Hetlər

Bu məqalə aşağıdaki məqalələr silsiləsinə aiddir:
Türkiyə tarixi
Ən qədim dövr Anadolu tarixdən əvvəlki dövrdə Paleolit dövrü Anadolu təq. e.ə. 500,000–  10,000 Mezolit dövrü Anadolu təq. e.ə. 11,000–  9,000 Neolit dövrü Anadolu təq. e.ə. 8,000–  5,500
Tunc dövrü Troya e.ə. 3000–700 Hattlar e.ə. 2500–2000 Akkad e.ə. 2400–2150 Luvilər e.ə. 2300–1400 Assuriya e.ə. 1950–1750 Axeylər (hHmer) e.ə. 1700–1300 Kissuvatna e.ə. 1650–1450 Hetlər e.ə. 1680–1220 Arsava e.ə. 1500–1320 Mitanni e.ə. 1500–1300 Hayasa Azzi e.ə. 1500–1290 Likiya e.ə. 1450–350 Assuva e.ə. 1300–1250 Diauxi e.ə. 1200–800 Yeni hetlər e.ə. 1200–800 Frigiya e.ə. 1200–700 Kariya e.ə. 1150–547 Tuvanuva e.ə. 1000–700 İoniya e.ə. 1000–545 Urartu e.ə. 859–595/585
Dəmir dövrü Diauxi e.ə. 1200–800 Yeni hetlər e.ə. 1200–800 Frigiya e.ə. 1200–700 Kariya e.ə. 1150–547 Heksapol e.ə. 1100–560 Eolida e.ə. 1000–560 Tuvanuva e.ə. 1000–700 İoniya e.ə. 1000–545 Urartu e.ə. 859–595/585 Midiya dövləti e.ə. 678–549 Lidiya e.ə. 685–547
Antik dövr Antik Anadolu Antik Frakiya Əhəmənilər dövləti e.ə. 559–331 Makedoniyalı İsgəndərin dövləti e.ə. 334–301 Kappadokiya çarlığı e.ə. 322–130 Antiqonidlər e.ə. 306–168 Selevkilər imperiyası e.ə. 305–64 Ptolemeylər dövləti e.ə. 305–30 Pont çarlığı e.ə. 302–64 Vifiniya e.ə. 297–74 Perqamon çarlığı e.ə. 282–129 Qalatiya e.ə. 281 – b.e. 64 Parfiya e.ə. 247 – b.e. 224 Ermənistan çarlığı e.ə. 190 – b.e. 428 Roma Respublikası e.ə. 133 – b.e. 27 Kommagena çarlığı e.ə. 163 – b.e. 72 Qədim Roma e.ə. 133 – b.e. 330 Sasanilər imperiyası e.ə. 224 – b.e. 651
Orta əsrlər Orta əsrlərdə Anadolu Şərqi Roma imperiyası (330–1453) Raşidi xilafət (637–656) Böyük Səlcuq imperiyası (1037–1194) Danişməndilər (1071–1178) Rum sultanlığı (1077–1307) Kilikiya çarlığı (1078–1375) Anadolu bəylikləri (1081–1423) Edessa qraflığı (1098–1150) Artuqlular (1101–1409) Trabzon imperiyası (1204–1461) Latın imperiyası (1204–1261) Qaramanoğulları (1250–1487) Elxanilər dövləti (1256–1335) Qaraqoyunlular (1375–1468) Ağqoyunlular (1378–1501)
Osmanlı dövrü Osmanlı imperiyasının dövrləri Yaranması (1299–1453) Yüksəlişi (1453–1566) Transformasiyası (1566–1703) Durğunluq dövrü (1703–1789) Reformasiya dövrü (1789–1908) Süqutu (1908–1922)
Türkiyə Respublikası Türkiyə Respublikasının dövrləri İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–1922) Müvəqqəti hökumət (1920–1923) Birpartiyalılıq dövrü (1923–1930) (1930–1945) Çoxpartiyalılıq dövrü (1945–hal-hazırda)
Mövzulara görə Anadolu xalqları Türklərin Anadoluya köçü Konstitusiya tarixi İqtisadi tarixi Hərb tarixi Mədəni tarixi
Xronologiya
Türkiyə portalı

Hetlər(q.yun. Χετταΐοι, özünü adlandırma Nesili, Kanesili) — qədim xalq.

