Mabul adası
| Mabul | |
|---|---|
| malay Pulau Mabul | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 0,21 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 0,5 km |
| Hündür nöqtəsi | 8 m |
| Əhalisi | 2.000 nəfər (1999-cu il) |
| Yerləşməsi | |
| 4°14′45″ şm. e. 118°37′52″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Malayziya |
| Akvatoriya | |
|
|
|
Mabul adası[1][2][3][4][5][6] (malay Pulau Mabul) — Sulavesi dənizində, Malay arxipelaqının tərkib hissəsini təşkil edən Ligitan arxipelaqına daxil olan ada. İnzibati cəhətdən Malayziyanın Sabah ştatı ərazisinə daxildir. Adanın sahəsi 0,21 km² təşkil edir. 1999-ci il məlumatına görə adada 2000 nəfər yaşayır. Həmcinin məşhur dəniz istirahət məkanıdır.
Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Coğrafi terləşməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Adanın coğrafi koordinatları — 4°14′45″ şm. e. 118°37′52″ ş. u.
Sulavesi dənizinin cənib-şərqində, Kalimantan adasından şərqdə (ən yaxın məsafə 15 km təşkil edir.) yerləşir. Ada Ligitan arxipelaqına daxildir. Ada yaxınlığında İndoneziya və Malaziya dövlət sərhəti keçir. Adanın sahəsi 0,21 km²[1] təşkil edir. Damlaya bənzən formsya malikdir. Maksimal uzunluğu 750 km, eni isə 430 km təşkil edir.
İqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]
İqlimi ekvatorialdir. Rütubətlidir. Ümumilikdə isə Kalimantan adasının şimal-şərq iqliminə xasdır. Orta illik maksimal temperatur +39 °C, minimum isə +17 °C təşkil edir. Günlük orta temperatur +27—29 °C arasında dəyişir. Günlük msksimal temperaturla, minimal temperatur arasında fərq cəmi 5 °C təşkil edir[1][2].
Təbii şəraiti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada mərcan məşhəllidir. Burada rifin sahəsi 2 km²[3] təşkil edir. Sahil hissəsi bir necə 10 metr enə malikdir. Əsasən qumsaldır. Daxili hissəsində demək olar ki, təbii bitki örtüyü yoxdur. Adada ən geniş yayılmış bitki Kakos palmasıdır[4]. Ölçüləri baxımından ada faunası kasıbdır. Burada iri heyvanlar yoxdur. Ancaq burada bir necə növ sürünən, suda-quruda yaşayan və gəmiricilər vardır. Adanın ətraf su sahəsi mərcanlarla zəngindir burada lat. Lophiiformes, lat. Gobiidae, lat. Octōpoda, lat. Teuthida, lat. Caridea[1] dəstələrinə aid dəniz canlıları yaşayır.
2000-ci illilərin sonlarına yaxı ada ətrafında müxtəlif səbəblərfən ekoloji problemlər yaranmışdır. Bu əsadən çimərliklərdə aparılan işlərlə,əlaqədar olmuşdur[3].
İnzibati bölgü və əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada inzibati anlamda Senforna rayonu (malay Daerah Semporna, Tavau dairəsi (malay Bahagian Tawau), Sabah ştatının ərazisinə (malay Negeri Sabah) daxildir.
1999-cu il məkumatına görə adada 200 nəfır yaşayır. Əhali əsasən iki qəsəbədə yerləmişdir: Mabul (malay Kampung Mabul) və Musu (malay Kampung Musu). Onlar müvafiq olaraq adanın şimalı və cənubunda yerləşir. Mabul qəsəbəsinin əhslisi əsasən Filippinin Sulu arxipelaqı regionundan gəlmələrin törəmələridir. Əhalisi islamdininə (sünnülər) etiqat edir[1][4].
İqtisadiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada əhalisinin böyük qismi balıqçılıqla məşğul olur. Bəziləri isə kakos yetişdirir. 1970-ci illərdən burada turizm inkişaf etmişdir. Ancaq turistərin bölgəyə axını müşahidə edilmirdi. Səbəb yaxınlıqda yerləşən Sipadan adası və Ligitan adası İndoneziya və Malayziya arasında mebahisə predmeti olmuşdur. 2002-ci ildə isə BMT Beynəlxalq məhkəməsi ərazinin Malayziyaya mənsunluğunu təstiqləmişdir[5].
2000-ci illərdən burada Mabul-Kapalay[6] adalarında infrastruktur qurulur. Üstəlik keçmiş peft platforması dayvinq məqsədi ilə istifadə edilir[1].
Nəqliyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ada ilə əsas nəqliyyat əlaqəsi katerlərlə təmin edilir[1][6].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Sipadan Dive Islands — Mabul Island" (ingilis). Capslock Sdn Bhd. 2012-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.
- ↑ 1 2 "Semporna" (ingilis). WEATHER2. 2012-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.
- ↑ 1 2 3 "Information about Mabul" (ingilis). 2012-02-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.
- ↑ 1 2 3 "Native Community" (ingilis). 2019-01-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.
- ↑ 1 2 "International Court Finds that Sovereignty over Islands of Ligitan and Sipadan Belongs to Malaysia" (ingilis). International Court of Justice. 2012-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.
- ↑ 1 2 3 "Sipadan-Mabul Resort Location" (ingilis). 2012-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 января 2010 года.