Kaxeti
| Kaxeti diyarı
კახეთის მხარე | |
|---|---|
 | |
| İxtisarı: | GE-KA |
| Sahəsi: | 11 309.5[1][2] km² |
| Əhalisi: | 407 100[3] (2012) |
| Mərkəz şəhəri: | Telavi |
| Qubernator: | Giorgi Qviniaşvili[4] |
Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır.[5] İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir.
İnzibati-ərazi bölgüsü[redaktə | əsas redaktə]
Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür:
- Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 68.000)
- Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 44.100)
- Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 73.200)
- Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 40.663)
- Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 30.240)
- Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 50.300)
- Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 60.396)
- Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 42.652)[6]
Tarixi[redaktə | əsas redaktə]
VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir.
Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur. Səfəvilərin hücumu nəticəsində dövlət xeyli zəifləmişdir. Əhalisinin böyük hissəsi İranın ucqar bölgələrinə (Luristan, Mazandaran, Xorasan) sürgün edilmişdir. 1801-ci ildə Kartli-Kaxeti çar Rusiyasının tabeliyinə keçmişdir.
1918-ci ildə Kaxeti müstəqil Gürcüstan Demokratik Respublikasının tərkibinə girmişdir. Sovet vaxtında səkkiz rayona bölünmüş Kaxeti 1994-cü ildən bəri vahid inzibati bölgə kimi Gürcüstanın tərkibində olmaqdadır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir.
Əhalisi[redaktə | əsas redaktə]
2002-ci il əhalinin qeydiyyata alınmasına əsasən Kaxetinin 407.182 sakinindən 83,9%-i (341.503 nəf.) gürcülər, 9,8%-i (40.036 nəf.) azərbaycanlılar, 1,7%-i (6.997 nəf.) kistlər (çeçenlər), 1,5%-i (6.109 nəf.) osetinlər, 0,9%-i (3.844 nəf.) ruslar, 0,9%-i (3.789 nəf.) ermənilər, 0,1%-i (495 nəf.) yezdi kürdlər, 0,1%-i (285 nəf.) yunanlar, 0,05%-i (222 nəf.) ukraynalılar, 0,04%-i (175 nəf.) abxazlardır.[7]
Kaxeti diyarının ən böyük etnik azlığı olan azərbaycanlılar əksəriyyəti Saqareco (32%), Laqodexi (22%) və Telavi (12%) bələdiyyələrində, kiçik icmalar həmçinin Dedoplistskaro və Axmeta bələdiyyələrində yaşayır.
Kaxeti çeçenlərin qeydi-adi subetnik qrupu olan kistlərin sıxca yaşadığı yeganə yerdir.
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ National Statistics Office of Georgia: ტომი I - საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები
- ↑ About Georgia: Home: Regions and Cities: Divisions: Kvemo Kartli
- ↑ National Statistics Office of Georgia: Population by Municipalities for the Beginning of the Year (Thousands). (official estimates)
- ↑ Official İnformation Portal of Kakheti Region: Administrative Arrangement
- ↑ Azərbaycan arxeologiyası, s. 311
- ↑ Kakheti municipalities. Regional Government of Kakheti.
- ↑ Gürcüstanın etnik tərkibi (2002) (ing.)
Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]
| Gürcüstanın inzibati bölgüsü | |
|---|---|
| Muxtar respublikalar | Abxaziya • Acarıstan |
| Diyarlar (Mxareebi) | Aşağı Kartli • Daxili Kartli • İmereti • Kaxeti • Quriya • Msxeta-Mtianeti • Raça-Leçxumi və Aşağı Svaneti • Sameqrelo-Yuxarı Svaneti • Samtsxe-Cavaxeti |
| Xüsusi statuslu şəhər | Tbilisi |
