Li Kuan Yu

Li Kuan Yu
Li Kuan Yu
	李光耀
Sinqapurun Baş Naziri
	3 iyun 1959-cu il – 28 noyabr 1990-cı il
Prezident	Yusof bin İshak
Sonrakı	Qo Çok Tonq
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	16 sentyabr 1923
Doğum yeri	Sinqapur;
Vəfat tarixi	23 mart 2015 (91 yaşında)
Vəfat yeri	, Sinqapur;
Vəfat səbəbi	ağciyər iltihabı
Təhsili	London İqtisadiyyat və Siyasi Elmlər Məktəbi,; Kembric Universiteti,; Sinqapur Milli Universiteti,; London Universiteti[d];
Uşaqları	Li Syan Lun;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Li Kuan Yu, (ing. Lee Kuan Yew, və ya Lee Kwan-Yew 16 sentyabr 1923-cü il - 23 mart 2015-ci il) — Sinqapur siyasətçisi, Sinqapurun üçüncü Baş Naziri, Sinqapur iqtisadi möcüzəsinin yaradıcısı.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

16 sentyabr 1923-cü ildə Sinqapurda çinli ailədə anadn olub. Əvvəlcə Sinqapur məktəblərində — Telok Kurau məktəbində, Rafflz İnstitutunda, Sinqapur Milli Universitetində təhsil alır, sonra təhsilini Kembric Universitetində davam etdirir (1945—1949).

1949-cu ildə vətənə qayıdır. 1950-ci ildən Sinqapurun Laycock and Ong şirkətində vəkil kimi çaışır, həmçinin həmkarlar ittifaqı hərəkatında fəaliyyət göstərir.

1954-ci ildə "Milli Hərəkat Partiyası"nın baş katibi seçilir. Partiya 1959-ci ildən hakimiyyətə gəlir və həmin ildən 1990-cı ilədək baş nazir postunu tutur. 1990—2004-cü illərdə Qo Çok Tonqun hökumətində böyük nazir vəzifəsini tutur. 2004-ci ilin avqustunda oğlu Li Syanlun baş nazir təyin olunur və o nazir-menton (hami) vəzifəsinə təyin edilir. 2011-ci ildə bu vəzifədən istefa verir.

Metodları[redaktə | mənbəni redaktə et]

Li Kuan Yu özünü xalqının atası sayırdı. O, kapitalizm və sosializmin faydalı ideyalarını götürüb ölkəsində tətbiq edirmiş. Onun qoyduğu qaydalar sayəsində dövlət vətəndaşlarının zəngin yaşamalarına yardım göstərirdi. Bu səbədən Sinqapur bölgədə həyat səviyyəsinə görə Yaponiyadan sonra ikinci yerdə durur.

Li Kuan Yu çalışırdı ki, onun kiçik elektron çipləri arasında qayda-qanun hökm sürsün. Kuan Yu çox sərt qanunlar qəbul etdirmişdi. Yerə tüpürən, ictimai yerlərdə papiros çəkən, yerə istifadə olunmuş kağız atan, şəhərin mərkəzində maşın saxlayan, suyu lazımsız istifadə edənlər 1500 frank cərimə olunurlar.

Kişilər həmişə şalvarda, qadınlar isə havanın temperaturundan asılı olmayaraq corab geyinməlidirlər. Maşınların sürəti saatda 80 kilometri ötməməlidir. Bütün şəhər video kamera ilə təchiz olunub.

Vətəndaşların kimə gəldi səs verməməsi üçün bülletendə seçicinin pasport nömrəsi yazılır. Buna görə o Sinqapuru dünyanın ən demokratik dövləti sayır. Oğurluq, narkotik maddələrdən istifadə, zorlama və korrupsiyaya görə dar ağacından asılma cəsası hökm sürür. Qamçı ilə cəzalanma indiyə qədər tətbiq olunur.

Onun tərəfindən mətbuata ciddi senzura qoyulub. Qəzetlərə seksdən və siyasətdən yazmaq qəti qadağan olunub.

