Məzmuna keç

Klod Koen-Tannuci

Vikipediya, azad ensiklopediya
Klod Koen-Tannuci
fr. Claude Cohen-Tannoudji
Doğum tarixi 1 aprel 1933(1933-04-01)[1][2][…] (91 yaş)
Doğum yeri
Elm sahələri fizika, kvant fizikası
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları "Fəxri legion" ordeninin Böyük xaçı
CNRS silver medal
Great Cross of the National Order of Scientific Merit Fizika üzrə Nobel mükafatı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Klod Koen-Tannuci (fr. Claude Cohen-Tannoudji; 1 aprel 1933[1][2][…], Qüsəntinə, Fransa[3]) — fransız fiziki, Stiven Çu və Uilyam Fillipslə birgə "Atomları lazer şüası ilə soyutmaq və tutmaq üsullarını inkişaf etdirdiklərinə görə" 1997-ci ildə fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı.

Bioqrafiyası

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Klod Koen-Tannuci 1933-cü ildə aprelin 1-də Fransa Əlcəzairinin Konstantin şəhərində Əlcəzairli Sefarad yəhudilərindən olan Abraham Koen-Tannuci və Sarah Sebbahın ailəsində dünyaya gəlib.[7][8][8] (Əlcəzair 1870-ci ildən Fransanın tabeliyindədir)[9][10] Mənşəyini təsvir edən Klod Koen-Tannuci dedi: "Mənim ailəm, əslən Tanjerdəndir, inkvizisiya zamanı İspaniyadan qaçdıqdan sonra 16-cı əsrdə Tunisdə, sonra isə Əlcəzairdə məskunlaşıb. Əlcəzair 1830-cu ildə Fransa koloniyasına çevrildikdən sonra Əlcəzair yəhudiləri 1870-ci ildə Fransa vətəndaşlığını aldılar.[11] 1953–1957-ci illərdə Nobel mükafatı laureatı Alfred Kastlerin mühazirələrində iştirak etdikdən sonra Normal Ali Məktəbdə riyaziyyat, sonra isə fizika fənni üzrə təhsil alıb. Əlcəzairdə orta məktəbi bitirdikdən sonra Klod Koen-Tannuci ali təhsil almaq üçün Parisə getdi. Onun müəllimləri arasında Henri Cartan, Loran Şvartz və Alfred Kastler var idi.1957-ci ildə diplomunu aldıqdan sonra 28 ay orduda xidmət etdi (Əlcəzairdəki müharibə ilə əlaqədar olaraq adi vaxtdan bir qədər uzun müddət olurdu).

Elmi fəaliyyəti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Hərbi xidmətdən qayıdandan sonra yarımçıq qalmış təhsilini davam etdirməyə başladı.1962-ci ilin sonunda Alfred Kastler və Jean Brosselin nəzarəti altında doktorluq dissertasiyası üzərində işləməyə başladı.[12] Dissertasiya müdafiə etdikdən sonra Paris Universitetində kvant mexanikasından dərs deməyə başlayıb. O, həmçinin atom-foton qarşılıqlı əlaqəsi üzərində araşdırmalarını davam etdirdi və onun tədqiqat qrupu geyimli atom modelini hazırladı.1964–1967-ci illərdə universitetdə dosent, 1967–1973-cü illərdə isə professor olub. 1973-cü ildə Fransa Kollecində professor və Nüvə və Molekulyar Fizika Kollecinin idarə heyətinin üzvü seçildi.1973-cü ildə Fransa Kollecinin professor oldu.[12] 1980-ci illərin əvvəllərində o, lazer işığı sahələrində, atomlar üzərində radiasiya qüvvələri haqqında mühazirə oxumağa başladı. Klod Koen-Tannuci, həmçinin Alen Aspect, Kristof Salomon və Can Dalibar ilə birlikdə lazerlə soyutma və tutma üsullarını öyrənmək üçün orada laboratoriya da qurdu. Hətta sabit paylamalardan istifadə edərək lazerlə soyutmaya statistik yanaşma tətbiq etməyə başladı.[13] Bütün bu elmi işlər nəhayət 1997-ci ildə Stiven Çu və Uilyam Daniel Fillipslə birlikdə "lazer işığından istifadə edərək atomların soyudulması və tutulması üsullarının işlənib hazırlanmasına görə" Fizika üzrə Nobel Mükafatı almasına səbəb oldu.[14]

Sosial fəaliyyəti

[redaktə | vikimətni redaktə et]

2016-cı ildə o, Greenpeace, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və bütün dünya hökumətlərini geni dəyişdirilmiş orqanizmlərə (GMO) qarşı mübarizəni dayandırmağa çağıran bir məktub imzaladı[15][16][17]

Ailəsi haqqında

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Klod Koen-Tannuci 1958-ci ildə orta məktəb müəllimi Jaklin Veyra ilə evləndi. Bu evliliyindən onun üç övladı var.

Mükafatları

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  • 1964-cü ildə — Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin gümüş medalı
  • 1992-ci ildə — Yuli Edqar Lilienfeld Mükafatı
  • 1993-cü ildə — Tauns mükafatı
  • 1994-cü ildə — Matteuççi medalı
  • 1996-cı ildə — Harvi Mükafatı
  • 1996-cı ildə — Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin Qızıl medalı
  • 1996-cı ildə — Kvant elektronikası və optika üzrə mükafat
  • 1997-ci ildə — Fizika üzrə Nobel Mükafatı
  • 1999-cu ildə — Şredinger Mühazirəsi (İmperial kollec, London)
  • 2005-ci ildə — Elmi Tədqiqatlar Ali Şurasının Qızıl medalı

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Claude Cohen-Tannoudji // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 3 Leidse Hoogleraren (nid.).
  3. ↑ 1 2 Who's Who in France (fr.). Paris: 1953. ISSN 0083-9531; 2275-0908
  4. ↑ list of professors at Collège de France.
  5. ↑ NNDB (ing.). 2002.
  6. ↑ www.ae-info.org (ing.).
  7. ↑ "Клод Коэн-Таннуджи — французский физик" . Получено 4 октября 2018 г.
  8. ↑ 1 2 "Фото — leJDD.fr" . Архивировано из оригинала 2015-02-13 . Получено 2015-02-13
  9. ↑ Фрэнсис Лерой (13 марта 2003 г.). Столетие лауреатов Нобелевской премии: химия, физика и медицина . стр. 218.
  10. ↑ Арун Агарвал (15 ноября 2005 г.). Лауреаты Нобелевской премии по физике . стр. 298.
  11. ↑ Клод Коэн-Таннуджи. "Клод Коэн-Таннуджи — Автобиографическое" . NobelPrize.org . Проверено 13 февраля 2015 г.
  12. ↑ 1 2 "Клод Коэн-Таннуджи" . www.phys.ens.fr. Проверено 21 декабря 2017 г.
  13. ↑ Барду, Ф., Бушо, Дж. П., Аспект, А., и Коэн-Таннуджи, К. (2001). Неэргодическое охлаждение: суботкатное лазерное охлаждение и статистика Леви.
  14. ↑ "Нобелевская премия по физике 1997 года" . nobelprize.org . Нобелевский фонд. 1997 . Получено 14 декабря 2014 г.
  15. ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 29 июня 2016 года.
  16. ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 7 июля 2016 года.
  17. ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Дата обращения: 30 июня 2016. Архивировано 2 сентября 2017 года.

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Klod_Koen-Tannuci&oldid=8035573"