Kodokuşi
Kodokuşi (孤独死?) və ya tənha ölüm – Yaponiyada insanların tənha şəkildə evlərində ölmələri və cəsədlərinin uzun müddət kəşf olunmamış qalması fenomeni.[1] Fenomen ilk dəfə 1980-ci illərdə təsvir olunmuşdur.[1] Kodokuşi getdikcə Yaponiyada aktuallaşan problemlərdən biridir, iqtisadi problemlərlə və əhalinin qocalma prosesi ilə əlaqədardır.[1][2] Bu fenomenin digər adları koritsuşi (孤立死?) və dokkyoşidir (独居死?).
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milli xəbərlərə gündəm olan ilk kodokuşi hadisəsi 2000-ci ilə aiddir. Həmin il 69 yaşlı qoca kişinin cəsədi ölümündən düz 3 il sonra evində tapılmışdır. Onun aylıq kirayə haqqı və kommunal ödənişləri bank vasitəsilə avtomatik ödənildiyindən, ancaq bank hesabındakı pullar qurtarandan sonra evində cəsədi aşkarlanmışdır. Bu zaman qurdlar və müxtəlif cücülər onun bədənində məskən salmışdılar.[3]
Statistika[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kodokuşilərin sayı ilə bağlı dəqiq statistika yoxdur.[1][4] Yaponiya milli yayım şəbəkəsi 2009-cu ildə 32.000 nəfərin kodokuşi qurbanı olduğunu açıqlamışdı.[5] Kodokuşilərin sayı 1983-1994-cü illər arasında üç dəfə artarmışdır və 1994-cü ildə Tokioda 1049 kodokuşi aşkarlanmışdır.[6] 2008-ci ildə Tokioda bu rəqəm 2200-ü keçmişdi.[1] Eyni rəqəmlər 2011-ci ildə də qeydə alınmışdır.[7] Osakada şəxsi köçürmə şirkətlərindən biri bildirmişdi ki, şirkətin köçürmə proselərinin 20 %-i (ildə 300) tənha ölənlərlə bağlıdır.[1] 2006-cı ildə keçirilən dəfnetmə mərasimlərinin 4,5 %-i kodokuşilərə aid olmuşdur.[8]
Kodokuşi halları əsasən 50 yaşından yuxarı kişilərdə və 65 yaşından yuxarı insanlarda müşahidə olunur.[1]
Səbəblər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Getdikcə artan kodokuşi halları üçün bir neçə səbəb təklif olunub. Bir səbəb sosial izolyasiyadır. Yaponiyada ailəsi birlikdə yaşayan yaşlı insanların sayı getdikcə azalır, tək yaşayanların sayı getdikcə artır.[6] Tək yaşayan yaşlı insanlar ailə və qonşuları ilə daha az ünsiyyətdə olurlar və onlar tənha ölməyə və kəşf olunmamış qalmağa daha meyilli olurlar.[6]
Kodokuşi üçün iqtisadi səbəb də təklif olunmuşdur.[1] Kodokuşi hadisəsinə qurban olan yaşlıların çoxunun həyat səviyyəsi yüksək və yaxşıdır, onlar maddi problemləri daha az olur.[2][4] Makdonald bildirir ki, "yaponlar səbirli xalq olduğunundan" yaponlar köməyə ehtiyacı olanda belə insanlara bunu deməyə meyilli olmurlar.[4][9] Kodokuşi qurbanları hökumət və ailə dəstəyindən mərhum qalan insanlar kimi təsvir edilirlər.[9][5]
1990-cı illərdə Yaponiyada baş verən iqtisadi böhran da kodokuşinin artımına səbəb olub. Həmin illərdə bir çox yapon biznesmən vaxtından öncə təqaüdə çıxmağa məcbur olmuşdurlar.[1] Onlar gənc və evlənməmiş olduqlarından cəmiyyətdən uzaqlaşmağa məcbur olmuşdurlar.[1]
Tokio Universitetinin Ölüm və Həyat Elmləri İnstitutuna rəhbərlik edən Masaki İçinose bildirir ki, kodokuşi fenomeni ölümü qəbul etməyən müasir Yaponiya mədəniyyəti ilə bağlıdır.[1] Əsrlər öncə yaponlar ölümə tez-tez şahidlik edirdilər, mərhumu ailə üzvləri dəfn edirdilər.[1] Lakin müasir dövrdə ölümə şahidlik etmək çox nadir haldır və ölüm nadir hallarda müzakirə olunan mövzudur.[1]
Kodokuşi üçün təklif olunan psixoloji səbəblərə sosial istəksizlik və həyat stresi göstərilir.[10] Sosial izolyasiya bu cür şəxslər üçün stressdən qaçınmaq üçün vasitə kimi görünür.[10]
Tədbirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaponiyanın bəzi bölgələrindən kodokuşinin qarşısını almaq üçün tədbirlər görülür. Tokionun Şincuku rayonunun rəsmiləri kodokuşiyə qarşı diqqətcil olmaq üçün kampaniya başladıb və sosial tədbirlər keçirir.[1]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Nobel, Justin. "Japan: 'Lonely Deaths' Rise Among Unemployed, Elderly". TIME. 2010-04-06. 2012-11-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-28.
- ↑ 2,0 2,1 Brasor, Philip. "Japan's lonely people: Where do they all belong?". The Japan Times. 2012-03-04. 2019-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-22.
- ↑ A Generation in Japan Faces a Lonely Death Arxivləşdirilib 2020-05-15 at the Wayback Machine Norimitsu Onishi, New York Times, November 30, 2017
- ↑ 4,0 4,1 4,2 McDonald, Mark. "In Japan, Lonely Deaths in Society's Margins". The New York Times. 2012-03-25. 2021-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-22.
- ↑ 5,0 5,1 Anne Allison. Precarious Japan. Duke University Press. 11 November 2013. 126–127. ISBN 978-0-8223-7724-5. 11 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2014.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Leng Leng Thang. Generations in Touch: Linking the Old and Young in a Tokyo Neighborhood. Cornell University Press. 2001. 177–179. ISBN 0-8014-8732-3. 5 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2014.
- ↑ Mihaela Robila. Handbook of Family Policies Across the Globe. Springer Science & Business. 19 June 2013. səh. 327. ISBN 978-1-4614-6771-7. 5 August 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2014.
- ↑ Hikaru Suzuki. Death and Dying in Contemporary Japan. Routledge. 2013. səh. 13. ISBN 978-0-415-63190-7. 11 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2014.
- ↑ 9,0 9,1 "3 unnoticed deaths in Saitama show poor slipping through safety net". The Asahi Shimbun. 2012-02-22. 2015-04-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-22.
- ↑ 10,0 10,1 "Noida sisters' case: It's 'kodokushi' in Japan!". News. Zeenews.com. 27 April 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 November 2011.