Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Hindistanda YUNESKO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısına 40 obyekt daxildir (2021-ci il üçün), bu, ümumi rəqəmin 3,1%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir. Siyahıya 32 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 7 obyekt təbii meyarlara görə, 1 obyekt mədəni və təbii meyarlara görə daxil edilib. 13 obyekt insanın yaradıcılığının şah əsəri kimi tanınır (meyar i), 3 obyekt təbiət fenomeni və ya müstəsna təbii gözəlliyə və estetik əhəmiyyətə malik məkan kimi tanınır (meyar vii). Bundan əlavə, 2022-ci ildən ölkədəki 49 obyekt ümumdünya irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır[1]. Hindistan Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını 1977-ci il noyabrın 14-də ratifikasiya edib[2]. Hindistandakı ilk obyektlər 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irs komitəsinin 7-ci sessiyasında siyahıya alınıblar.
Siyahı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun ümumdünya irs siyahısına əlavə olunduqları ardıcıllıq ilə verilmişdir.
№ | Şəkil | Adı | yeri | Yarandığı il | Siyahıya alınma tarixi | № | Meyarlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | ![]() |
Aqrada qala | Uttar-Pradeş ştatı | XVI əsr | 1983 | 251 | III |
2 | ![]() |
Ajanta mağaraları | Maharaştra ştatı | 1983 | 242 | I, II, III, VI | |
3 | ![]() |
Ellora mağaraları | Maharaştra ştatı | 1983 | 243 | I, III, VI | |
4 | ![]() |
Tac Mahal | Uttar-Pradeş ştatı | 1983 | 252 | I | |
5 | ![]() |
Mahabalipuram şəhərindəki abidələr qrupu | Tamilnad ştatı | 1984 | 249 | I, II, III, VI | |
6 | ![]() |
Konarkdakı Günəş məbədi (ing. Konark Sun Temple | Orissa ştatı | 1984 | 246 | I, III, VI | |
7 | ![]() |
Kaziranqa Milli Parkı | Assam ştatı | 1985 | 337 | IX, X | |
8 | ![]() |
Keoladeo Milli Parkı | Racastan ştatı | 1985 | 340 | X | |
9 | ![]() |
Manas qoruğu | Assam ştatı | 1985 | 338 | VII, IX, X | |
10 | ![]() |
Qoadakı məbədlər və monastırlar | Qoa ştatı | 1986 | 234 | II, IV, VI | |
11 | ![]() |
Fatehpur-Sikri | Uttar-Pradeş ştatı | 1986 | 255 | II, III, IV | |
12 | ![]() |
Hampi xarabalıqları (Vicayanaqar imperiyası) | Karnataka ştatı | 1986 | 241 | I, III, IV | |
13 | ![]() |
Khacuraho abidələri | Madhya-Pradeş ştatı | 1986 | 240 | I, III | |
14 | ![]() |
Elefanta adasının mağara məbədləri | Maharaştra ştatı | 1987 | 244 | I, III | |
15 | ![]() |
Çola məbədləri (ing. Great Living Chola Temples) | Tamilnad ştatı | 1987, 2004 | 250 | II, III | |
16 | ![]() |
Pattadakal abidələri | Karnataka ştatı | 1987 | 239 | III, IV | |
17 | ![]() |
Sundarban Milli Parkı | Qərbi Benqaliya ştatı | 1987 | 452 | IX, X | |
18 | Nanda-Devi və Güllər Vadisi Milli Parkı | Uttarakhand ştatı | 1988, 2005 | 335 | VII, X | ||
19 | ![]() |
Sançi Buddist abidələri | Madhya-Pradeş ştatı | 1989 | 524 | I, II, III, IV, VI | |
20 | ![]() |
Hümayun türbəsi | Dehli | 1993 | 232 | II, IV | |
21 | ![]() |
Qütb Minar minarəsi | Dehli | 1993 | 233 | IV | |
22 | ![]() |
