Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Jump to navigation Jump to search
Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı
Məhəmmədhəsən bəy Nəcəfqulu bəy oğlu Vəliyev
Məhəmmədhəsən bəy Vəlili-Baharlı.jpg
Doğum tarixi 1896(1896)
Doğum yeri Şuşa, Şuşa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi 27 iyul 1937(1937-07-27)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vəfat səbəbi repressiya
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya İmperiyası→
Azərbaycan AXC→
SSRİ SSRİ
Atası Nəcəfqulu bəy Şeyda
Təhsili

Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı (1896-cı il, Şuşa - 27 iyul 1937-ci il, Bakı) — Azərbaycan Dövlət Bankının ilk müdiri, iqtisadçı, etnoqraf, siyasi repressiya qurbanı, Nəcəfqulu bəy Vəliyevin (Şeyda) oğlu, Züleyxa xanım Vəliyevanın və Səltənət xanım Vəliyevanın qardaşı. Anası isə Həsən bəy Zərdabinin bacısı Şirinxanım Məlikovanın qızı İmarət xanım Məlikova (Vəliyeva)dır.

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Mirzə Vəli bəy ocağı. Bakı, 2015

Məhəmmədhəsən bəy Nəcəfqulu bəy oğlu 1896-cı ildə Şuşa şəhərində dünyaya gəlmişdir. Bakı gimnaziyasını bitirdikdən sonra təhsilini Kiyеv univеrsitеtinin iqtisadi-coğrafiya fakultəsində davam еtdirmiş və 1915-ci ildə oranı bitirmişdir.

Baharlı Azərbaycan Dеmokratik Cumhuriyyəti hökumətinin fəaliyyəti dövründə təsis еdilmiş Bakı Dövlət Univеrsitеtində dərs dеmiş, həmin dövrdə, 1919-cu ilin sеntyabrın 30-unda yaradılmış Azərbaycan Dövlət Bankının müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Sovеt dövründə isə əmək fəaliyyətini Azərbaycan SSR Dövlət Plan Komitəsində davam еtdirmişdir.

O, 1923-1929-cu illər arasında fəaliyyət göstərən Azərbaycanı Tədqiq və Təbliğ Cəmiyyətinin üzvü olmuş, həmçinin 1937-ci ilə qədər gizli surətdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan İstiqlal Təşkilatının katiblərindən biri olmuşdur. M.Baharlı 1926-cı ildə Solovko əsir düşərgəsindən sürgündən qayıtdıqdan sonra, ikinci dəfə 1937-ci ildə həbs еdilmişdi.

M.Vəliyev (Baharlı) 27 iyul 1937-ci ildə güllələnmişdir.[1]

Zakir Məmmədov (Baharlı), Orxan Zakiroğlu (Baharlı).Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharlı). Bakı, 2015

Ölümündən sonra[redaktə | əsas redaktə]

Məhəmmədhəsən bəy Baharlının anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə AMEA-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Zakir Məmmədov (Baharlı) dövri mətbuatda onun yaradıcılığının müxtəlif aspektlərini işıqlandıran 17 məqalə dərc etdirmişdir. Zakir Məmmədovun təşəbbüsü ilə 25 may 1998-ci ildə AMEA-nın Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunda yubiley tədbiri keçirilmişdir. Bu tədbirdə əməkdar elm xadimi, professor Süleyman Əliyarlı, yazıçı-jurnalist Məhəmməd Baharlı, Mələk Əkbərzadə (Baharlı), Zakir Məmmədov (Baharlı) və başqaları məruzələrlə çıxış etmişlər.[2]

Məhəmmədhəsən bəy Baharlının anadan olmasının 110 illiyi münasibətilə Orxan Zakiroğlu (Baharlı) "İlk Azərbaycanşünas alim" ("Azərbaycan müəllimi" qəzeti, 10 fevral 2006-cı iı), "Unudulmaz Azərbaycanşünas alim - Məhəmmədhəsən Baharlı" ("525-ci qəzet", 17 fevral 2006-cı il) və "Görkəmli Azərbaycanşünas alim" ("Xalq qəzeti", 20 iyul 2006-cı il) məqalələrini çap etdirmişdir.

Əsərləri[redaktə | əsas redaktə]

  • Vəlili (Baharlı) M. Azərbaycan (coğrafi-təbii, etrioqrafik və iqtisadi mülahizat), Bakı, Azərnəşr, 1993. 208 səh.

Mənbə[redaktə | əsas redaktə]

  • Zakir Məmmədov (Baharlı), Orxan Zakiroğlu (Baharlı).Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharlı) (soykökü, həyatı, yaradıcılığı). Bakı, 2015
  • Ənvər Çingizoğlu, Baharlı oymağı,"Soy" dərgisi, 6(14) Bakı, 2008, səh. 22-79
  • Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar. I kitab. Bakı, 2013
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Şərq tarixi: Baharlılar (Ensiklopedik məlumat kitabı).II kitab. Bakı, 2013
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Mirzə Vəli bəy ocağı (sələfləri, xələfləri). Bakı, 2015
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Xanlar xanı Bayram xan (sələfləri, xələfləri). Bakı, 2015
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Əlişəkər bəy nəslinin tarixi şəxsiyyətləri. Bakı, 2015
  • Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Mirzə Vəli bəy və onun nəslinin tanınmış övladları. "Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri" (Doqquzuncu buraxılış). Bakı, 2014.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001
  2. ↑ Orxan Zakiroğlu (Baharlı). Unudulmaz Azərbaycanşünas alim - Məhəmmədhəsən Baharlı. "525-ci qəzet", 17 fevral 2006-cı il

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Məhəmmədhəsən_bəy_Vəliyev-Baharlı&oldid=5505654"