Gözəl baladoydaq
| Gözəl baladoydaq | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chlamydotis undulata | |||||||||||||||||||||||||
  Oxuması | |||||||||||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||||||||||
| Chlamydotis undulata (Jacquin, 1784) | |||||||||||||||||||||||||
| İlboyu | |||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||
| Mühafizə statusu | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Gözəl baladoydaq (lat. Chlamydotis undulata) — doydaqlar fəsiləsinin baladoydaq cinsinə aid quş növü.
Statusu[redaktə | əsas redaktə]
Nadir növdür.
Kateqoriyası[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda kritik vəziyyətdədir (CR). Yaxın gələcəkdə nəsli kəsilə bilər.
Qısa təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Ümumi rəngi kürən–bozdur və üzərində dalğavarı köndələn naxışlar var. Qarın tərəfi ağdır. Boynunun yanlarında qara zolaq, uzun lələklərdən ibarət boyunluq və başında kəkil var. Cavan quşların boyunluğu yoxdur [1].
Yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Naxçıvan MR üçün səciyyəvi quş olub. Keçmişdə Arazboyu bozqırlarda nəsil verib. 1926-cı il aprel-may aylarında Naxçıvan yaxınlığında cücələrini gəzdirməsi müşahidə edilib [2].
Yaşayış yeri və həyat tərzi[redaktə | əsas redaktə]
Səhra, yarımsəhra və bozqırlar əsas yaşayış yerləridir. Gündüz fəal olur. Azərbaycanda XX əsrin əvvəllərinə qədər nəsil verib [3]. Son illərdə ancaq köç vaxtı rast gəlinir [4][5]. Rusiyada aprelin birinci yarısında yumurtlayırlar. Yumurtalarını kiçik çalaya (diametri 10-15 sm), bəzən isə birbaşa torpağın üzərinə, düz yerə qoyur. Adətən 3, tək-tək hallarda 2, yaxud 4 yumurta verir. Yalnız dişi quş kürt yatır, inkubasiya müddəti 23-28 gün çəkir. Yem rasionuna həşərat, kiçik sürünənlər və bitkilər daxildir [6].
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | əsas redaktə]
Səhra, yarımsəhra və bozqırların kənd təsərrüfatı bitkiləri altında intensiv istifadə edilməsi və böyük miqdarda mal-qara otarılması, qanunsuz ovçuluq.
Əhali üçün əhəmiyyəti[redaktə | əsas redaktə]
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər[redaktə | əsas redaktə]
Ovlanması qadağandır. Ordubad Milli Parkının yarımsəhra ərazilərində yasaqlıqlar kömək edir. Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitablarına, CİTES, Bonn və Bern konvensiyalarına daxil edilib.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər[redaktə | əsas redaktə]
Azərbaycanda reproduktiv bərpa edilməli, oraya repatriasiya olunmalı və ciddi nəzarət altında saxlanılmalıdır.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 169;
- ↑ Спангенберг Е.П., Судиловская А.М. Животный мир Азербайджана // Кн. Птицы, Баку, 1951, с. 143;
- ↑ Спангенберг Е.П., Судиловская А.М. Животный мир Азербайджана // Кн. Птицы, Баку, 1951, с. 143;
- ↑ Исаков Ю.А., Флинт В.Е. Семейств дрофиные // Птицы CССР. “Курообразные, журавлеобразные”. Ленинград, Изд. “Наука”, 1987, с. 492-502;
- ↑ Talıbov T.H. Qəşəng dovdaq-Chlamydotes undulata Jacquin // Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı. Cild 1. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 116-117
- ↑ Исаков Ю.А., Флинт В.Е. Семейств дрофиные // Птицы CССР. “Курообразные, журавлеобразные”. Ленинград, Изд. “Наука”, 1987, с. 492-502;
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Mustafayev Q.T., Tuayev D.Q. Gruiformes–Durnakimilər // Azərbaycan faunası. VI cild. Quşlar (Non passeriformes), “Elm”, 1977, s. 207-208;
- Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.
- Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı (II nəşr). Quşlar bölməsi.