Baş nazir apardığı müşahidələrdən belə qəanaətə gəlir ki, ağıllı kişilərin əksəriyyəti gözəl, lakin çox ağıllı olmayan qadınlarla ailə qururlar. Nəticədə ağıllı qadınların əksəriyyəti subay qalırlar. O, 1982-ci ildə diplomlu qadınlarla ailə quran kişilərin yüksək məbləğdə mükafatlandırılması barədə qərar çıxarır. Həmin qərara görə dünyaya ikinci uşaq gətirən diplomsuz qadın cərimələnir.

Li Kuan Yu istedadlı uşaqlar üçün yeni məktəblər tikdirirdi. O, belə hesab edirdi ki, ailədə uşaqların sayı ikini ötmədikdə onlara yaxşı təhsil vermək olar. Buna görə üçüncü uşağın dünyaya gəlməsinə qadağa qoymuşdu.

Li Kuan Yu öz eksperimental ölkəsini "Asiya İsveçrəsinə" çevirə bilmişdi. Ancaq elə şeylər var ki, polis də onun qarşısında acizdir. Baş nazir bunu çıxışlarının birində açıqlayıb: "Çinliləri hər şeyə məcbur etmək olar, lakin onları muncuq oynamamağa məcbur etməyi heç kim bacarmaz".

Li Kuan Yunun memuarları[redaktə | mənbəni redaktə et]

The Singapore Story (ISBN 0-13-020803-5)
From Third World to First: The Singapore Story (ISBN 0060197764)

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

İngilis dilində

Culture Is Destiny; A Conversation with Lee Kuan Yew Arxivləşdirilib 2009-03-30 at the Wayback Machine
Time Magazine Arxivləşdirilib 2011-02-13 at the Wayback Machine — Lee was chosen as Asia’s 100 most influential persons of the century by TIMEAsia magazine.
War of Words Alejandro Reyes, Asiaweek.com, September 25, 1998. Retrieved 2004-12-08
Lee Kuan Yew: A Chronology, 1923—1965 Arxivləşdirilib 2005-11-26 at the Wayback Machine Largely based on Lee Kuan Yew. The Singapore Story: Memoirs of Lee Kuan Yew. Singapore: Times, 1998. Retrieved 2004-12-08
Free After 32 Lost Years Chia Thye Poh interview with Newsweek magazine. Retrieved 2004-12-12
The Economist’s apology The Economist magazine’s apology to Lee Kuan Yew and Lee Hsien Loong for its 2004 nepotism article
Gene expression: Lee Kuan Yew Arxivləşdirilib 2013-03-14 at the Wayback Machine
Obituary of Lee Chin Koon Arxivləşdirilib 2006-01-12 at the Wayback Machine
2005 Interview with the German paper, Der Spiegel

Rus dilində

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

	Vikianbarda Li Kuan Yu ilə əlaqəli mediafayllar var.

↑ ¹ ² Kristof N. PREMIER'S SON GETS POST IN SINGAPORE (ing.). The New York Times, 1986.
↑ ¹ ² ³ (not translated to en-gb) Lee Kuan Yew obituary (brit. ing.). The Guardian, 2015. ISSN 1756-3224; 1354-4322
↑ Ли Куан Ю // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Fernandez W. Singapore's founding father Mr Lee Kuan Yew dies aged 91 at 3.18am on Monday (ing.). The Straits Times, 2015.
↑ Lee Kuan Yew, Founding Father and First Premier of Singapore, Dies at 91 (ing.). The New York Times, 2015.

[_53174b57bf30dcb9-1] ¹ ² Kristof N. PREMIER'S SON GETS POST IN SINGAPORE (ing.). The New York Times, 1986.

[_c91070407fbd7425-2] ¹ ² ³ (not translated to en-gb) Lee Kuan Yew obituary (brit. ing.). The Guardian, 2015. ISSN 1756-3224; 1354-4322

[_c8417e04a8be603d-3] Ли Куан Ю // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_5b9bd78fd4e2d761-4] Fernandez W. Singapore's founding father Mr Lee Kuan Yew dies aged 91 at 3.18am on Monday (ing.). The Straits Times, 2015.

[_0c430a967d5632ad-5] Lee Kuan Yew, Founding Father and First Premier of Singapore, Dies at 91 (ing.). The New York Times, 2015.

[3]

[2]

[4]

[5]

[1]