Tarixi

Rus alimi P.M.Jukovski məşhu «Kulьturnıe rassteniə i i sorodoçi» əsərində bildirir ki, hələ Hett konfederasiyası zamanı / yəni təxminən 4500 il öncə- Ə.Ç./ Azərbaycanın sarı heyvası Kiçik və Ön Asiya ölkələrinə ixrac edilirdi.

Küp qəbirləri arxeoloji mədəniyyətinin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, ölülər gildən qayrılmış çox iri küplərin içərisində basdırılmışdır. Ölüləri küp içərisində basdırmaq qədim dəfn adətlərindən biri olmuşdur. Hələ e.ə. II minillikdə Kiçik Asiyada hetlər, daha sonra şumerlər öz ölülərini iki küpün içində basdırırdılar.

Misirdə səndəllər istifadə olunarkən Anadolda Hetlər, bugün istifadə olunan çarıqlara bənzər ayaqqabılar geymişdilər.

Het kralları

• Pithana - MÖ XVIII ya da XVII əsr.
• Anitta—Pithana'nın oğlu—MÖ 18 əsr
• Labarna—Bilinen ilk Hitit kralı—MÖ 1680-1650
• I Hattuşili—Labarna'nın evlatlık oğlu—MÖ 1650-1620
• I Murşili—I. Hattuşili'nin büyük oğlu veya torunu—MÖ 1620-1590
• Hantili—I. Murşili'nin kayınbiraderi—MÖ 1590-1560
• I Zidanta—Hantili'nin damadı—MÖ 1560-1550
• Ammuna—Zidanta'nın oğlu—MÖ 1550-1530
• I Huzziya—Ammuna'nın oğlu(?) -- MÖ 1530-1525
• Telepinu—I. Huzziya'nın qaynatası—MÖ 1525-1500
• Tahurvaili --
• Alluvamna—Telipinu'nun damadı --
• II Hantili—Alluvamna'nın oğlu(?) --
• II Zidanta --
• II Huzziya --
• I Muvatalli --
• I Tuthaliya—II. Huzziya'nın torunu (?) -- MÖ 1400-?
• I Arnuvanda—I. Tuthaliya'nın damadı --
• II Tuthaliya—I. Arnuvanda'nın oğlu --
• Genç Tuthaliya (?) -- II. Tuthaliya'nın oğlu -- (?)
• II Hattuşili (?)
• I Şuppiluliuma—II. Tuthaliya'nın oğlu—MÖ 1350-1322
• II Arnuvanda—I. Şuppiluliuma'nın oğlu—MÖ 1322-1321
• II Murşili—I. Şuppiluliuma'nın oğlu—MÖ 1321-1295
• II Muvatalli—II. Murşili'nin oğlu—MÖ 1295-1272
• III Murşili—II. Muvatalli'nin oğlu—MÖ 1272-1267
• III Hattuşili—II. Murşili'nin oğlu—MÖ 1267-1237
• IV Tuthaliya—III. Hattuşili'nin oğlu—MÖ 1237-1209
• Kurunta (?) -- II. Muvatalli'nin oğlu
• III Arnuvanda—IV. Tuthaliya'nın oğlu—MÖ 1209-1207
• II Şuppiluliuma—IV. Tuthaliya'nın oğlu—MÖ 1207-1180

Xarici keçidlər

• Хеттский раздел в «Ещё одной OCR-библиотеке» Arxivləşdirilib 2007-11-28 at the Wayback Machine
• http://www.hittites.info/  (ing.)
• Империя цивилизации Хеттов