Fateh-110

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Fateh-110
Tipi QMBR
Ölkə
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri 2002 – davam edir
İstismara başlanması 2002
İstismar edənlər İran İran
Suriya Suriya
Şimali Koreya Şimali Koreya
İstifadə edilən döyüşlər Suriya vətəndaş müharibəsi[1]
İstehsal tarixçəsi
İstehsalçı İran İran
Xüsusiyyətləri
Ağırlığı 3450 kq
Uzunluğu 8.86 m
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fateh-110 İranın Aviasiya Sənayesi Təşkilatı tərəfindən istehsal edilən "yer-yer" tipi qısa mənzilli ballistik raketdir. İran bu raketin yekun sınaq uçuşunu 2002-ci ilin sentyabr ayında həyata keçirmişdir. Bu sınaqdan bir neçə həftə sonra, sentyabr ayının ortalarında İran Aviasiya Sənayesi Təşkilatı Fateh-110 ballistik raketlərinin seriyalı istehsalını təşkil etmək məqsədilə yeni zavodun açılışını etmişdir. İlkin məlumatlarda raketin atəş məsafəsi 200 km olaraq göstərilsə də, 2004-cü ilin sentyabr ayında raketin hazırkı atəş mənzilinin 250 km olduğu və gələcəkdə ehtiyac yaranacağı təqdirdə bu məsafənin daha da artırılmasının mümkün olduğu qeyd edilib. 2012-ci ildə iranlı rəsmilər dördüncü nəsil Fateh-110 ballistik raketinin 300 km məsafədə yerləşən hədəfləri yüksək dəqiqliklə məhv etmək gücündə olduğunu açıqlamışdır.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

İran-İraq müharibəsi başa çatdıqdan sonra İran hökuməti qısa mənzilli və yüksək dəqiqliyə malik ballistik raketə ehtiyacın olduğunu nəzərə alaraq, bu məsələnin üzərində işləməyə başlamışdır. Beləliklə, 1989-cu ildə Çindən Sovet istehsalı S-75 raketlərinin oxşarı olan 200 ədəd CSS-8 qısa mənzilli raketləri satın alınmışdır.[2] Lakin, bu raketlər də qısa atəş məsafəsinə, döyüş başlığının yüngül olmasına və çətin struktura sahib olmasına görə iranlıları qane etmədi. Son nəticədə, idarəolunan qısa mənzilli raketin istehsal olunması məsələsi "Shahid Bagheri Industries" şirkətinə həvalə olundu.

1995-ci ildə başladılan bu proqram üçün Zilzal-2 raketi əsas götürülmüşdür. Sonradan, bəzi mənbələr Suriyanın da bu raket proqramına qoşulduğunu bildirmişdir.[3] 2006-cı ildə ABŞ Maliyyə Departamenti "Çin Aerokosmik Elm və Texnologiya Korporasiyası"nı yeni ballistik raket yaradılmasında İranın əsas tərəfdaşı olmaqda təqsirləndirmişdir.[4] 2002-ci ildə baş tutmuş sınaq uçuşunu uğurla başa vuran Fateh-110 raketlərinin elə həmin ildən etibarən seriyalı istehsalına başlanmışdır.

2004-cü ildə 250 km mənzilə sahib olan yeni variant açıqlanmışdır. Bu variant ilk növbədə ixrac üçün nəzərdə tutulmuşdu.[5]

2010-cu ildə İsrail mətbuatı Suriya hökumətinin yüzlərlə M-600 (Fateh-110 raketinin Suriyada istehsal olunan variantı) raketini Hizbullah təşkilatına verməsi barədə məlumat paylaşmışdır.[6]

2010-cu ildə İran inkişaf etdirilmiş üçüncü nəsil Fateh-110 raketini sınaqdan keçirmişdir.[7] İranın Müdafiə naziri Əhməd Vahidi bu raketin daha yüksək dəqiqliyə və artırılmış atəş məsafəsinə sahib olduğunu açıqlamışdır. Bir müddətdən sonra bu raketlər İran İnqilab Keşikçiləri Ordusunda silahlanmaya qəbul olunmuşdur.[8] Bu raketin maksimum atəş məsafəsinin 300 km olduğu qeyd edilmişdir.[9]

2017-ci ildə İran Ordusu Fateh-110-un başqa bir variantı olan Hörmüz-2 radiasiya əleyhinə raketinin sınaq atışını həyata keçirmişdir. Bu zaman raket 250 km məsafədə yerləşdirilmiş hədəfi vurmağı bacarmışdır.[10][11][12][13]

İstifadəçilər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Barbara Starr. "U.S. officials: Syria using more accurate, Iranian-made missiles". CNN. 28 dekabr 2012. 2013-02-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  2. ↑ "Tondar 69 (CSS-8) (Iran)". IHS Jane's. 2011-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  3. ↑ "Fateh A-110". MissileThreat.csis.org. 2017-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2017-10-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-03-14.
  5. ↑ "MXF05-000350 Fateh-110 Surface to Surface Missile". Modlex. 2012-09-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  6. ↑ Yaakov Katz, Rebecca Anna Stoil. "Hizbullah received hundreds of Syrian missiles". The Jerusalem Post. 6 may 2010. 25 May 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  7. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2010-08-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-14.
  8. ↑ "سردار حاجي‌زاده اعلام كرد: برد نسل سوم موشك فاتح 110 به 300 كيلومتر رسيده است". 2014-11-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  9. ↑ http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1155522[ölü keçid]
  10. ↑ "PressTV-Iran successfully test-fires Hormuz-2 ballistic missile". 2017-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-26.
  11. ↑ Tomlinson, Lucas. "Iran launched 2 ballistic missiles, US officials say". Fox News. 6 mart 2017. 2017-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  12. ↑ "Fateh 110 missiles in Iran, Syria and Lebanon | Defense Update:". defense-update.com. 2017-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  13. ↑ "Iran's Hormoz-2, worlds first anti-radiation ballistic missile". Pakistan Defence. 2020-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.
  14. ↑ "Fateh A-110". CSIS Missile Threat. 2017-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 mart 2018.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fateh-110&oldid=7269958"