Məzahir Abasov

Məzahir Abasov
Məzahir Abasov
Şəhər Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
	19?? – 19??
Keşlə Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
	1948 – 1950
Caparidze Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
	1946 – 1948
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	15 dekabr 1918
Doğum yeri	Maştağa, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, AXC;
Vəfat tarixi	3 fevral 2002 (83 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan;
Fəaliyyəti	tarixçi
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti	Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Rütbəsi	Leytenant
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi	tarix
Elmi dərəcəsi	tarix elmləri doktoru;
Elmi adı	professor[d];
Təltifləri

Məzahir Həmid oğlu Abasov (15 dekabr 1918, Maştağa, Bakı qəzası – 3 fevral 2002, Bakı) — təyyarəçi, tarix elmləri doktoru, professor, "Şöhrət" ordeni laureatı (1998).

Həyatı

Məzahir Abasov 15 dekabr 1918-ci ildə Bakının Maştağa kəndində anadan olmuşdur.^[1] 1937-ci ilin oktyabrından orduda xidmətə başlamışdır.

1955-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. 1963-cü ildən AMEA Tarix İnstitutunda işləməyə başlamışdır. Tarix elmləri doktoru, professor olmuşdur.^[1]

Məzahir Abasov tarixçi alim kimi fəaliyyəti zamanı Azərbaycanın müharibə tarixınə işıq saçan qiymətli əsərlər yaratmışdır. Onlardan biri də bilavasitə cəsur təyyarəçilərimizə həsr etdiyi rus dilində nəşr olunmuş "На крылях мужества" kitabıdır.^[2]

Məzahir Abasov 2002-ci ildə vəfat etmişdir.^[3]

İkinci Dünya müharibəsində iştirakı

Məzahir Abasov Qara dəniz üzərində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına vuruşaraq ağır yaralanmışdır.^[4]

Məzahir Abasov qeyri-bərabər hava döyüşündə düşmənin bir təyyarəsini vurmuş, digərini zədələyərək, qaçmağa məcbur etmişdir. Həmin döyüşdə ciddi zədə almış təyyarəsini böyük ustalıqla suya endirmişdir. Bununla da Məzahir uçuş heyətini faşistlərin caynağından xilas etməklə yanaşı, başqa bir fədakarlıq göstərmişdir. O, yoldaşları ilə birlikdə 6 gün soyuq dənizdə ac-susuz qalmalı olmuşdur. Digər döyüşlərin birində Məzahirin idarə etdiyi təyyarə vurularaq alovlanmışdır. Özünün də alova büründüyü şəraitdə yanan təyyarəni yerə endirə bilmişdir.^[2]

Haqqında yazılanlar

Ə.Abasov təyyarəçi Məzahir Abasovun anadan olmasının 85 illik yubileyi münasibətilə 2004-cü ildə "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", 90 illik yubileyi münasibətilə isə 2008-ci ildə "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov" adlı kitabları yazmışdır.^[4] Kitabda İkinci Dünya müharibəsi veteranı Məzahir Həmid oğlu Abbasov haqqında onun veteran dostları, həmkarları, tanınmış ziyalılar və qohumlarının xatirələri, dahi şairimiz Səməd Vurğunun ona həsr etdiyi şeir və onun barəsində yazılmış materiallar verilmişdir.

Xatirəsi

İTV kanalı 2014-cü ildə təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında bioqrafik film çəkmişdir.

Mükafatları

"Şöhrət" ordeni — 15.12.1998^[5]
"Qırmızı Bayraq" ordeni — 14 avqust 1942
"Qırmızı Ulduz" ordeni — 13 may 1942
1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni — 6 aprel 1985
"Odessanın müdafiəsinə görə" medalı — 1 mart 1945
"Sevastopolun müdafiəsinə görə" medalı — 1 mart 1945

Ailəsi

Məzahir Abasov Suqra xanımla ailə qurmuşdur. İki oğlu, bir qız övladları olmuşdur.

Məzahir Abasov Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Əliövsət Abasovun atasıdır.^[6]

Kitabları

"На крылях мужества" (rus dilində)

Filmoqrafiya

Ədəbiyyat

Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Məzahir Abasova həsr olunmuş şeir), Bakı: 1941.
Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, igid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasova ithaf olunur), "Kommunist", 1941. 20 iyul.
A.Y. "İgid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasov və onun ekipajı", "Kommunist", 1941. 20 iyul.
Abasov M. "Vətən müharibəsi qəhrəmanları", "Kommunist aqitasiya vərəqəsi", 1941. № 10, 8 noyabr.
"Pilot Məzahir Abasov", "Azərbaycanın şanlı oğulları", kitab I. Bakı: 1942. səh.7–10.
Sadıqov F. "Azərbaycan balası" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında) "Kommunist", 1943. 11 may.
Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", Bakı: "Cümə", 2004. 170 səh.
Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov", Bakı: "Cümə", 2008. 186 səh.

İstinadlar

↑ ¹ ² АБАСОВ Мазаир Гамид оглы Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine — kuzminki.mos.ru saytı
↑ ¹ ² Bu gün Hərbi Hava Qüvvələri günüdür Arxivləşdirilib 2021-10-27 at the Wayback Machine — senet.az saytı
↑ Абасов Мазаир Гамид оглы. Военный летчик, Ветеран ВОВ, Доктор исторических наук, Профессор^{[ölü keçid]}
↑ ¹ ² "Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən Müharibəsində. Bakı: 2010" (PDF). 2021-08-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-05-10.
↑ "M. H. Abasovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-22.
↑ Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Abasov Əliövsət Məzahir oğlu Arxivləşdirilib 2016-04-01 at the Wayback Machine — http://courts.gov.az saytı

Xarici keçidlər

[kuzminki-1] ¹ ² АБАСОВ Мазаир Гамид оглы Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine — kuzminki.mos.ru saytı

[senet-2] ¹ ² Bu gün Hərbi Hava Qüvvələri günüdür Arxivləşdirilib 2021-10-27 at the Wayback Machine — senet.az saytı

[3] Абасов Мазаир Гамид оглы. Военный летчик, Ветеран ВОВ, Доктор исторических наук, Профессор^{[ölü keçid]}

[Azərbaycan_aviatorları-4] ¹ ² "Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən Müharibəsində. Bakı: 2010" (PDF). 2021-08-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-05-10.

[5] "M. H. Abasovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-22.

[6] Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Abasov Əliövsət Məzahir oğlu Arxivləşdirilib 2016-04-01 at the Wayback Machine — http://courts.gov.az saytı

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]