Məzmuna keç

Jan-Pyer Savaj

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jan-Pyer Savaj
fr. Jean-Pierre Sauvage
Doğum tarixi 21 oktyabr 1944(1944-10-21)[1][2][…] (80 yaş)
Doğum yeri
Elm sahəsi Supramolekulyar kataliz
İş yerləri
Təhsili
Elmi rəhbəri Jan-Mari Len[4]
Üzvlüyü
Mükafatları Grand Officer of the National Order of Merit (Fransa) — 2016 "Fəxri legion" ordeni kavaleri (Fransa) — 1999 Order of the Rising Sun, Gold and Silver Star (Yaponiya) — 2020
CNRS silver medal (Fransa) — 1988 Kimya üzrə "Nobel" mükafatı (İsveç) — 2016
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Jan-Pyer Savaj (frans. Jean-Pierre Sauvage ; 21 oktyabr 1944[1][2][…], Paris) — koordinasiya kimyası sahəsində fransız tədqiqatçısı. O, supramolekulyar kimya sahəsində ixtisaslaşmışdır və bunun üçün Frezer Stoddart və Bernard Feringa[5] ilə birlikdə 2016-cı ildə Kimya üzrə Nobel Mükafatına layiq görülüb.

Karyerası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

J. P. Savaj 21 oktyabrda 1944-cü ildə Parisdə anadan olub və doktorluq dissertasiyasını Lui Paster Universitetində Jan Mari Lenanın rəhbərliyi altında işləyib. O, namizədlik dissertasiyasını yazarkən kriptondların ilk sintezində iştirak etmişdir.[6] Doktoranturadakı tədqiqatlardan sonra o, Strasburqa qayıdıb və hazırda burada fəxri professordur.

Məhsuldar bir alim,  fotosintez üçün elektrokimyəvi CO2 azaldılması və reaksiya mərkəzi modelləri daxil olmaqla bir neçə sahədə çalışmışdır.[7] Onun işində molekulyar topologiyaya, xüsusən də mexaniki olaraq əlaqəli molekulyar fraqmentlərə çox diqqət yetirilir. O, koordinasiya kompleksləri əsasında katenlərin və molekulyar vahidlərin sintezini təsvir etmişdir.[8]

Digər tədqiqatlarına CO2 elektrokimyəvi azaldılması və fotosintetik reaksiya mərkəzi modelləri daxildir.[9]

Onun işinin böyük mövzusu molekulyar topologiya, xüsusən də mexaniki birləşdirilmiş molekulyar arxitekturadır. O, koordinasiya kompleksləri əsasında katenlərin və molekulyar vahidlərin sintezini təsvir etmişdir.[10]

1990-cı il martın 26-da Fransa Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmiş, 1997-ci il noyabrın 24-də isə onun üzvü olmuşdur. Hazırda Strasburq Universitetinin  fəxri professorudur.[11]

O, 2016-cı il "Molekulyar maşınların dizaynı və sintezinə görə" aldığı  Kimya üzrə Nobel Mükafatını Frezer Stoddart və Bernard Feringa ilə bölüşdü.[12][13][14][15] 2019-cu ilin aprel ayında ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının xarici üzvü seçilmişdir.[16]

2021-ci ilə kimi J. P. Savajın h-indeksi Google Scholar-a görə 109[17] və Scopusa görə 100-dür.[18]

Mükafatları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • 1978-ci il -Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin bürünc medalı
  • 1988-ci il -Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin gümüş medalı
  • 1999-cu il -Yüzillik Mükafat
  • 2004-cü il -Pierre Süe Qran Prisi [Fransız]
  • 2016-cı il -Kimya üzrə Nobel Mükafatı (Frezer Stoddart və Bernard Feringa ilə paylaşılır)
  • 2018-ci il -İsveç Uppsala Universitetinin fəxri doktoru[19]

