Macarıstan dilləri

Macarıstan dilləri
Macarıstan dilləri
Ölkə	Macarıstan;
Təsnifatı
	languages of the Earth[vd] Macarıstan dilləri
Dil kodları
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Macarıstan dilləri — Macarıstanda danışılan dillərə macar dili, tanınmış azlıq dilləri və digər dillər daxildir.

Haqqında

Azlıq dilləri Macarıstanda bir sıra yerli yaşayış məntəqələrində danışılır. Ölkə Regional və Azlıq Dilləri üzrə Avropa Xartiyasını imzalamış və 26 aprel 1995-ci ildə onu ratifikasiya etmişdir. Bu sənədə əsasən, 14 azlıq dili tanınır və qorunur.^[1] Tanınmış 13 azlığın rəsmi dil hüquqları “Milli və etnik azlıqların hüquqları haqqında” qanunla tənzimlənir. Bu qanun mədəni və təhsil muxtariyyətinin inkişafı üçün tədbirləri nəzərdə tutur. Macarıstanda etnik azlıqlar arasında dil assimilyasiyası səviyyəsi yüksəkdir.^[2] 2001-ci il siyahıyaalınması zamanı etnik azlıqlara mənsub 314.059 vətəndaşdan 135.787-si azlıq dilini ana dili kimi göstərmişdir.

Regional və Azlıq Dilləri üzrə Avropa Xartiyasının müddəalarına uyğun olaraq, Macarıstan erməni, boyaş, bolqar, xorvat, alman, yunan, polyak, roman (çingənə), rumın, rusin, serb, slovak, sloven və ukrayna dillərinə xüsusi qoruma təmin edir.

Dil ailələri

Ural dilləri

– Macar dili: Ölkənin yeganə rəsmi dilidir və qonşu dillərin heç biri ilə qohum deyil. Ümumi əhalinin təxminən 98,9%-i bu dili ana dili kimi istifadə edir.^[3]

Hind-Avropa dilləri

– Alman dili: Alman azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Mecek dağları və ətrafında, həmçinin ölkənin digər bölgələrində. (Tarixən, Macarıstanda Şvab alman dialekti danışılmışdır.)

– Slovak dili: Slovak azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Şimali Macar dağlarında və Bekeşçaba ətrafında..

– Serb dili: Serb azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Baçka və ətrafında, həmçinin Cənubi Macarıstanın digər ərazilərində.

– Sloven dili: Sloven azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Sloveniya sərhədi yaxınlığında, Qərbi Macarıstanda.

– Xorvat dili: Xorvat azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Cənubi Macarıstanda.

– Rumın dili: Rumın azlığı tərəfindən danışılır, xüsusilə Qyula şəhəri və Şərqi Macarıstan ətrafında.

– Qaraçı dili: Rom (çingənə) azlığına mənsub bəzi üzvlər tərəfindən ölkə üzrə müxtəlif yerlərdə danışılır.

Türk dilləri

– Kuman dili: Macarıstanda Kunsaq (Kuman) bölgəsində bir vaxtlar danışılmışdır. Bu, Qıpçaq dillərindən olan və digər Qıpçaq dilləri ilə, məsələn, Krım-tatar dili ilə yaxından bağlı olan bir dildir. Sonuncu danışan 1777-ci ildə vəfat edib.

– Qıpçaq dili: Bir vaxtlar Şərqi Avropada, o cümlədən Macarıstanda danışılmışdır. Bu, Qızıl Orda ərazilərinin lingua francası idi. Bu dil, indiki bütün Qıpçaq dillərinin əcdadıdır və buna, həmçinin, artıq tükənmiş olan Kuman dili də daxildir..

İşarə dilləri

– Macar İşarə Dili: Təxminən 9,000 nəfər tərəfindən danışılır. Bu dil, Fransız İşarə Dili ailəsinə aiddir.

Həmçinin bax

Macarıstan

İstinadlar

↑ "Hungary needs to strengthen use of and access to minority languages". Council of Europe. 27 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2019.
↑ Antal Paulik and Judit Solymosi. "Language policy in Hungary" (PDF). Noves SL. Revista de Sociolingüística. 25 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 yanvar 2019.
↑ Note: percentages do not add up to 100% as, according to the census, large proportion of Hungarians speak more than one language (native and a second language). Not all languages are shown.

[CoE-HU-1] "Hungary needs to strengthen use of and access to minority languages". Council of Europe. 27 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2019.

[Noves_SL._Revista_de_Sociolingüística-2] Antal Paulik and Judit Solymosi. "Language policy in Hungary" (PDF). Noves SL. Revista de Sociolingüística. 25 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 yanvar 2019.

[3] Note: percentages do not add up to 100% as, according to the census, large proportion of Hungarians speak more than one language (native and a second language). Not all languages are shown.

[1]

[2]

[3]