Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Hindistanda YUNESKO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısına 40 obyekt daxildir (2021-ci il üçün), bu, ümumi rəqəmin 3,1%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir. Siyahıya 32 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 7 obyekt təbii meyarlara görə, 1 obyekt mədəni və təbii meyarlara görə daxil edilib. 13 obyekt insanın yaradıcılığının şah əsəri kimi tanınır (meyar i), 3 obyekt təbiət fenomeni və ya müstəsna təbii gözəlliyə və estetik əhəmiyyətə malik məkan kimi tanınır (meyar vii). Bundan əlavə, 2022-ci ildən ölkədəki 49 obyekt ümumdünya irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır. Hindistan Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını 1977-ci il noyabrın 14-də ratifikasiya edib. Hindistandakı ilk obyektlər 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irs komitəsinin 7-ci sessiyasında siyahıya alınıblar.

Siyahı

Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun ümumdünya irs siyahısına əlavə olunduqları ardıcıllıq ilə verilmişdir.

№	Şəkil	Adı	yeri	Yarandığı il	Siyahıya alınma tarixi	№	Meyarlar
1		Aqrada qala	Uttar-Pradeş ştatı	XVI əsr	1983	251	III
2		Ajanta mağaraları	Maharaştra ştatı		1983	242	I, II, III, VI
3		Ellora mağaraları	Maharaştra ştatı		1983	243	I, III, VI
4		Tac Mahal	Uttar-Pradeş ştatı		1983	252	I
5		Mahabalipuram şəhərindəki abidələr qrupu	Tamilnad ştatı		1984	249	I, II, III, VI
6		Konarkdakı Günəş məbədi (ing. Konark Sun Temple	Orissa ştatı		1984	246	I, III, VI
7		Kaziranqa Milli Parkı	Assam ştatı		1985	337	IX, X
8		Keoladeo Milli Parkı	Racastan ştatı		1985	340	X
9		Manas qoruğu	Assam ştatı		1985	338	VII, IX, X
10		Qoadakı məbədlər və monastırlar	Qoa ştatı		1986	234	II, IV, VI
11		Fatehpur-Sikri	Uttar-Pradeş ştatı		1986	255	II, III, IV
12		Hampi xarabalıqları (Vicayanaqar imperiyası)	Karnataka ştatı		1986	241	I, III, IV
13		Khacuraho abidələri	Madhya-Pradeş ştatı		1986	240	I, III
14		Elefanta adasının mağara məbədləri	Maharaştra ştatı		1987	244	I, III
15		Çola məbədləri (ing. Great Living Chola Temples)	Tamilnad ştatı		1987, 2004	250	II, III
16		Pattadakal abidələri	Karnataka ştatı		1987	239	III, IV
17		Sundarban Milli Parkı	Qərbi Benqaliya ştatı		1987	452	IX, X
18		Nanda-Devi və Güllər Vadisi Milli Parkı	Uttarakhand ştatı		1988, 2005	335	VII, X
19		Sançi Buddist abidələri	Madhya-Pradeş ştatı		1989	524	I, II, III, IV, VI
20		Hümayun türbəsi	Dehli		1993	232	II, IV
21		Qütb Minar minarəsi	Dehli		1993	233	IV
22		Hindistanın Dağ Dəmir Yolları	Haryana, Himaçal Pradeş, Qərbi Benqaliya, Tamilnad ştatları		1999, 2005	944	II, IV
23		Mahabodhi məbədi	Bihar ştatı		2002	1056	I, II, III, IV, VI
24		Bhimbetkadakı qaya sığınacaqları	Madhya-Pradeş ştatı		2003	925	III, V
25		Çampaner Pavaqadh Arxeoloji Parkı	Qücərat ştatı		2004	1101	III, IV, V, VI
26		Çhatrapati Şivaçi Vağzalı	Maharaştra ştatı		2004	945	II, IV
27		Qırmızı Qala	Dehli		2007	231	II, III, VI
28		Jantar Mantar	ştatı Racastan		2010	1338	III, IV
29		Qərbi Qat	ştatıы Qücərat, Maharaştra, Qoa, Karnataka, Tamilnad və Kerala		2012	1342	IX, X
30		Racastan qalaları	Racastan ştatı		2013	247	II, III
31		Rani ki vav pilləli quyu	Qücərat ştatı	XI əsr	2014	922	I, IV
32		Böyük Himalay Milli Parkının qorunan ərazisi	Himaçal Pradeş ştatı	—	2014	1406	X
33		Le Korbuzyenin memarlıq irsi: modernizmə töhfə: а) Çandiqarhda Kapitol Kompleksi	Çandiqarhın ittifaq ərazisi ( Argentina,  Belçika,  Almaniya,  Fransa,  İsveçrə,  Yaponiya ilə birgə	XX əsr	2016	1321	I, II, VI
34		Nalandada Arxeoloji obyekt Nalanda Mahavihara (Nalanda Universiteti)	ştatı Bihar	E.ə. III əsr — XIII əsr	2016	1502	IV, VI
35		Kançencaqra Milli Parkı	Sikkim ştatı	—	2016	1513	III, VI, VII, X
36		Əhmədabad tarixi şəhəri	ştatı Qücərat	1411	2017	1551	II, V
37		Mumbayda Viktorian stili və art-deko memarlıq ansamblı	Maharaştra ştatı	XIX —XX əsrlər	2018	1480	II, IV
38		Caypur şəhəri	Racastan ştatı	XVIII əsr	2019	1605	II, IV, VI
39		Rudreşvar Məbədi (Ramappa)	Telanqana ştatı	XI—XIV əsrlər	2021	1570	I, III
40		Dholavira: harrap şəhəri	Qücərat ştatı	E. Ə. 3-cü minillik	2021	1645	III, IV