Hindistanın Dağ Dəmir Yolları | Haryana, Himaçal Pradeş, Qərbi Benqaliya, Tamilnad ştatları | 1999, 2005 | 944 | II, IV | |
23 | ![]() |
Mahabodhi məbədi | Bihar ştatı | 2002 | 1056 | I, II, III, IV, VI | |
24 | Bhimbetkadakı qaya sığınacaqları | Madhya-Pradeş ştatı | 2003 | 925 | III, V | ||
25 | Çampaner Pavaqadh Arxeoloji Parkı | Qücərat ştatı | 2004 | 1101 | III, IV, V, VI | ||
26 | ![]() |
Çhatrapati Şivaçi Vağzalı | Maharaştra ştatı | 2004 | 945 | II, IV | |
27 | ![]() |
Qırmızı Qala | Dehli | 2007 | 231 | II, III, VI | |
28 | ![]() |
Jantar Mantar | ştatı Racastan | 2010 | 1338 | III, IV | |
29 | ![]() |
Qərbi Qat | ştatıы Qücərat, Maharaştra, Qoa, Karnataka, Tamilnad və Kerala | 2012 | 1342 | IX, X | |
30 | ![]() |
Racastan qalaları | Racastan ştatı | 2013 | 247 | II, III | |
31 | ![]() |
Rani ki vav pilləli quyu | Qücərat ştatı | XI əsr | 2014 | 922 | I, IV |
32 | ![]() |
Böyük Himalay Milli Parkının qorunan ərazisi | Himaçal Pradeş ştatı | — | 2014 | 1406 | X |
33 | ![]() |
Le Korbuzyenin memarlıq irsi: modernizmə töhfə: а) Çandiqarhda Kapitol Kompleksi |
Çandiqarhın ittifaq ərazisi (![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
XX əsr | 2016 | 1321 | I, II, VI |
34 | ![]() |
Nalandada Arxeoloji obyekt Nalanda Mahavihara (Nalanda Universiteti) | ştatı Bihar | E.ə. III əsr — XIII əsr | 2016 | 1502 | IV, VI |
35 | ![]() |
Kançencaqra Milli Parkı | Sikkim ştatı | — | 2016 | 1513 | III, VI, VII, X |
36 | ![]() |
Əhmədabad tarixi şəhəri | ştatı Qücərat | 1411 | 2017 | 1551 | II, V |
37 | ![]() |
Mumbayda Viktorian stili və art-deko memarlıq ansamblı | Maharaştra ştatı | XIX —XX əsrlər | 2018 | 1480 | II, IV |
38 | ![]() |
Caypur şəhəri | Racastan ştatı | XVIII əsr | 2019 | 1605 | II, IV, VI |
39 | ![]() |
Rudreşvar Məbədi (Ramappa) | Telanqana ştatı | XI—XIV əsrlər | 2021 | 1570 | I, III |
40 | ![]() |
Dholavira: harrap şəhəri | Qücərat ştatı | E. Ə. 3-cü minillik | 2021 | 1645 | III, IV |
Obyektlərin coğrafi yerləşməsi
[redaktə | vikimətni redaktə et]İlkin siyahı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülür. Bu siyahıda Hindistan hökuməti tərəfindən ümumdünya irs siyahısına əlavə edilmək üçün namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.
# | Təsvir | Adı | Yeri | Yaranma tarixi | Siyahıya alınma ili | № | Meyarlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
0 | Vişnupurdakı məbədlər | Qərbi Benqaliya ştatı | XVII əsr | 1998 | 1087 | mədəni | |
0 | Mattançeri sarayı | Koççi ştatı Kerala ştatı |
təxminən 1555 | 1998 | 1092 | mədəni | |
0 | ![]() |
Mandudakı abidələr qrupu | Madhya-Pradeş ştatı | XV—XVI əsrlər | 1998 | 1095 | mədəni |
0 | ![]() |
Qədim Buddist yaşayış məntəqəsi Sarnath | город Bənarəs Uttar-Pradeş ştatı |
E.ə III əsr—XVI əsr | 1998 | 1096 | mədəni |
0 | ![]() |
Qızıl məbəd | Amritsar şəhəri Pəncab ştatı |
1588–1604 | 2004 | 1858 | iii, iv, vi |
0 | ![]() |
Assamdakı Brahmaputra çayı üzərindəki Majuli çay adası | Assam ştatı | — | 2004 | 1870 | ii, iii, v, vi |
0 | ![]() |
