Liberalizasiya
Liberalizasiya (və ya liberallaşdırma ) — dövlət bir sıra fərdi fəaliyyətlərə məhdudiyyətlər qaldırdığı hər hansı bir prosesdir. Liberalizasiya qadağan edilmiş bir şey artıq qadağan edilmədikdə və ya hökumət tənzimləmələri rahat olduqda baş verir.
"Liberalizasiya" termini iqtisadiyyatda iştirakın azaldılmasına aid olan iqtisadi liberallaşmanın müzakirəsində istifadə olunur, lakin digər kontekstlərdə də istifadə edilə bilər.
Qanunda[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sosial siyasətdə liberallaşdırma, məsələn, boşanma, abort və ya psixoaktiv dərmanları məhdudlaşdıran qanunların rahatlığına istinad edə bilər. Mülki hüquqlara gəldikdə, bu, homoseksualizmi qadağan edən qanunların, odlu silah və ya digər maddələrin mülkiyyətinə, eyni cins nigahına, irqi arvadlara və ya imanlılar arasında nigahya qarşı çıxan qanunların aradan qaldırılmasına aiddir.[mənbə göstərin]
İqtisadiyyat və ticarətdə[redaktə | mənbəni redaktə et]
İqtisadi liberallaşma dövlət tənzimlənməsinin azaldılması və ya aradan qaldırılmasına aiddir və ya özəl biznes və ticarətdə məhdudiyyətlər nəzərdə tutur. [[[1]]] Ümumiyyətlə, ideologiyasına iqtisadi liberalizm deyilən azad bazarların və azad ticarətin müdafiəçiləri tərəfindən dəstəklənir. İqtisadi liberallaşdırma da tez-tez vergilər, sosial təminat və işsizlik müavinətlərinin azaldılmasını nəzərdə tutur.
İqtisadi liberallaşma tez-tez özəlləşdirmə ilə bağlıdır, yəni biznesin, müəssisənin, agentliyin, ictimai xidmətin və ya ictimai mülkiyyətin mülkiyyətinin və ya xarici mülkiyyətin dövlət sektorundan özəl sektora köçürülməsi prosesidir. Məsələn, Avropa Birliyi qaz və elektrik bazarlarını liberallaşdırmış, rəqabət sistemi qurmuşdur. Fransanın EDF və İsveç Vattenfall kimi bəzi aparıcı Avropa enerji şirkətləri qismən və ya tamamilə dövlət mülkiyyətində qalırlar. [ lazımi istinadlar ] Liberallaşdırılmış və özəlləşdirilən dövlət xidmətləri xüsusilə böyük kapital, su, qaz və elektrik xərcləri olan sektorlarda böyük şirkətlər tərəfindən idarə oluna bilər. Bəzi hallarda onlar ən azı istehlakçı kimi bazarın bəzi seqmentləri üçün hüquqi təkəllər ola bilərlər. Liberalizasiya, özəlləşdirmə və sabitləşmə Vaşinqton Konsensusun keçid iqtisadiyyatı üçün üçillik strategiyasıdır.[mənbə göstərin][mənbə göstərin][mənbə göstərin][mənbə göstərin]
Hibrid azadlığının bir konsepsiyası mövcuddur, məsələn, Qana olaraq, kakao bitkiləri rəqabət aparan özəl şirkətlərə satıla bilər, lakin satıla bilən minimum qiymət var və bütün ixrac dövlət tərəfindən idarə olunur.[1]
Dövlətdən Marketə keçmək 1970-ci illərin cəmiyyətlərində yüksək vergi, məşğulluq siyasəti, ictimai sektor, böyük dövlət müdaxiləsi səbəbindən iqtisadi problemlər üzə çıxdı. Siyasətçilər sosial rifah və sosializmi dəstəkləməmişlər. Bu problemlər yüksək əmək haqqı tələbinə səbəb olmuş, vətənpərvərlik və s. Təşviq etmişdir. 1980-ci illərdə dünyanın böyük hissələrində resursların ayrılması sahəsində dövlətdən bazara keçid olmuşdur. Bu dəyişiklik vergilərin azaldılmasına və dövlət xərclərinin azalmasına gətirib çıxardı. BVF və Dünya Bankının çoxtərəfli qurumları liberallaşdırma siyasətini tətbiq etmək üçün dövlətə təzyiq göstərirlər.
Liberalizasiya azadlıqları Avropada ictimai xərcləri, sosial təminat, sosial təminat proqramları, vergilər və s. Azaldılması ilə davam etdirilir. Bu, yüksək kənd təsərrüfatı istehsalına təsir göstərməmişdir. 1970-ci illərdə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə liberallaşma iqtisadiyyatın sabitləşməsini davam etdirmişdir - dövlət xərcləri nəzarəti, vergi gəlirlərinin artması, valyutanın devalvasiyası, sənaye siyasətində islahatlar, dövlət xərcləri nəzarəti, bazarda maliyyə və s.
Demokratikləşmə ilə müqayisə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Liberalizasiya və demokratikləşmə arasında fərqli bir fərq var. Liberalizasiya demokratikləşdirilmədən baş tuta bilər və xüsusi satınalma üçün dövlət mülkiyyətinin liberallaşdırılması kimi müəyyən bir məsələyə ixtisaslaşmış siyasət və sosial dəyişikliklərin birləşməsi ilə məşğul olur. Demokratikləşmə siyasi cəhətdən yüksək ixtisaslaşmışdır; liberallaşdırma prosesindən yarana bilər, lakin hökumətin liberallaşmasının daha geniş səviyyəsində işləyir. [mənbə göstərin]
Həmçinin baxın[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xüsusi:
References[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Marcella Vigneri and Paulo Santos (2007) "Ghana and the cocoa marketing dilemma: What has liberalization without price competition achieved? Arxivləşdirilib 2012-03-07 at the Wayback Machine", Overseas Development Institute