Məzmuna keç

Kane-korso

Vikipediya, azad ensiklopediya
Kane-korso
Mənşəyi
Ölkə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kane-korsoitaliyamənşəli mastif növünə aid it cinsi. Ən çox yoldaş it və ya gözətçi iti kimi saxlanılır. Eyni zamanda mal-qaranı qorumaq üçün də istifadə oluna bilər.

Beynəlxalq Kinologiya Federasiyasının cins standartına görə, kane-korso bir vaxtlar Apennin yarımadasının böyük bir hissəsinə yayılmışdı, lakin yaxın keçmişdə yalnız İtaliyanın cənubundakı Apuliya bölgəsində tapılırdı.[1][2] 1960-cı illərdə, messadria əkin sisteminin dağılması nəticəsində bu itlər nadir hala gəldi. Müasir cins 1980-ci illərdən etibarən bir neçə sağ qalan heyvanın selektiv şəkildə yetişdirilməsi ilə inkişaf etdi.[3] Kane-Korso Həvəskar Cəmiyyəti 1983-cü ildə yaradılmışdır.[4]:107[5] Cins 1994-cü ildə İtaliya İtlərin Yetişdirilməsi üzrə Milli Orqan tərəfindən tanındı[3] və 1996-cı ildə müvəqqəti olaraq Beynəlxalq Kinoloji Federasiyasında qəbul olundu, 2007-ci ildə isə tam qəbul edildi.[6] 2010-cu ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında Amerika İtçilik Klubu tərəfindən tanındı.[7] 2011–2019-cu illərdə İtaliyada bu itlərin illik qeydiyyat sayı 3000 ilə 4250 arasında dəyişmişdir.[8]

Xüsusiyyətləri

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Kane-korso molossoid tipli böyük bir itdir və Neapol mastifi ilə yaxından əlaqəlidir. Yaxşı inkişaf etmiş əzələləri ilə tanınan bu it digər mastif cinslərindən daha az həcmlidir. Beynəlxalq standarta görə, kane-korso itləri 62–70 sm boyunda və 45–50 kq ağırlığındadır. Dişi cinslər isə təxminən 4 sm daha kiçik və 5 kq daha yüngüldür. Başı böyük, kəlləsi düz olub, ağız boşluğuna yaxınlaşır. Gözləri oval formadadır və yaxşı ayrılmışdır, gözün bəbəyi mümkün qədər qara olmalıdır. Xəzi qısa, sıx və parlaqdır. Rəngləri qara, müxtəlif boz çalarlarında, tünd qəhvəyi və ya tünd buğdayı ola bilər. Sinə, ayaq və burunda kiçik ağ ləkələrə rast gəlmək mümkündür.[1][2][7]

Genetik olaraq dirsək və omba displaziyasına, patella luxasiyasına, retinal displaziyaya meyillidir. Bu itlər, həmçinin demodikoz, ektropion, entropion, mədə dilatasiyası-volvulus (şişkinlik), hipotiroidizm, idiopatik epilepsiya, mikotik otit və niktitan vəzi prolapsına (albalı gözü) qarşı yüksək həssaslığa malikdir.[9]:129

2017-ci ildə aparılan bir araşdırmada, 25 ölkədən 232 kane-korso üzərində araşdırmalar aparılaraq, müxtəlif xəz rənglərinə görə dəyişən orta ömrün 9,3 il olduğu müəyyən edilmişdir. Ən uzun ömür sürənlər "qara brindle" (10,3 il), "brindle" (10,1 il), "boz brindle" (9,8 il), qara, qəhvəyi və boz rənglərdə olan (hamısı 9,0 il) fərdlərdir. Digər rəngli itlər isə 8,1 il yaşayır. 2024-cü ildə nəşr olunan bir araşdırma isə Birləşmiş Krallıqda bu cinsin ümumi ömrünü 8,1 il olaraq müəyyən etmişdir.[10] Eyni ilin sonunda İtaliyada aparılan başqa bir araşdırma isə cinsin gözlənilən ömür uzunluğunun 9 il olduğunu göstərmişdir.[11]

Keçmişdə iri ov heyvanlarını ovlamaq və mal-qara sürmək üçün istifadə olunmuşdur. Bu cins işçi itləri kimi də qiymətləndirilir. Qeydiyyatdan keçmək üçün, itlər hücum etməyən qəriblərin yanında sakitliyini qorumaq, atəşə biganə qalmaq və sahibinin təcavüzkar müdafiəsinə aqressiv şəkildə cavab vermək kimi sınaqlardan keçməlidir.[8][1]:2[12]

  1. 1 2 3 FCI-Standard N° 343: Cane Corso Italiano (Italian Cane Corso). Fédération Cynologique Internationale. Archived 13 August 2021.
  2. 1 2 Cane Corso Arxiv surəti 7 yanvar 2025 tarixindən Wayback Machine saytında (in Italian). Ente Nazionale della Cinofilia Italiana. Accessed August 2021.
  3. 1 2 S.P. Marelli, A. Monaghé, M. Polli, L. Guidobono Cavalchini (2003). Body measurements and morphological evaluation of Italian Cane Corso Arxiv surəti 24 mart 2023 tarixindən Wayback Machine saytında. Italian Journal of Animal Science 2 (supplement): 88–90. DOI:10.4081/ijas.2003.11675924.  (abunə tələb olunur).
  4. Rino Falappi (2009). Cani: Conoscere, riconoscere e allevare tutte le razze canine più note del mondo (in Italian). Novara: Istituto Geografico De Agostini. ISBN 9788841854068.
  5. Cane corso italiano (in Italian). Società Amatori Cane Corso. Archived 21 May 2021.
  6. FCI breeds nomenclature: Cane Corso Italiano (343). Fédération Cynologique Internationale. Archived 5 July 2020.
  7. 1 2 Get to Know the Cane Corso. The American Kennel Club. Archived 19 May 2015.
  8. 1 2 Cane Corso Arxiv surəti 7 yanvar 2025 tarixindən Wayback Machine saytında (in Italian). Ente Nazionale della Cinofilia Italiana. Accessed August 2021.
  9. Jerold S. Bell, Kathleen E. Cavanagh, Larry P. Tilley, Francis W.K. Smith (2012). Veterinary Medical Guide to Dog and Cat Breeds. Jackson, Wyoming: Teton NewMedia. ISBN 9781482241419.
  10. Kirsten M. McMillan, Jon Bielby, Carys L. Williams, Melissa M. Upjohn, Rachel A. Casey, Robert M. Christley (2024). Longevity of companion dog breeds: those at risk from early death Arxiv surəti 7 yanvar 2025 tarixindən Wayback Machine saytında. Scientific Reports. 14, article 531. DOI:10.1038/s41598-023-50458-w.
  11. Roccaro, Mariana; Salini, Romolo; Pietra, Marco; Sgorbini, Micaela; Gori, Eleonora; Dondi, Maurizio; Crisi, Paolo E.; Conte, Annamaria; Dalla Villa, Paolo; Podaliri, Michele; Ciaramella, Paolo; Di Palma, Cristina; Passantino, Annamaria; Porciello, Francesco; Gianella, Paola; Guglielmini, Carlo; Alborali, Giovanni L.; Rota Nodari, Sara; Sabatelli, Sonia; Peli, Angelo. "Factors related to longevity and mortality of dogs in Italy". Preventive Veterinary Medicine. 225. 2024: 106155. doi:10.1016/j.prevetmed.2024.106155. hdl:11585/961937.
  12. CAL (Certificato di attitudine al lavoro) (in Italian). Società Amatori Cane Corso. Archived 23 August 2021.