Namdapxa Milli Parkı | Arunaçal-Pradeş ştatı | 1974 | 2006 | 2104 | vii, ix, x |
0 | ![]() |
Kiçik Kaç Rannıında Hindistan Qulanı qoruğu | Qücərat ştatı | 1972 | 2006 | 2105 | x |
0 | ![]() |
"Neora Vadisi" Milli Parkı | Qərbi Benqaliya ştatı | 1986 | 2009 | 5447 | vii, x |
0 | Səhra Milli Parkı | Racastan ştatı | 1992 | 2009 | 5448 | vii, viii, x | |
0 | ![]() |
Hindistanda Böyük ipək yolu obyektləri | Bihar ştatı, Uttar-Pradeş, Pəncab ştatı, Tamilnad, Maharaştra, ittifaq əraziləri Pondiçerri, Cammu və Kəşmir,Dehli | E.ə. III əsrdən | 2010 | 5492 | ii, iii, vi |
0 | ![]() |
Şantiniketan | Qərbi Benqaliya ştatı | XIX —XX əsrlər | 2010 | 5495 | ii, iii, vi |
0 | ![]() |
Heydərabadda Qütbşahlar abidələri: Qolkonda qalası, Qütbşahlar türbələri, Çarminar | Telanqana ştatı | XVI—XVII əsrlər | 2010 | 5573 | i, ii, iii, iv |
0 | ![]() |
Kəşmirdəki Moğol bağları a) Nişat b) Şalimar v)Açabal q)Çeşmə Şahi d) Pəri Mahal e)Verinaq |
ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir | XVII əsr | 2010 | 5580 | i, ii, iv |
0 | ![]() |
Dehli — mədəni və tarixi şəhər | Dehlinin Milli Paytaxt Rayonu | XIX — XX əsrlər | 2012 | 5743 | ii, v, vi |
0 | ![]() |
Dəkkən sultanlıqlarının abidələr və qalaları а)Qolkondada (Karnataka) Bəhməni abidələri b) Bidarda (Karnataka) Bəhməni sultanlığı və Bidar sultanlığı abidələri v) Bicapurda (Karnataka) Adilşahların abidələri q)Heydərabadda (Andhra Pradeş) Qutb Şahların abidələri |
Karnataka ştatı, Andhra Pradeş | XIV—XVII əsrlər | 2014 | 5887 | ii, iii |
0 | Mobil həbsxana (Andaman adaları) | ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları | 1893–1906 | 2014 | 5888 | iv, vi | |
0 | ![]() |
Hindistanda məşhur sarilərin tikiş klasterləri | Madhya-Pradeş ştatı, Uttar-Pradeş, Maharaştra, Andhra Pradeş, Assam | — | 2014 | 5890 | iii, v |
0 | ![]() |
Apatani xalqının mədəni mənzərəsi | Arunaçal-Pradeş ştatı | — | 2014 | 5893 | iii, v |
0 | ![]() |
Şriranqamdakı Şri Ranqanathasvami məbədi | Tamilnad ştatı | IX əsr | 2014 | 5894 | i , ii, iii, v |
0 | ![]() |
Şriranqapatnam ada şəhərinin abidələri | Karnataka ştatı | IX əsr | 2014 | 5895 | i, ii, iii, iv |
0 | ![]() |
Çilika gölü | Orissa ştatı | — | 2014 | 5895 | ix, x |
0 | ![]() |
Padmanabhapuram Palace (Kalkulam Palace) | Tamilnad ştatı | XVI əsr | 2014 | 5897 | iii, iv |
0 | ![]() |
Hoysalanın müqəddəs ansamblları а) Belurda memarlıq ansamblı b) Halebiddə memarlıq ansamblı |
Karnataka ştatı | XII əsr | 2014 | 5898 | ii, iii, vi |
0 | ![]() |
Satyaqraha obyektləri, Hindistanın azadlığı uğrunda qeyri-zorakı hərəkat | Qücərat ştatı, Maharaştra, Qərbi Benqaliya, Tamilnad, Bihar, Madhya-Pradeş, Kerala, Uttar-Pradeş, Dehli | XX əsr | 2014 | 5899 | iv, vi |
0 | ![]() |
Möhkəmlənmiş kənd Thembank[ing.] | Arunaçal-Pradeş ştatı | — | 2014 | 5913 | ii, iii, v |
0 | ![]() |
Narkodam adası | ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları | — | 2014 | 5914 | viii, ix, x |
0 | ![]() |
Maydam — Ahom sülaləsinin kurqan dəfn sistemi | Assam ştatı | XIII—XVIII əsrlər | 2014 | 5915 | viii, ix, x |
