Kanart
Kanart adi təyyarələrdən fərqli olaraq, əsas daşıyıcı qanadların arxada və üfüqi stabilizatorun qabaqda olduğu sabit qanadlı təyyarə modelidir. Ön tərəfdə daşımaq və ya nəzarət etmək üçün istifadə olunan səthlərə də kanart deyilir.
Xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Faydaları[redaktə | mənbəni redaktə et]
 Şəkildə Farnborough Aviaşousunda şou göstərən kanart təyyarə olan Saab JAS 39 Gripen göstərilir. |
Kanart dizaynları kanart tipinə görə müxtəlif üstünlüklərə malikdir. İki növ kanart var; Nəzarət kanartı, daşıyıcı kanart. Nəzarət kanartı, təyyarə qabaqda olan kanartlar daşınmanı bölüşmür, yalnız nəzarət səthlərindən ibarətdir. Bəzi təyyarələrdə daşınmanın bir hissəsi daşıyıcı kanart öz üstünə götürür. Bu vəziyyətdə, qaldırmanın kvadratından asılı olaraq induksiyalı sürüklənmə azalır. Sürütlənmə qüvvəsinin azaldılması çəkidən, dolayı yolla görə mühərrikdən, yanacaqdan qənaəti təmin edir.
Kanart təyyarələrin saxlanma itkisi (Stall) xüsusiyyətləri də müsbətdir, çünki kanartlar əsas daşıyıcı qanadlardan əvvəl saxlanma itkisinə məruz qalırlar. Beləliklə, saxlanma itirildikdən sonra burun aşağı moment əldə edilir. Bu da kritik vəziyyəti xilas edir.
Zərərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsas qanadların mexaniki səmərəliliyi kanart təyyarələrində aşağıdır, çünki qanad kökündəki üfüqi stabilizator adi təyyarələrdə olduğu kimi maksimum daşıyıcı qüvvəyə səbəb olmur. Belə ki; adi təyyarələrdə daşınma işinin hamısını əsas qanadlar icra etdiyi üçün stabilizatorlar daha səmərəlidirlər. Kanartda əsas qanad bu işi bölüşməlidir, ancaq kanartda üfüqi stabilizatordan istifadə daha yaxşı idarəetmə sistemi və əlavə iş yükü tələb edir. Çox vaxt buna üstünlük verilmədiyi üçün əsas qanad bölgəsində artım edilir. Bu əlavə xərclər gətirir.
Ayrıca, kanartlarda flapları açmaq, burun aşağı moment yaradır. Adi təyyarələrdə, arxadakı quyruq səthi bu təsiri yumşaldır.
Uzunlamasına dayanıqlığı təmin etmək üçün əksər kanart dizaynlarında əsas qanaddan daha yüksək nəqliyyat əmsalı (CL) olan qanad profilinə üstünlük verilir. Buna görə uçuş məsafəsində, eniş məsafəsində, qalxma və enmə sürətində adi təyyarələrlə müqayisədə daha yüksək vəziyyət kanart təyyarələrində baş verir.