IV Kazimir (Polşa kralı)

IV Kazimir
IV Kazimir
	pol. Kazimierz Jagiellończyk
Böyük Litva knyazı
	29 iyun 1440 – 7 iyun 1492
Polşa kralı
	25 iyun 1447 – 7 iyun 1492
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	30 noyabr 1427[…]
Doğum yeri	Krakov, Polşa Krallığı[d];
Vəfat tarixi	7 iyun 1492[…] (64 yaşında)
Vəfat yeri	Qrodno, Böyük Litva knyazlığı;
Dəfn yeri	Vavel kafedralı[d];
Fəaliyyəti	hökmdar[d]
Atası	Yaqaylo
Uşaqları	II Vladislav (Bohemiya kralı),; Yadviqa (Bavariya-Landsxut hersoqinası),; Aleksandr Yagellon,; Ziqmunt[d];
Ailəsi	Yaqellon sülaləsi
Təltifləri
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

IV Kazimir (pol. Kazimierz Andrzej Jagiellończyk; 30 noyabr 1427^[1]^[2]^[…], Krakov – 7 iyun 1492^[1]^[2]^[…], Qrodno) — Böyük Litva knyazı və Polşa kralı.

30 noyabr 1427-ci ildə Krakovda dünyaya gəldi. O, Böyük Litva knyazı II Vladislav Yagellonun oğludur. 1440-cı ildə Böyük Litva knyazı elan olunan IV Kazimir, 1447-ci ildən etibarən Polşa taxtına çıxaraq, həm Litva, həm də Polşanı birləşdirən güclü bir siyasi fiqura çevrildi.

IV Kazimirin hakimiyyəti dövründə Polşa Krallığı daxildə sabitlik, xaricdə isə diplomatik və hərbi uğurlar qazandı. Ən böyük uğurlarından biri, 1454-1466-cı illərdə Tevton ordeni ilə baş verən müharibə nəticəsində Qərbi Prussiyanın (Pomeraniya və Qdansk daxil olmaqla) Polşaya birləşdirilməsi oldu. Bu sülh II Torun sülhü (1466) ilə rəsmiləşdirildi və Polşanın Baltik dənizinə çıxışını təmin etdi.

IV Kazimir həm də güclü bir ailə siyasəti yürüdərək öz oğullarını müxtəlif Avropa ölkələrinin taxt-tacına yerləşdirdi. Oğullarından biri – II Vladislav – daha sonra Bohemiya və Xorvatiya-Macarıstan kralı oldu. Digər bir oğlu və adaşı Kazimir (daha sonra müqəddəs elan edilmişdir), Polşa və Litvada çox sevilən dini fiqura çevrildi.

IV Kazimir daxili siyasətdə də mühüm islahatlara imza atdı. Şlyaxta təbəqəsinin hüquqlarını genişləndirsə də, mərkəzi hakimiyyəti zəiflətmədən sabitliyi qoruyub saxlaya bildi. Onun dövründə Polşa-Litva birliyi siyasi və iqtisadi baxımdan qüdrətli bir regional gücə çevrildi.

10 fevral 1454-cü ildə Krakovda Avstriya hersoqu II Albertin qızı Yelizavetayla evləndirildi. Cütlüyün 12 övladı dünyaya gəldi və bunlardan doqquzu mühüm siyasi evliliklər qurdu.

II Vladislav, Macarıstan-Xorvatiya və Bohemiya kralı
Yadviqa, Bavariya-Landsxut hersoginyası
Kazimir (1458-1484), 1521-ci ildə papa X Lev tərəfindən müqəddəs elan olundu.
I İohann, Polşa kralı
Aleksandr, Böyük Litva knyazı və Polşa kralı
Sofiya, Brandenburq-Ansbax markqrafinyası
Yelizaveta (1465-1466)
I Sigizmund, Böyük Litva knyazı və Polşa kralı
Fridrix (1468-1503), kardinal
Anna, Pomeraniya hersoginyası
Barbara, Saksoniya hersoginyası
Yelizaveta, Leqnitsa hersoginyası

IV Kazimir 7 iyun 1492-ci ildə vəfat etdi və Krakovdakı Vavel kilsəsində dəfn olundu. Onun məzarı Alman heykəltəraş Veit Stoss tərəfindən hazırlanmışdır və Avropa renessans sənətinin nadir nümunələrindən biri hesab olunur. Hakimiyyəti dövründə qazandığı uğurlar sayəsində Kazimir Yagellon, Polşa-Litva tarixinə “qızıl dövr” hökmdarlarından biri kimi düşmüşdür.

Mənbə

Ədəbiyyat

Biskup, Marian; Górski, Karol. Kazimierz Jagiellończyk (polyak). Warszawa (Warsaw): PWN. 1987. ISBN 9788301072919.
Bogucka, Maria. Kazimierz Jagiellończyk (polyak). Warszawa (Warsaw): Książka i Wiedza. 1978. OCLC 831031178.
Encyklopedia powszechna (polyak). 14. Warszawa (Warsaw): S. Orgelbrand. 1863. OCLC 835929692.
Frost, Robert. The Making of the Polish-Lithuanian Union 1385–1569, Volume 1. Oxford: Oxford University Press. 2015. ISBN 978-0-19-101787-2.
Kowalska, Zofia. Stanisław Ciołek, podkanclerzy królewski, biskup poznański, poeta dworski (polyak). Kraków: Universitas. 1993. ISBN 9788370521813.
Kuropieska, Józef. Od października do marca (polyak). 1. Warszawa (Warsaw): BGW. 1992. ISBN 9788370662172.
Nowakowska, Natalia, redaktorRemembering the Jagiellonians. Routledge. 2019. ISBN 978-1-138-56239-4.
Samsonowicz, Henryk. Historia Polski (polyak). 1. Warszawa (Warsaw): PWN. 2007. ISBN 9788301150389.
Ward, A.W.; Prothero, G.W.; Leathes, Stanley, redaktorlar The Cambridge Modern History. XIII. Cambridge at the University Press. 1934.

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ Gotthold K.S. Rhode Casimir IV // Encyclopædia Britannica (ing.).
↑ ¹ ² ³ ⁴ Lundy D. R. Casimir IV Jagellon, King of Poland // The Peerage (ing.).
↑ https://culture.pl/pl/miejsce/wawel-siedziba-krolow-polski.

[_3a060c1a97a9d62e-1] ¹ ² ³ ⁴ Gotthold K.S. Rhode Casimir IV // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_80919a3e6125c433-2] ¹ ² ³ ⁴ Lundy D. R. Casimir IV Jagellon, King of Poland // The Peerage (ing.).

[_424add94d3ba607f-3] ttps://culture.pl/pl/miejsce/wawel-siedziba-krolow-polski.

[1]

[2]

[3]