Obyektlərin coğrafi yerləşməsi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

22

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

İlkin siyahı

Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülür. Bu siyahıda Hindistan hökuməti tərəfindən ümumdünya irs siyahısına əlavə edilmək üçün namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.

#	Təsvir	Adı	Yeri	Yaranma tarixi	Siyahıya alınma ili	№	Meyarlar
0		Vişnupurdakı məbədlər	Qərbi Benqaliya ştatı	XVII əsr	1998	1087	mədəni
0		Mattançeri sarayı	Koççi ştatı Kerala ştatı	təxminən 1555	1998	1092	mədəni
0		Mandudakı abidələr qrupu	Madhya-Pradeş ştatı	XV—XVI əsrlər	1998	1095	mədəni
0		Qədim Buddist yaşayış məntəqəsi Sarnath	город Bənarəs Uttar-Pradeş ştatı	E.ə III əsr—XVI əsr	1998	1096	mədəni
0		Qızıl məbəd	Amritsar şəhəri Pəncab ştatı	1588–1604	2004	1858	iii, iv, vi
0		Assamdakı Brahmaputra çayı üzərindəki Majuli çay adası	Assam ştatı	—	2004	1870	ii, iii, v, vi
0		Namdapxa Milli Parkı	Arunaçal-Pradeş ştatı	1974	2006	2104	vii, ix, x
0		Kiçik Kaç Rannıında Hindistan Qulanı qoruğu	Qücərat ştatı	1972	2006	2105	x
0		"Neora Vadisi" Milli Parkı	Qərbi Benqaliya ştatı	1986	2009	5447	vii, x
0		Səhra Milli Parkı	Racastan ştatı	1992	2009	5448	vii, viii, x
0		Hindistanda Böyük ipək yolu obyektləri	Bihar ştatı, Uttar-Pradeş, Pəncab ştatı, Tamilnad, Maharaştra, ittifaq əraziləri Pondiçerri, Cammu və Kəşmir,Dehli	E.ə. III əsrdən	2010	5492	ii, iii, vi
0		Şantiniketan	Qərbi Benqaliya ştatı	XIX —XX əsrlər	2010	5495	ii, iii, vi
0		Heydərabadda Qütbşahlar abidələri: Qolkonda qalası, Qütbşahlar türbələri, Çarminar	Telanqana ştatı	XVI—XVII əsrlər	2010	5573	i, ii, iii, iv
0		Kəşmirdəki Moğol bağları a) Nişat b) Şalimar v)Açabal q)Çeşmə Şahi d) Pəri Mahal e)Verinaq	ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir	XVII əsr	2010	5580	i, ii, iv
0		Dehli — mədəni və tarixi şəhər	Dehlinin Milli Paytaxt Rayonu	XIX — XX əsrlər	2012	5743	ii, v, vi
0		Dəkkən sultanlıqlarının abidələr və qalaları а)Qolkondada (Karnataka) Bəhməni abidələri b) Bidarda (Karnataka) Bəhməni sultanlığı və Bidar sultanlığı abidələri v) Bicapurda (Karnataka) Adilşahların abidələri q)Heydərabadda (Andhra Pradeş) Qutb Şahların abidələri	Karnataka ştatı, Andhra Pradeş	XIV—XVII əsrlər	2014	5887	ii, iii
0		Mobil həbsxana (Andaman adaları)	ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları	1893–1906	2014	5888	iv, vi
0		Hindistanda məşhur sarilərin tikiş klasterləri	Madhya-Pradeş ştatı, Uttar-Pradeş, Maharaştra, Andhra Pradeş, Assam	—	2014	5890	iii, v
0		Apatani xalqının mədəni mənzərəsi	Arunaçal-Pradeş ştatı	—	2014	5893	iii, v
0		Şriranqamdakı Şri Ranqanathasvami məbədi	Tamilnad ştatı	IX əsr	2014	5894	i , ii, iii, v
0		Şriranqapatnam ada şəhərinin abidələri	Karnataka ştatı	IX əsr	2014	5895	i, ii, iii, iv
0		Çilika gölü	Orissa ştatı	—	2014	5895	ix, x
0		Padmanabhapuram Palace (Kalkulam Palace)	Tamilnad ştatı	XVI əsr	2014	5897	iii, iv
0		Hoysalanın müqəddəs ansamblları а) Belurda memarlıq ansamblı b) Halebiddə memarlıq ansamblı	Karnataka ştatı	XII əsr	2014	5898	ii, iii, vi
