17°30′00″ şm. e. 56°00′00″ ş. u.HGYO

Kuriya-Muriya adası

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Kuriya-Muriya adası
ərəb. جزر خوريا موريا
Kuriya-Muriya adası xəritədə
Kuriya-Muriya adası xəritədə
Ümumi məlumatlar
Sahəsi 73 km²
Hündür nöqtəsi 501 m
Əhalisi 85 nəfər (1967-ci il)
Yerləşməsi
17°30′00″ şm. e. 56°00′00″ ş. u.HGYO
Ölkə  Oman
Region
  • Dofar
Akvatoriya
Kuriya-Muriya adası xəritədə
Kuriya-Muriya adası
Kuriya-Muriya adası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kuriya-Muriya adası (ərəb. جزر خوريا موريا‎ tərcümə. "Cuzur Xuruiya Muruiya") — Omana aid olan Ərəbistan dənizində yerləşən adalar qrupu. Ölkənin cənub-şərq sahilindən 40 kilometr məsafədə yerləşmişdir.[1]

Qrupa beş ada daxildir. Adalar ümumilikdə 73-lə km² ərazini əhatə edir. Qərbdən şərqə doğru: Əl-Xasikiya, Əs-Səud, Əl-Xallaniya, Qarzant və Əl-Kibliya adaları bir-birlərini əvəz edir. Adalar qranitdən ibarətdir və batırılmış dağ silsiləsinin zirvələrini təşkil edir. Adaların maksimum dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 501 metrə bərabərdir.[2]

Ada (azərb.) Ada (ərəb.) Sahəsi,
km²
Ən hündür
nöqtəsi,
m
Koordinatları
1 Əl-Xasikiya جزيرة الحاسكية 2 155 17°28′28″ şm. e. 55°36′05″ ş. u.HGYO
2 Əs-Səud الجزيرة السوداء 11 399 17°29′28″ şm. e. 55°51′18″ ş. u.HGYO
3 Əl-Xallaniya جزيرة الحلانية 56 501 17°30′52″ şm. e. 56°01′29″ ş. u.HGYO
4 Qarzant جرزعوت 0,3 70 17°37′01″ şm. e. 56°08′24″ ş. u.HGYO
5 Əl-Kibliya الجزيرة القبلية 3 168 17°30′00″ şm. e. 56°20′15″ ş. u.HGYO
Kuriya-Muriya adaları جزر خوريا موريا 73 501 17°30′ şm. e. 56°00′ ş. u.HGYO

Belə hesab edilir ki, əsasən bu adalar Insulae Zenobii adı altında bizim eramızın I əsrinin yazı mənbələrində xatırlanır.

Adanın əhalisi sıx pirat basqınlarından xilas olmaq üçün 1818-ci ildə adanı tamamilə tərk etdi. Daha sonra adalar üzərində nəzarəti Maskatıın (nəticədə — Maskat və Oman, daha sonra isə — Oman) sultanı ələ keçirdi. Sultan 1854-cü ildə Böyük Britaniyaya adaları güzəşt etdi. Adalar qrupu 1937-ci ildə Britaniya koloniyası olan Ədənə birləşdirilmişdir.

1953-cü ilə qədər adalar Britaniyanın Ədəndə təyin olunmuş qubernatoru tərəfindən idarə olunurdu. Sonra Ədəndəki qərargahla Britaniya baş komissarı tərəfindən idarə olundu. 1963-cü ildə onlar Bəhreynə Fars körfəzində Britaniyanın siyasi sakini adı altında verilmişdir. 30 noyabr 1967-ci ildə adalar Maskatın və Omanın nəzarəti altına qaytarılmışdı. O zaman Oman da Böyük Britaniyanın protektoratının altında idi.

1971-ci ildə adalarla birlikdə Maskat və Oman sultanlığı da müstəqilliyi əldə etdi.[3]

Böyük Britaniyadan 1967-ci ild müstəqilliyi Cənubi Yəməndən almasından sonra o, adada hüquqlarının olduğunu bildirirdi. 1967-ci ilin dekabrında hətta Maskat adalarının işğal olunmasına qarşı BMT də etiraz etdi. Hərçənd tarix davam edirdi. Həmçinin adaları sovet xəritələri də 1989-cu ildə Cənubi Yəmənə aid olan adalar kimi qeyd etdilər. Onlar Sovet İttifaqıyla fəal əməkdaşlıq edirdi və öz məqsədləri iləsosializmi tikməyə başaldılar.[4]

Daimi əhali yalnız Əl-Xallaniya adasında yaşayır. Adalardan ən böyüyü də məhz bu adadır (56 km²). Əhalisi 85 nəfədir (1967). Adaların müasir sakinləri, əsasən, balıqçılıqla məşğul olurlar. Qədim vaxtlarda olduğu kimi heyvanların dərilərini şişirdərək üzmə vasitələri kimi istifadə edirlər.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Cf. ArrianPer. M. Eryth. p. 19.
  2. "International boundary agreement between the Sultanate of Oman and the Republic of Yemen,1 October 1992" (PDF). 21 January 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 1 November 2016.
  3. Naval Intelligence Division, Western Arabia and the Red Sea. Kegan Paul Limited (U.K.), 2005, p. 617–618.
  4. French sailor and adventurer Henry de Monfreid who stopped very briefly at these islands around 1920 on his way to India saw no one else but the local inhabitants.