Kərkük qalası
| Kərkük qalası | |
|---|---|
| قلعة كركوك | |
 | |
 | |
| 35°28′11″ şm. e. 44°23′45″ ş. u. | |
| Ölkə | İraq |
| Şəhər | Kərkük |
| Yerləşir | Kərkük |
| Tikilmə tarixi | VIII əsr |
| Sahəsi |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kərkük qalası — İraqın Kərkük şəhər mərkəzində yerləşir və şəhərin ən qədim hissəsi sayılır.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kərkükdəki ən qədim tikili Kərkük qalasıdır. Qalabın tarixi e.ə. 3000-cü illərin ortalarına qədər gedir. Qala bu qədim şəhərin əsasını təşkil etmişdir və aydındır ki, Kərkük türkmənlərin ən mühüm yaşayış məntəqələrindən biridir. Kərkük qalası dörd məhəllədən ibarətdir. Bu məhəllələr; Ağalıq, Hamam, Meydan və Zindan adlanır. Qala 4 qapıya sahibdir. Bunlar; Topqapı, Daşqapı, Yeddi qız, Halvaçılar qapılarıdı. Ayrıca qalaya aparan bir geçid isə Seyit Nəcib təkkəsindən keçən bir nərdivanlı yoldur. Kərkükün sakinlərinin demək olar ki, hamısı türkmənləridir. Türkmənlərin simvolu olan Kərkük qalası şəhər divarlarının ən qədim tarixi abidələrini qoruyur.
Türkmənlərin əsrlər boyu daimi olaraq yaşadıqları qalanın içi bu gün yerlə bir edilmişdir.
1990-cı ildə İraq prezidenti Səddam Hüseynin göstərişi ilə Kərkük qalasının təmir etdirmək adı ilə, məqsədli şəkildə əhalinin evakuasiya planını həyata keçirildi və qalanı sökməyə başladılar. 1995-ci ildə isə Səddam Hüseynin əmri ilə qala əhalisi tamamilə zorla evakuasiya edilmiş, 1997-ci ildən 2003-cü ilə qədər yüzlərlə ənənəvi Türk tarixi evləri və əsərləri yıxılaraq məhv edilmişdir. Türkmən evləri, tarixi əsərlər, hətta məzar daşları belə məhv edilmişdir. Beləliklə, əsas məqsəd Kərkük türkmən tarixini silmək və izlərini məhv etmək idi.
Qala içərisində qorunub saxlanıla bilən tək-tük abidələr qalıbdır. Danyal Peyğəmbər məscidi, Göy künbəz abidəsi var.
Göy künbəz 1361-ci ildə Cəlayirlər dövründə 820 kvadratmetr olan və 17 metr hündürlüyündə tikilmişdir. Qalanın içində gümüzə qədər qala bilən Türk mirasının şah əsəridir.
Səlcuqlu dövrünə aid olan Göy künbəzin xarici divarlarındakı daş kitabədən məlum olur ki, XIV əsrdə Səlcuqlu sülaləsinə məxsus olan Buğday Xatun üçün bu kümbəz inşa edilmişdir.