0		Satyaqraha obyektləri, Hindistanın azadlığı uğrunda qeyri-zorakı hərəkat	Qücərat ştatı, Maharaştra, Qərbi Benqaliya, Tamilnad, Bihar, Madhya-Pradeş, Kerala, Uttar-Pradeş, Dehli	XX əsr	2014	5899	iv, vi
0		Möhkəmlənmiş kənd Thembank	Arunaçal-Pradeş ştatı	—	2014	5913	ii, iii, v
0		Narkodam adası	ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları	—	2014	5914	viii, ix, x
0		Maydam — Ahom sülaləsinin kurqan dəfn sistemi	Assam ştatı	XIII—XVIII əsrlər	2014	5915	viii, ix, x
0		Ekamra Kşetra — Məbədlər şəhəri, Bhubaneşvar	Orissa ştatı	E.ə. III əsr — XV əsr	2014	5916	i, ii, iii
0		Burzahom neolit ​​yaşayış məskəni	ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir	E.ə. 3–2-ci minilliklər	2014	5917	ii, iii, v
0		Harappın liman şəhəri Lotxalın arxeoloji qalıqları	Qücərat ştatı	E.ə. XXIV–XVII əsrlər	2014	5918	v
0		Hindistanın Dağ Dəmir Yolları (genişləndirmə) а) Matheran dəmir yolu (Matheran Hill Railway) b) Kanqra Vadisi Dəmir Yolu (Kangra Valley Railway)	Maharaştra ştatı, Himaçal Pradeş	1901–1907, 1925–1928	2014	5919	ii, iv
0		Çettinad (Chettinad), Tamil tacirlərinin kəndləri.	Tamilnad ştatı	XIX—XX əsrlər	2014	5920	ii, v, vi
0		Yeni Dehlidə Bəhai ibadət evi	Yeni Dehli	1986	2014	5921	i, iv, vi
0		Məbəd memarlığının inkişafı — Ayehole-Badami-Pattadakal	Karnataka ştatı	VI—VIII əsrlər	2015	5972	iii, iv
0		Hindistanda Soyuq Səhranın (Cold Desert) mədəni landşaftı	ittifaq ərazisi Ladak, Himaçal Pradeş ştatı	—	2015	6055	iii, v, vi, x
0		Böyük Təkər yolu boyunca obyektlər	Pəncab ştatı, Haryana, Uttarakhand, Racastan, Uttar-Pradeş, Bihar, Charkhand, Qərbi Benqaliya, Dehli	E.ə. IV əsr — XX əsr	2015	6056	ii, iv, vi
0		Keybul-Lamjao təbiətiqoruma zonası (Keibul Lamjao National Park)	Manipur ştatı	—	2016	6086	v, vii, ix, x
0		Garo Hills təbiətiqoruma zonası	Meqhalaya ştatı	—	2018	6356	v, vi, viii, x
0		Orçha tarixi ansamblı	Madhya-Pradeş ştatı	XVI—XVIII əsrlər	2019	6404	ii, iv
0		Bənarəsdə Qanqın dənizkənarı	Uttar-Pradeş ştatı	XVIII əsr	2021	6526	iii, iv, vi
0		Kançipuram məbədləri	Tamilnad ştatı	VII—XIII əsrlər	2021	6528	iv, vi
0		Hirebenakal meqalitik abidə	Karnataka ştatı	E.ə. VIII–III əsrlər	2021	6529	iii, iv
0		Nərmada çayı vadisində Bedağat-Lametağat təbiət ərazisi	Madhya-Pradeş ştatı	—	2021	6531	vii, viii
0		Satpura Pələng Qoruğu	Madhya-Pradeş ştatı	—	2021	6532	vii, ix, x
0		Maharaştranın Maratha hərbi memarlığı	Maharaştra ştatı	XVII—XIX əsrlər	2021	6533	ii, iii, iv
0		Konkan bölgəsinin Geoqlifləri	Maharaştra ştatı, Qoa	10–1,7 min il əvvəl	2022	6605	i, iii, iv
0		Canlı körpülərin mədəni landşaftı	Meqhalaya ştatı	—	2022	6606	i, iii, vi
0		Lepakşidəki Veerabhadra məbədi və monolit öküz (Vicayanaqaranın heykəltəraşlıq və rəssamlıq ənənəsi)	Andhra Pradeş ştatı	XII—XVIII əsrlər	2022	6607	i, ii, vi

Obyektlərin coğrafi yeri

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

12

13

14 (а, б, г, д)

14 (в, е)

15

16

17а

17б

17в

17г

18

19а

19б

19в

21

22

23

24

25

26

27а

27б

29

30

31

32

33

34

35а

35б

36

37

38

39

40

42

İlkin siyahıya daxil olan namizədlər