla birlikdə hərəkət edən exiritlər ilk Buryat tayfa ittifaqı olan Bulaqat-Exerit birliyini yaratdılar. Exiritlər, bulaqatlar, xonqodorlar, xorilər Buryat xalqının etnogenezində iştirak etdilər.^[1]

Müasirlik[redaktə | əsas redaktə]

Hazırda exiritlər Buryatiyanın Exirit-Bulaqat, Bayandayev, Boxan, Osin rayonlarında və İrkutsk vilayətində yaşayırlar.

Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]

Балдаев С. П. Родословные предания и легенды бурят. Ч.1. булагаты и эхириты. — Улан-Удэ, 1970.- 362 с.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. Под ред. Е. М. Жукова. 1973—1982.

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Monqol tayfa və xalqları
Protomonqollar	Dunhu qrupu — Jujanlar \| Kidanlar (Xitaylar) \| Tatabılar \| Syanbilər (Muyunlar, Tabğaclar) \| Tufalar \| Tuyxunlar \| Sifular \| Uxuan \| Xi \| Şiveylər
Tarixi	Nirun-Monqollar qrupu — Barlaslar \| Borucigin \| Tayciutlar \| Çonoslar \| Besutlar Darlekin-Monqollar qrupu — Unqiratlar \| Olxonutlar \| Uryanxatlar başqaları — Barqutlar \| Cəlairlər \| Kereitlər \| Manqıtlar \| Merkitlər \| Naymanlar \| Oyratlar \| Tumatlar \| Onqutlar \| Tatarlar \| Xataginlər
Əsas monqollar — monq. Монгол үндэстэн
Buryatlar	Əsas Buryatlar — Bulaqatlar \| Xonqodorlar \| Xorinslər \| Exiritlər \|\| etnoərazi qrupları — Agin \| Alar \| Balaqan \| Barquzin \| Verxolen \| Zakamen \| İdin \| Kudarin \| Kudin \| Aşağı udin \| Okin \| Olxon \| Onon \| Tunkin \| Selingin Barqutlar¹ \|\| xalxa/buryatlar — Sartullar \| Sonqollar \|\| buryatdilli qeyri-monqollar — Soyotlar
Şimal monqolları	Dariqanqa \| Xalxalar \| Xotoqoytlar \| Eljiginlər
Cənub monqolları	Avqa \| Avqanarlar \| Aoxinlər \| Aruxorçinlər \| Baarinlər¹ \| Qorloslar \| Darxanlar \| Calaytlar \| Carutlar¹ \| Durben-xuxetlər \| Durbetlər \| İx-myanqanlar \| Mataylar \| Mu-myanqatlar \| Naymanlar \| Onnyutlar¹ \| Ordosslar \| Sunnilər¹ \| Tumetlər¹ \| Uzumçinlər¹ \| Uratlar \| Xarçinlər¹ \| Xeşiqtenlər¹ \| Xorçinlər¹ \| Xuçitlər¹ \| Çaxarlar \| Çipçinlər
Qərb monqolları (Oyrotlar)	Bayatlar \| Buzavlar \| Dörbətlər¹ \| Zaxçinlər \| Kalmıklar \| Myanqatlar \| Ölətlər¹ \| Sart-Kalmaklar \| Soqvo-ariglər \| Turqutlar¹ \| Xoytlar \| Xoşutlar (Kukunor xoşutları / Deed monqol¹) \| Çoroslar oyrotdilli qeyri-monqollar — Darxatlar \| Uryanxayslar \| Xotonlar \| Saatanlar
Başqa monqol xalqları
Baoan \| Sarı uyğurlar \| Daurlar \| Dunsyanlar \| Sıçuan monqolları \| Moğollar \| Monqorlar \| Xamniqanlar
Başqa dildə danışan monqol əsilli etnoslar
Katso / Yunnan monqolları¹ \| İrandillilər — Həzaralar \| Çaroymaqlar (Cəmşidilər, Taymanilər, Teymurilər, Firuzkuhilər) ¹ bir hissəsi və ya bütünlüklə Çində yaşayan və "Çin monqolları" adı altında birləşdirilən etnoslar.