I Gülbahar xatun

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
I Gülbahar Xatun
Emine Gül-Bahar Hatun
Doğum tarixi
Doğum yeri Kosova
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Gülbahar Xatun türbəsi, Fateh məscidi
Dəfn yeri
Həyat yoldaşı Fateh Sultan Mehmet
Uşaqları II BəyazidGövhər Sultan
Partnyoru
Fəaliyyəti qul[d]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Fateh məscidi məzarlığında yerləşən Gülbahar Sultan türbəsi.

Gülbahar Xatun — Osmanlı padşahı Fateh Sultan Mehmetin həyat yoldaşlarından biridir. O dövrdə hələ Validə Sultan unvanı istifadə olunmamışdır. Ancaq Gülbahar Xatunun saraydakı rolu, sonrakı validə sultanlardan heç də fərqli deyildi. II Bəyazidin öz anasıdır. Çünki, türbəsinin kitabəsindəki Leh aşiyan Sultan Mehmed zövcəsi Validə-i II. Bəyazid han, yazısı bunun ən böyük sübutudur.[1] II Bəyazidin taxta çıxmasyla Gülbahar Xatun Fateh Sultan Mehmetin dul həyat yoldaşı və II Bəyazidin anası olaraq Validə Sultanın ekvivalenti olan bir rolu icra etmişdir, çünki hələ bu dövrdə rəsmən Validə Sultan adı və vəzifəsi yox idi. Tarixdə bu ad ilk dəfə Qanuni Sultan Süleymanın anası Aişə Hafsa Sultan tərəfindən istifadə edilmişdir.

Kimliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gülbahar Sultann II Bəyazidin öz anasıdır. Son zamanlar II Bəyazidin anasının Mükrimə Xatun olduğu söylənsədə bu tez rəsmi sənədlərlə və Sittə Hatun Məscidinin kitabəsində yazılan yazıya görə çürütülür. Bu məscidi 1485-ci ildə Sitti Xatun tərəfindən inşa etdirilmiş və maddi çətinlik çəkdiyi üçün ögey oğlu II Bəyazid maddi yardım etmişdir. Türbəsindəki yazılı tarix bunu sübut edir. Gülbahar Xatunun oğlu Sultan Bəyazid-î Vəli Xanın padşahlığı zamanı təsir sahibi olduğu bilinir. Oğluna yazdığı əlimizdə mövcud olan iki məktubdan birində Hersekzadə Əhməd Paşa əleyhinə, bir digər məktubda da oğlunun lələsi Ayas Paşa və Xızırbəyoğlu Mehmed Paşa lehində oğluna tövsiyələr olduğu açıqca görünür.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gülbahar Sultanın Alban və ya Serb əslli olduğu bilinməkdədir. O zaman Ədirnədə olan Osmanlı sarayına 1446-cı ildə gəldiyi deyilir. Sonradan Fateh Sultan Mehmet olaraq xatırlanacaq olan Şahzadə Mehmetle olan evliliyi böyük ehtimalla Fatehin ilk taxta çıxışının ardınca taxtı təkrar atası II Murada geri buraxması sonrasında reallaşdığı təxmin edilməkdədir. Gülbahar Xatunun Ağqoyunlulara gəlin gedən Gövhərxan Sultanın anası olduğu bilinməkdədir. Şahzadə Mehmet 1450-ci ildə Ədirnədə Dülqədiroğulları Bəyliyinin altıncı Hökmdarı olan Zülkadiroğlu Süleyman bəyin qızı Sitti Mükrimə xatunla evləndi. Bu onun üçüncü evliliyi idi. Yeni həyat yoldaşıyla birlikdə ənənə üzrə padşah II Murad tərəfindən Manisa bəylərbəiyi vəzifəsinə göndərildi.

Gülbahar Xatunun Şahzadə Mehmetlə birlikdə Manisaya gedib getmədiyi məlum deyil. Fatih Sultan Mehmet padşah olub 1453-cü il tarixində İstanbulun fəthindən sonra Osmanlı dövlətinin paytaxtını də İstanbula köçürdü. Ancaq Gülbahar Xatunun bir müddət kiçik yaşdakı oğlu II Bəyazid ilə birlikdə Ədirnədə qalmış olduğu deyilir. Bəyazid doqquz yaşına gəldiyində yenə yuxarıda söz edilən ənənə üzrə 1456-cı ildə atası tərəfindən Amasiya bəylərbəyi təyin edildi. Gülbahar Xatun daha sonra oğlunun yanına Amasiyaya köçdü və 1481-ci ildə II Bəyazidin taxta çıxmasına qədər orada yaşadı. Həyatının geri qalan hissəsini isə İstanbulda keçirdi.

Vəfatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gülbahar Sultan təxminən 1492-ci ildə vəfat etdi. İstanbulda Fateh məscidi məzarlığı qarşısında öz adı ilə xatırlanan türbəsinə (Gülbahar Xatun türbəsi) dəfn edilmişdir. Ölümündən sonra Sultan Bəyazid Tokatda anasının xatirəsinə Xatuniyə məscidini və bir də məktəb inşa etdirdi.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. "Sultan II. Bayezid Han| Sultan II. Bayezid Han". 2015-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-05.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]