Kungur mağarası
| Kungur mağarası | |
|---|---|
| rus. Кунгурская ледяная пещера | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 27 m |
| Uzunluğu | 5700 m |
| Sahəsi | 206 000 m² |
| Kəşf tarixi | XVIII əsr |
| Tipi | karst |
| Giriş sayı | 2 |
| Ziyarətçilər üçün əlçatılan | 1500 |
| Yerləşməsi | |
| 57°26′25″ şm. e. 57°00′26″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Vilayət | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Kungur buz mağarası — Sibirin və Uralın ən görməli məkanlarından biri. Buz dağla birlikdə regionun tarixi-təbii kompleksini formalaşdırır. SSRİ zamanından ölkə əhəmiyyətli ərazi hesab olunurdu[1]. Mağara Perm diyarında, Sılva çayının sağ sahilində yerləşir. Mağara Kunqur şəhərinin yaxınlığında, Fillippovka kəndinin ərazisində aiddir. Perm şəhərindən mağaranı 100 km-lik məsafə ayırır. Unikal geoloji abidə Rusiyanın Avropa hissəsində yerləşən ən böyük karst mağaralarından biri hesab olunur. Uzunluğuna görə isə dünyada ən uzun yeddinci gips mənşəli mağaradır. 5700 metr uzunluğa malik mağaranın ancaq 1500 metri turistlər üçün əl çatandır. Mağaranın mərkəzində havanın temperaturu +5 °C −2 °C arasında dəyişir. Nisbi rütubət mərkəzdə — 100 % -dir. Kungur mağarası 58 tağdan ibarətdir. Mağara daxilində 70 göl qeydə alınmış. Çoxlu sayda "Orqan boruları" mövcuddur. Ən hündürü Efir tağında yerləşir, 22 metr. Bu süxurun yaşı təxminən 10–12 min il hesab olunur.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kungur mağarası daha qədim zamanlardan insanlara məlum idi. 1703-cü ildə I Pyotrın sərəncamı ilə tanınmış coğrafiyaçı və kartoqraf Semyon Remezov Tobolskdan Kungura torpaq ölçmə işləri üçün göndərilmiş. Oğlu ilə Remezov ərazinin xəritəsini və mağaranın planını tərtib etmişlər.
Vasili Tatişev 1736-cı ildə mağaranın itirilmiş planını yenidən tərtib etdi.[2] 1770-ci ildə Böyük gölə səfər haqqında İvan Lepyoxin ətraflı məlumat yazmışdır.
Daha sonrakı dövrlərdə mağara haqqında tanınmış alimlərdən Q. Qmelin və M. Yakovleviç yazmış[3]. 1859-cu ildə rəssam Y. İkonnikov və Qolovin mağaranı ziyarət etmişdir. Sovet hakimiyyəti illərində mağara haqqında Q. A. Maksimoviç geniş məlumat vermişdir.[4] 1934–1935-ci illərdə mağaranın dəqiq planı tərtib edilmiş.
Gölləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mağarada cəmi 70 göl mövcuddur. Ən böyük göl Böyük yeraltı göldür. Ümumi həcmi 1300 m3, sahəsi isə 1460 m2 — dir. Gölün dərinliyi 5 metrə yaxındır. Göl suyunda kiçik qurbağalara və yanüzənlərə (Crangonyx chlebnikovi) rast gəlinir[5].
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Дорофеев Е. П., Лукин В. С. Кунгурская ледяная пещера / Памятники природы Пермской области. Составитель Л. Баньковский. — Пермь: Кн. изд-во, 1983. — С.41–52.
- Дублянский, Виктор Николаевич. Кадебская, Ольга Ивановна. По Кунгурской ледяной пещере. Пермь. 2004. 5-88187-230-4
Şəkillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
-
Kungur mağarasında buz -
Mağara daxilində göl -
Böyük oyuqlardan biri -
Siçan fiquru -
Mağarada buz -
Təbii daş piltələr
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Кунгурская ледяная пещера на сайте г. Кунгур
- "Кунгурская ледяная пещера". 2010-12-18 tarixində arxivləşdirilib. на сайте комплекса "Сталагмит".
- Кунгурская ледяная пещера [ölü keçid] на сайте AkuAku.ru
- Кунгурская ледяная пещера на Wikimapia.
- Схема Кунгурской ледяной пещеры Arxivləşdirilib 2017-11-03 at the Wayback Machine
- Видео "Появление Кунгурской ледяной пещеры". Виктор Князев, Михаил Яковлев и Александр Князев
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Историко-природный комплекс «Ледяная гора и Кунгурская ледяная пещера»". 2019-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-06.
- ↑ Нина Архипова. В. Н.ТАТИЩЕВ — ПЕРВОПРОХОДЕЦ УРАЛЬСКОЙ ГЕОГРАФИИ. Литературно-краеведческий альманах "Уральская старина". Выпуск № 5, 2003 г.
- ↑ ВТ-ЭСБЕ. Киттары, Модест Яковлевич
- ↑ "Столетие первого карстоведа". 2008-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-06.
- ↑ Обитатели Ледяной пещеры. Ледяная пещера. http://www.icecave.ru/cavelife/invertebrates/10.html Arxivləşdirilib 2019-07-16 at the Wayback Machine