Kimyəvi sintezatorlar

Kimyəvi sintezatorlar – üzvi sintezdə istifadə olunmaq məqsədilə, verilmiş proqram üzrə işləyən avtomatik cihazdır.

Ümumi məlumat[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu cihaz kimyəvi reaksiyaların dəfələrlə təkrar olunmasını həyata keçirir ki, bu reaksiyalardan da aminturşuların böyüyən polipeptid zəncirinə birləşmə prosesi yaranır. Bütün reaksiyalar proqramlaşdırılmış ardıcıllıqla bir reaksiya kamerasında aparılır. Reaktivlər kameraya avtomatik olaraq nasoslar vasitəsilə dozalarla verilir. Hər reaksiya dəqiq müəyyən olunmuş vaxt ərzində gedir. Reaktivlərin artığı və yanaşı məhsullar, sintezin hər mərhələsində hissəciklərin süzülməsi və müvafiq həlledicilərlə diqqətlə yuyulması yolu ilə kənar olunur. Bu əməliyyat da proqramlaşdırıcı qurğunun köməyi ilə yerinə yetirilir. Sintez tamamilə sona çatdıqdan sonra alınmış peptidi daşıyıcıdan, yeni yaranmış peptid rabitəsinə toxunmayan reaksiyadan istifadə etməklə, ayırırlar.

Kimyəvi sintezatorların yaranma tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kimyəvi sintezatorlar ilk dəfə P. Merifild və onun əməkdaşları tərəfindən 1964-cü ildə istifadə olunmuş və elmə "Merifild üsulu" kimi daxil olmuşdur. Bu üsul hər mərhələdə məhsulların olduqca yüksək çıxımını və sintezin yüksək sürətini təmin edir. Məsələn, avtomatlaşdırılmış üsulun köməyi ilə Merifildə hələ 1964-cü ildə bradikininin nonapeptidini 27 saata 85% ümumi çıxımla, insulinin hər iki zəncirinin (A-zənciri, 21 aminturşu qalığı, 8 günə, B-zənciri, 30 qalıq, 11 günə) almaq müyəssər olmuşdur. 1969-cu ildə isə onun tərəfindən bir neçə həftə ərzində, 124 α-aminturşu qalığından ibarət olan ribonukleaza fermentinin polipeptid zəncirinin sintezi başa çatdırılmışdır.