Kezenoyam gölü
| Kezenoyam | |
|---|---|
| çeç. Къоьзана Іам, Эйзен Ӏам | |
 | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Tipi | Uçqun və tıxac |
| Mütləq hündürlüyü | 1854 m |
| Eni | 0,735 km |
| Uzunluğu | 2,7 km |
| Sahil uzunluğu | 10 km |
| Sahəsi |
|
| Dərin yeri | 72 m |
| Tökülən çay | Xarsum |
| Minerallaşma tipi | şirin |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kezenoyam[1][2](çeç. Къоьзана Іам, Эйзен Ӏам[3]) — Dağıstan ərazisində yerləşən uçqun və ya tıxac göl. Göl Dağıstanın Botlix rayonu ilə Çeçenistan Respublikasının Vedeno rayonu sərhəddindədir. Kezenoyam gölü Sulak çayı hövzəsinə daxildir[4]. Regional əhəmiyyətli hidroloji abidə hesab olunur. Subalp çəmənlikləri zonasında yerləşir. Yağıntı və yeraltı sula ilə qidalanır. Səth axımı yoxdur. Göldə suyun səviyyəsi kəskin dəyişir. Dəyişmələr mövsimi və çoxillikdir (6-8 m). İllik düşən yağıntıların miqdarı suyun səviyyəsinə böyük təsir göstərir. Yayda göl suyunun temperaturu 17—18 °С olur. Qışda buz örtüyünün qalınlığı 60—80 sm olur. Ümumi göl suyunun həcmi — 62 milyon m³-dir. Dəniz səviyyəsindən hündürlüyü — 1854 metrdir. Göl səthinin sahəsi isə — 1,7 km²-dir. Bunun 1,5 km² — Çeçenistan ərazisinə düşür.[5]
Adlanması[redaktə | əsas redaktə]
Müxtəlif şəkildə adlandırılır:Kezenoyam, Kazenoyam, Eyzenam, Retlo.
Ümumi məlumat[redaktə | əsas redaktə]
Ərazidə arxeloji tapıntılar və tarixi-memarlıq abidələri üstünlük təşkil edir. Bunlara həm hərbi, həm də yaşayış tikililəri daxildir. Ərazidə olan orta əsr Aldam-Qezi qəsri diqqəti cəlb edir. Göl yaxınlığında Kezenoy, Xoy, Arsoy, Sadoy, Buni, Makajoy aulları yerləşir. Etnoqrafik nəticələrə görə ərazi qədim məskunlaşma bölgəsidir[6].
Yüksək dağ gölü olan Kezenoyam Çeçenistanın ən böyük gölüdür. Göl Andiy silsiləsinin cənub yamaclarında yerləşir.[7] Göl iki kiçik çayın - Xarsum (Alxar) və Kauxa(Xodu) tıxac əmələ gətirməsi nəticəsində formalaşmış. Tıxaca səbəb isə zəlzələ zamanı baş vermiş uçqun olmuş. Gölün qərb hissəsində yerləşən bəndin hündürlüyü 100 m-dir. Göl yatağı çox dikdir və dib hissəsi düzdür. Ən dərin yeri 74 metrdir. Şimaldan cənuba doğru 2 km uzanır. Qərbdən şərqə doğru isə 2,7 km uzanır. Ən enli yeri 735 metrdir. Sahil xəttinin uzunluğu 10 km-dir. Göl suyu soyuqdur. Yayda su səthinin temperaturu 17—18 °С-dən artıq olmur. Aşağı qatların temperaturu isə təxminən 7-8 °С olur.
Ədəbiyyat[redaktə | əsas redaktə]
- Перспективы рекреационного использования озера Кезеной-Ам (Северо-Восточный Кавказ) / В. А. Широкова, В. А. Снытко, И. А. Керимов и др. // Современные проблемы геологии, геофизики и геоэкологии Северного Кавказа. Материалы IV Всероссийской научно-технической конференции. — Грозный, 2015. — С. 263–265
İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]
- ↑ Лист карты K-38-45 — ФГУП «ГОСГИСЦЕНТР»
- ↑ Реестр наименований географических объектов на территорию Чеченской Республики по состоянию на 21.10.2016 (PDF+ZIP) // Государственный каталог географических названий. rosreestr.ru.
- ↑ «Жемчужина Чечено-Ингушетии», В. Рыжиков, Грозный, 1972 год
- ↑ Ю. В. Ефремов Голубое ожерелье Кавказа. Л., Гидрометеоиздат, 1988, 160 стр.
- ↑ limno.org.ru. Россия. 2017-09-14. 2019-09-21. http://archive.fo/EnMVZ%7Curl=Озера Республики Чечня
- ↑ К ВОПРОСУ ОБ ОПРЕДЕЛЕНИИ АДМИНИСТРАТИВНОЙ ГРАНИЦЫ ЧЕЧЕНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ В РАЙОНЕ ОЗЕРА КЕЗЕНОЙ-АМ
- ↑ Берг Л.С. Рыбы пресных вод СССР и сопредельных стран. — М.—Л., 1948. — Т. 1. — С. 254. — 466 с.
