Kərgədan quşları
Kərgədan quşları | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||||
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kərgədan quşları |
||||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
|
Kərgədan quşları[3] – tropik və subtropik Afrika, Asiya və Melaneziyada yaşayan, uzun və aşağıya əyilmiş dimdiyi ilə tanınan quşlar. Dimdikləri parlaq rənglərlə örtülüdür və bəzən yuxarı çənədə sümüklü bir çıxıntıya malikdir. Kərgədan quşlarının iki eyni quruluşlu böyrəkləri və birinci və ikinci boyun fəqərələrinin birləşdiyi tək quşlardır, bu isə dimdiyi daşımaq üçün daha sabit bir quruluş təmin edir. Ailə ümumilikdə hər şey yeyəndir və meyvə ilə yanaşı kiçik heyvanlarla da qidalanırlar. Onlar monoqam cütləşən quşlardır və yuva qurmaq üçün ağacların və bəzən qayaların təbii boşluqlarını seçirlər. Cənub-Şərqi Asiyada isə bir çox növü tükənmə təhlükəsi ilə üzləşir.[4]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | vikimətni redaktə et]Kərgədan quşları ölçü və rəng baxımından əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Məsələn, ən kiçik növ qara cücə kərgədan quşudur (Tockus hartlaubi), çəkisi 99.1 qram və uzunluğu 32 sm-dir. Ən böyük və ən kütləvi növ cənubi yer kərgədan quşudur (Bucorvus), orta çəkisi 3.77 kq, ən çox 6.3 kq-a qədər çəki ala bilir və 180 sm-ə qədər qanad açıqlığına sahibdir. Erkəklər dişilərdən daha böyükdür və cinsi dimorfizm bədən hissələrinə görə dəyişir.[5] Kərgədan quşlarının ən xarakterik xüsusiyyəti ağır dimdiyi olmasıdır. Bu dimdik güclü boyun əzələləri və birləşmiş fəqərələr ilə dəstəklənir. Dimdik, döyüşmək, tükləri təmizləmək, yuva qurmaq və ov tutmaq üçün kömək edir. Kərgədan quşlarına xas olan kasqa, yuxarı çənə boyunca uzanan boş bir strukturdur və bəzi növlərdə bu, zənginləşdirilmişdir və rezonator kimi istifadə edilə bilər.[6][7][8]
Yayılması
[redaktə | vikimətni redaktə et]Bucerotidae ailəsi təxminən 55 canlı növdən ibarətdir və bu növlər Afrika, Hindistan, Filippin və Solomon adalarına qədər yayılmışdır. Afrikada tapılan 24 növdən 13-ü açıq meşələr və savannalarda yaşayır, bəziləri isə quru mühitlərdə də mövcuddur. Asiyada isə yalnız bir növ açıq savannada yaşayır, qalanları isə meşə quşlarıdır.[9][10][11][12]
Davranışı
[redaktə | vikimətni redaktə et]Kərgədan quşları gündüz fəaliyyət göstərən quşlardır və cütlərlə və ya kiçik ailə qruplarında səyahət edirlər. Böyük sürülər bəzən cütləşmə mövsümü xaricində də bir araya gəlir və gecələmə yerlərində 2400-ə qədər quş birləşə bilər.[13]
Çoxalması
[redaktə | vikimətni redaktə et]Kərgədan quşları ümumiyyətlə monoqam cütləşən quşlardır. Dişi quş təbii çuxurlarda və ya yarıqların içində yumurtalarını qoyur. Yuva sahələri eyni cüt tərəfindən ardıcıl olaraq istifadə oluna bilər. Yuva qurulmazdan əvvəl, dişilər bəzən erkək tərəfindən kömək alaraq yuva dəliklərini palçıq və meyvə tullantısı ilə bağlayır. Yuva girişi yalnız dişi quşun yuvaya daxil ola biləcəyi qədər ölçüyə gətirilir, bu da yuva yerini rəqiblərdən qorumağa kömək edir.[14][15]
Mühafizəsi
[redaktə | vikimətni redaktə et]Afrikada kərgədan quşu növləri ciddi şəkildə təhdid olunmur, lakin Asiya növləri, ovlama və yaşayış mühitinin itməsi səbəbindən təhdid altındadır.[16]
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2006.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 182–184. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0.
- ↑ Kemp, Alan. Forshaw, Joseph (redaktor). Encyclopaedia of Animals: Birds. London: Merehurst Press. 1991. 149–151. ISBN 978-1-85391-186-6.
- ↑ Ferrara, Sue. "THE DIFFERENCE BETWEEN A TOUCAN & A HORNBILL By". Pets on Mom. İstifadə tarixi: 8 July 2020.
- ↑ Chavez, Leilani. "Ornithologists discover more rare hornbills than thought on Philippine island". Mongabay Environmental News (ingilis). 2020-07-31. 2024-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-28.
- ↑ Dunning, John B. Jr., redaktorCRC Handbook of Avian Body Masses (2nd). CRC Press. 2008. ISBN 978-1-4200-6444-5.
- ↑ Kemp, A. C., & Kemp, M. I. (1980). The biology of the southern ground hornbill Bucorvus leadbeateri (Vigors) (Aves: Bucerotidae). Annals of the Transvaal Museum, 32(4), 65–100.
- ↑ Maruli, Aditia. "Sumba hornbills under increasing threat of extinction". Antara News. 2011-06-18. 2017-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2024-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-27.
- ↑ Brunet, J. 1971. Oiseaux miocènes de Beni Mellal (Maroc); un complément à leur étude. Notes Mem. Serv. geol. Maroc, 31 (237): 109–111.
- ↑ Boev, Z., D. Kovachev 2007. Euroceros bulgaricus gen. nov., sp. nov. from Hadzhidimovo (SW Bulgaria) (Late Miocene) – the first European record of Hornbills (Aves: Coraciiformes). – Geobios, 40: 39–49.
- ↑ "Hornbills | Beauty of Birds". 16 September 2021. 16 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 December 2024.
- ↑ Kalina, Jan. "Nest intruders, nest defence and foraging behaviour in the Black-and-white Casqued Hornbill Bycanistes subcylindricus". Ibis. 131 (4). 1988: 567–571. doi:10.1111/j.1474-919X.1989.tb04791.x.
- ↑ Stonor, C. R. "On the attempted breeding of a pair of Trumpeter Hornbills (Bycanistes buccinator) in the gardens in 1936; together with some remarks on the physiology of the moult in the female". Proceedings of the Zoological Society of London, Series A. 107 (Part 3). 1937: 89–94. doi:10.1111/j.1469-7998.1937.tb08502.x.
- ↑ Beastall, C.; Sheperd, C. R.; Hadiprakarsa, Y.; Martyr, D. "Trade in the Helmeted Hornbill Rhinoplax vigil: the 'ivory hornbill'". Bird Conservation International. 26 (2). 2 May 2016: 137–146. doi:10.1017/S0959270916000010.