Göy göllər (Kabarda-Balkariya)

Göy göllər
Göy göllər
	kab.-çərk. Шэрэдж анэ, qaraç.-balk. Чирик-кёль Шэдхъурей
Ümumi məlumatlar
Sahəsi	0,0216 km²;
Dərin yeri	279 m
Yerləşməsi
	43°14′00″ şm. e. 43°32′20″ ş. u.
Ölkələr	Rusiya ; Kabarda-Balkariya ;
	Göy göllər
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Göy göllər (kab.-çərk. Шэдхъурей) — Kabarda-Balkariyanın Çerek rayonunda yerləşən 5 karst gölündən ibarət qrup. Nalçikdən təxminən 30 km cənubda (düz bir xəttdə) Çerek Balkarski çayının vadisində, Çerek Balkarski və Çerek-Bezengiyski çaylarının Çerek çayına qovuşmasından 6 km yuxarıda yerləşirlər.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Göllərə Aşağı Göy göl (Tserik-Kol, Çerek-Kol), Yuxarı Göy göl, həmçinin Quru göl və Gizli göl daxildir.

Aşağı Göy göl yaşıl-mavi rəngə və daimi su temperaturu 9.3 °C-yə malikdir^[1]. Gölün adı Tserik-Köl, balkarcadan "çürük göl" kimi tərcümə olunur. Səbəb isə suyun tərkibində həll olmuş hidrogen sulfid olmasıdr. Bu səbəbdən suyunun çürümüş yumurtaları xatırladan xüsusi bir qoxusu var. Dəniz səviyyəsindən 809 m yüksəklikdə yerləşir. Gölün sahəsi 0,0216 km²-dir (235 × 120–180 m). Dərinliyi 279 m^[2]^[3]. Dünyadakı ən dərin karst gölü olan Xorvatiyakı Qırmızı gölə yalnız bir neçə metrlə uduzur. Gölün sahilində turizm mərkəzləri var. Göldən axın sabitdir və mövsümi dalğalanmalara məruz qalmır. Axın günlük olaraq təxminən 70 milyon litrəyə bərabərdir. Su büllur kimi şəffafdır. Gölün dibi 22 m dərinliyə qədər görünür. Suyun rəngi dəyişkəndir. Açıq havada açıq mavi olur^[4]. Serik-Köl gölünün şərqində Quru göl var. Gölün hövzəsi şəffaf, divarları 177 m olan dərin karst mədənidir. Quyunun dibində sahəsi 2500 m² və dərinliyi 5 m olan bir su anbarı var. Quru göl mənşəyi Aşağı Göy gölün mənşəyinə bənzəyir. İkisidə karst proseslərinin nəticəsində meydana gəlmişdir.

Quru gölün şimalında, nəhəng bir karst çökəkliyində Yuxarı Göy göl vardır. Aşağı Göy göllə müqayisədə bu elədə dərin bir göl deyil (18 m). Gölün hövzəsi kasaya bənzəyir. Sahillər alçaq, ortası isə dərindir. Yuxarı Göy göl üçün qida mənbəyi əsasən atmosfer yağıntılarıdır. Buna görə səviyyəsi dalğalanmalara məruz qalır. Gizli göl Yuxarı Göy göldən 200–300 m məsafədə yerləşir. Hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 902 m, maksimum dərinliyi 21 m-dir. Gölün yaxın ərazisi karst mənşəli Aşağı Göy gölü ilə eynidir. Göldə səth axını yoxdur, səviyyə sabitdir. Yeraltı sular və yağıntılarla qidalanır. Qışda buzla örtülür, yayda 17-18 °C-yə qədər qızır.

Aşağıdan Göy göldən başqa 4 gölün hamısı bir-biri ilə əlaqəlidir. Göllərdə sazan, Ağ amur, alabalıq vardır. Bir mənbəyə görə, Aşağı Göy göldə faunanın yalnız bir nümayəndəsinə rast gəlinir. Başqa bir mənbə də Aşağı Göy gölün faunasının həddindən artıq kasıb olduğu bildirilir.