0 | ![]() |
Ekamra Kşetra — Məbədlər şəhəri, Bhubaneşvar | Orissa ştatı | E.ə. III əsr — XV əsr | 2014 | 5916 | i, ii, iii |
0 | ![]() |
Burzahom neolit yaşayış məskəni | ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir | E.ə. 3–2-ci minilliklər | 2014 | 5917 | ii, iii, v |
0 | ![]() |
Harappın liman şəhəri Lotxalın arxeoloji qalıqları | Qücərat ştatı | E.ə. XXIV–XVII əsrlər | 2014 | 5918 | v |
0 | ![]() |
Hindistanın Dağ Dəmir Yolları (genişləndirmə) а) Matheran dəmir yolu (Matheran Hill Railway) b) Kanqra Vadisi Dəmir Yolu (Kangra Valley Railway) |
Maharaştra ştatı, Himaçal Pradeş | 1901–1907, 1925–1928 | 2014 | 5919 | ii, iv |
0 | ![]() |
Çettinad (Chettinad), Tamil tacirlərinin kəndləri. | Tamilnad ştatı | XIX—XX əsrlər | 2014 | 5920 | ii, v, vi |
0 | ![]() |
Yeni Dehlidə Bəhai ibadət evi | Yeni Dehli | 1986 | 2014 | 5921 | i, iv, vi |
0 | ![]() |
Məbəd memarlığının inkişafı — Ayehole-Badami-Pattadakal | Karnataka ştatı | VI—VIII əsrlər | 2015 | 5972 | iii, iv |
0 | ![]() |
Hindistanda Soyuq Səhranın (Cold Desert) mədəni landşaftı | ittifaq ərazisi Ladak, Himaçal Pradeş ştatı | — | 2015 | 6055 | iii, v, vi, x |
0 | ![]() |
Böyük Təkər yolu boyunca obyektlər | Pəncab ştatı, Haryana, Uttarakhand, Racastan, Uttar-Pradeş, Bihar, Charkhand, Qərbi Benqaliya, Dehli | E.ə. IV əsr — XX əsr | 2015 | 6056 | ii, iv, vi |
0 | ![]() |
Keybul-Lamjao təbiətiqoruma zonası (Keibul Lamjao National Park) | Manipur ştatı | — | 2016 | 6086 | v, vii, ix, x |
0 | ![]() |
Garo Hills təbiətiqoruma zonası | Meqhalaya ştatı | — | 2018 | 6356 | v, vi, viii, x |
0 | ![]() |
Orçha tarixi ansamblı | Madhya-Pradeş ştatı | XVI—XVIII əsrlər | 2019 | 6404 | ii, iv |
0 | ![]() |
Bənarəsdə Qanqın dənizkənarı | Uttar-Pradeş ştatı | XVIII əsr | 2021 | 6526 | iii, iv, vi |
0 | ![]() |
Kançipuram məbədləri | Tamilnad ştatı | VII—XIII əsrlər | 2021 | 6528 | iv, vi |
0 | Hirebenakal meqalitik abidə | Karnataka ştatı | E.ə. VIII–III əsrlər | 2021 | 6529 | iii, iv | |
0 | ![]() |
Nərmada çayı vadisində Bedağat-Lametağat təbiət ərazisi | Madhya-Pradeş ştatı | — | 2021 | 6531 | vii, viii |
0 | ![]() |
Satpura Pələng Qoruğu | Madhya-Pradeş ştatı | — | 2021 | 6532 | vii, ix, x |
0 | ![]() |
Maharaştranın Maratha hərbi memarlığı | Maharaştra ştatı | XVII—XIX əsrlər | 2021 | 6533 | ii, iii, iv |
0 | ![]() |
Konkan bölgəsinin Geoqlifləri | Maharaştra ştatı, Qoa | 10–1,7 min il əvvəl | 2022 | 6605 | i, iii, iv |
0 | ![]() |
Canlı körpülərin mədəni landşaftı | Meqhalaya ştatı | — | 2022 | 6606 | i, iii, vi |
0 | Lepakşidəki Veerabhadra məbədi və monolit öküz (Vicayanaqaranın heykəltəraşlıq və rəssamlıq ənənəsi) | Andhra Pradeş ştatı | XII—XVIII əsrlər | 2022 | 6607 | i, ii, vi |
Obyektlərin coğrafi yeri
[redaktə | vikimətni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ "Tentative" (ingilis). UNESCO World Heritage Centre. 2012-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-24.
- ↑ "The States Parties — India". 2012-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-07.