Fatma Vəkilova

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Fatma Vəkiova
Fatma İsmayıl ağa qızı Vəkiova
Doğum tarixi
Doğum yeri Salahlı, Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (75 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ
Həyat yoldaşı Heydər Əfəndiyev
Uşağı Yalçın Əfəndiyev
Elmi dərəcəsi Geoloqiya-mineralogiya elmləri doktoru (1968)

Fatma Vəkiova (30.3.1912 Qazax qəzası, Salahlı kəndi- 28.8.1987 Bakı) — professor, Geoloqiya-mineralogiya elmləri doktoru (1968). Azərbaycan EA İ.M.Qubkin adına Geologiya İnstitutu geokimya və analitik kimya laboratoriyasının rəhbəri, Bakı Sovetinin bir neçə çağırış deputatı olmuşdur. "Şərəf nişanı" ordeni və bir sıra medallarla təltif edilmişdir.

Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, geokimya elmləri doktoru, professor Heydər Əfəndiyevin həyat yoldaşı. Rejissor Yalçın Əfəndiyevin anası. Riyaziyyatçı alim, professor Şamil Vəkilovun bacısı.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fatma xanım İsmayıl ağa qızı Vəkilova Qazax qəzasının Yuxarı Salahlı kəndində, köhnə pedaqoqlar nəslinə mənsub, Qori seminariyasının məzunu, çarlıq və demokratik cümhuriyyət dönəmində məsul vəzifələrdə çalışmış İsmayıl ağa Vəkilovun ailəsində dünyaya göz açmışdır. İlk təhsilini atasının müdir olduğu beşsinifli Dağ Kəsəmən məktəbində almışdır. Bu arada ailə paytaxta köçərək, Mərdəkanda yerləşir. Fatma xanım həmin illərin nüfuzlu tədris ocaqlarından olan Bakı Darülmüəllimatına (Qızlar Seminariyası) qəbul olunur.

Pedaqoji və elmi fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Darülmüəllimatı bitirdikdən sonra ailəsinin yaşadığı Mərdəkanda orta məktəbdə işləmişdir. Qız və oğlan məktəblərinin birləşdirilməsi barədə qərar çıxarılanda onun müdirə olduğu məktəb atasının müdir olduğu məktəblə birləşdirilir və Fatma xanım müdirliyi atasına güzəştə gedərək, həmin məktəbdə sıravi müəllimə işləyir.

Fatma xanım orta məktəbdə müəllimə işləməklə bərabər, Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda qiyabi, sonra əyani təhsil alır. Ali məktəbi bitirdikdən sonra bir müddət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda kimya və biologiya fənlərini tədris edir.

1943-cü ildən Elmlər Akademiyası sisteminə keçən Fatma xanım ömrünün sonunadək bu elm ocağında çalışmışdır. 1968-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi alır.

Fatma xanım Vəkilova Azərbaycan EA İ.M.Qubkin adına Geologiya İnstitutu geokimya və analitik kimya laboratoriyasının rəhbəri olmaqla geniş tədqiqat işləri aparmışdır. Onun əsas araşdırma sahəsi kobaltın geokimyası idi. Fatma xanımın uzun illər aparmış olduğu elmi araşdırmaların məhsulu olan "Kobaltın geokimyası" adlı sanballı əsəri 1966-cı ildə Bakıda rus dilində çapdan çıxmışdır. Fatma xanım Vəkilova Bakı Sovetinin bir neçə çağırış deputatı olmuş, "Şərəf nişanı" ordeni və bir sıra medallarla təltif edilmişdir.

Fatma xanım Vəkilova əsl Azərbaycan mənəviyyatının, Azərbaycan xanımının çoxcizgili parlaq obrazını özündə canlandırırdı. Olduqca xanım-xatın şəxsiyyəti vardı, sanki, simasından ziyalı nuru tökülürdü. Övladlarını da elə bu ruhda səmimi, saf qəlbliziyalı ruhunda böyütmüşdü.

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəxsi həyatına gəldikdə, Fatma xanım Kimya İnstitutunun direktoru, EA müxbir üzvü əslən Şəkidən olan Heydər Xəlil oğlu Əfəndiyevlə (1906-1967) ailə qurmuşdur. Onların iki qızı, bir oğlu qalmışdır. Yalçın Əfəndiyev (1937) kinorejissor, əməkdar incəsənət xadimi, Nərmin Əfəndiyeva (1940) kimyaçı-alimdir. Leyla Əfəndiyeva (1943-2008) isə fizioloq alim idi. Fatma xanım Vəkilova Dağüstü qəbristanlıqda anası Növrəstə xanımla yanaşı dəfn edilmişdir. Haqqında ASE-də məqalə verilmişdir.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Kobaltın geokimyası" adlı sanballı elmi əsəri 1966-cı ildə Bakıda rus dilində çapdan çıxmışdır.

Bundan əlavə F.Vəkilova bir çox elmi əsərin, kütləvi informasiya vasitələrində dərc olunmuş dəyərli məqalələrin müəllifi olmuşdur.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • ASE, c. 2, Bakı: 1978, səh. 460.
  • İsmayıl Umudlu. Vəkiloğulları. Bakı: "QAPP-poliqraf" nəşriyyatı, 2003, səh. 55-61.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]