Sosial fəaliyyəti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

2016-cı ildə o, Nobel mükafatçıları adından Greenpeace, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və bütün dünya hökumətlərini geni dəyişdirilmiş orqanizmlərlə (GMO) mübarizəni dayandırmağa çağıran açıq məktubu imzaladı.[20][21][22][23]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Gregersen E. Jean Pierre Sauvage // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Jean-Pierre Sauvage // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ Radio France (fr.). 1975.
  4. ↑ https://www.lemonde.fr/prix-nobel/article/2016/10/05/le-prix-nobel-de-chimie-attribue-a-jean-pierre-sauvage-j-fraser-stoddart-et-bernard-l-feringa_5008540_1772031.html.
  5. ↑ Федорова О. Невидимые машины завоёвывают мир // Наука и жизнь. — 2016. — № 12. — С. 2–7. — ISSN 0028–1263. — URL: http://www.nkj.ru/archive/articles/30093/ Архивная копия от 8 января 2017 на Wayback Machine
  6. ↑ Dietrich, J. M. Lehn, J. P. Sauvage, "Les Cryptates" Tetrahedron Letters, 1969, Volume 10, Issue 34, Pages 2889–2892.doi:10.1016/S0040–4039(01)88300–3
  7. ↑ J. P. Collin, J.-P. Sauvage. Electrochemical reduction of carbon dioxide mediated by molecular catalysts : [англ.] // Coord. Chem. Rev.. — 1989. — № 93. — P. 245–268. — doi:10.1016/0010–8545(89)80018–9.
  8. ↑ Дитрих-Buchecker, С.; Хименес-Молеро, М. С.; Сартор, В. и Соваж, Ж.-П., "Ротаксаны и катенаны как прототипы молекулярных машин и двигателей", теоретической и прикладной химии, 2003, том 75, стр. 1383–1393.
  9. ↑ Коллин, Дж. П.; Соваж, Ж.-П. (1989). "Электрохимическое восстановление диоксида углерода, опосредованное молекулярными катализаторами". Coord. Chem. Rev. 93 (2): 245–68. doi : 10.1016/0010–8545(89)80018–9 .
  10. ↑ Дитрих-Бухекер, К.; Хименес-Молеро, М. К.; Сартор, В.; Соваж, Ж.-П. (2003). "Ротаксаны и катенаны как прототипы молекулярных машин и двигателей" . Чистая и прикладная химия . 75 (10): 1383–93. doi : 10.1351/pac200375101383 .
  11. ↑ Laboratoire de Chimie Organo-Minérale (Жан-Пьер СОВАЖ), isis.unistra.fr. Проверено 24 декабря 2016 г.
  12. ↑ Сотрудники (5 октября 2016 г.). "Нобелевская премия по химии 2016 г." . Нобелевский фонд . Получено 5 октября 2016 г.
  13. ↑ Чанг, Кеннет; Чан, Сьюэлл (5 октября 2016 г.). "3 создателя "самых маленьких машин в мире" удостоены Нобелевской премии по химии" . The New York Times . Получено 5 октября 2016 г.
  14. ↑ "Нобелевская премия по химии 2016 года – Пресс-релиз". Королевская шведская академия наук. 5 октября 2016 г.. Получено 9 октября 2016 г
  15. ↑ Дэвис, Никола; Сэмпл, Ян (5 октября 2016 г.). "live" . The Guardian . Получено 5 октября 2016 г.
  16. ↑ "Выборы в NAS 2019" . Национальная академия наук. 30 апреля 2019 г.
  17. ↑ Публикации Жан-Пьера Соважа, проиндексированные Google Scholar Редактировать это в Wikidata
  18. ↑ Публикации Жана-Пьера Соважа, проиндексированные в библиографической базе данных Scopus .
  19. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-11.
  20. ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 29 июня 2016 года.
  21. ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 7 июля 2016 года.
  22. ↑ ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Дата обращения: 6 ноября 2016. Архивировано 2 сентября 2017 года.
  23. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-11.

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan-Pyer_Savaj&oldid=7852962"