Maralbuynuz sumaq

Maralbuynuz sumaq
Maralbuynuz sumaq
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvidlər Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Anakardiumkimilər Yarımfəsilə: Anacardioideae Cins: Sumaq Növ: Maralbuynuz sumaq
Beynəlxalq elmi adı
	Rhus typhina L., 1756;
ITIS	28777
NCBI	255348
EOL	485569

Maralbuynuz sumaq (lat. Rhus typhina) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin anakardiumkimilər fəsiləsinin sumaq cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Şimali Amerikanın şərq hissəsində quru və daşlı torpaqlarda bitən ağac bitkisidir.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü 10-12 m-ə çatır. Gözəl, dekorativ çətirli, qalın, tüklü, açıq-qonur zoğları vardır. Çoxillik zoğların qabığı qonur rəngdədir, çatlayandır. Yarpaqlar tək lələkvaridir, uzunluğu 50 sm-ə qədərdir, 11-31 yarpaqcıqdan ibarətdir. Yarpaqcıqların üst səthi tünd-yaşıl, alt səthi ağ-göyümtül rəngdə olub, ucu bizdir. Payızda yarpaqların rəngi açıq-qırmızıdan tünd-qırmızıya qədər dəyişir. Bitki ikievlidir. Çiçəkləri xırdadır, uzunluğu 20 sm-ə qədər olan piramidal süpürgələrə yığılmışdır. Erkəkcikli çiçəkləri sarımtıl-yaşıl, dişicikli çiçəkləri qırmızıdır. Meyvəsi şarşəkilli çəyirdəkmeyvədir, yetişəndə tüklərlə örtülür. 2 dekorativ forması vardır: neştərvari (f.laciniata) - dərin dişli, neştərvari yarpaqlıdır; bölünmüş forması (f.dessecta) - lələkvari bölünmüş yarpaqlıdır.

Ekologiyası

Torpaq yaxşı drajenalı, orta miqdarda nəmişli olmalıdır.

Azərbaycanda yayılması

Mərdəkan dendrarisində 1978-ci ildə introduksiya edilmişdir. Abşeronda bağ və parklarda rast gəlinir.

İstifadəsi

Dekorativ görünüşə malikdir. Oduncağının belə gözəl rəngdə olmasına baxmayaraq yerli əhali tərəfindən demək olar ki, istifadə olunmur. Yarpaqlarından tanin alınır ki, ondan şərabçılıqda və toxumçuluqda geniş istifadə olunur.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Rhus hirta f. typhina (L.) Reveal
Rhus hirta var. typhina (L.) Farw.
Toxicodendron typhinum (L.) Kuntze

Heterotipik sinonimləri

Rhus americana Dippel
Rhus canadensis Mill.
Rhus filicifolia Demcker
Rhus frutescens G.Nicholson
Rhus gracilis Engl.
Rhus hirta (L.) Sudw.
Rhus hirta f. dissecta (Rehder) Reveal
Rhus hirta var. dissecta (Rehder) Nash
Rhus hirta var. laciniata C.K.Schneid.
Rhus hypselodendrum Moench
Rhus typhia Crantz
Rhus typhina var. arborescens Willd.
Rhus typhina f. dissecta Rehder
Rhus typhina var. filicifolia Demcker
Rhus typhina var. filicina Sprenger
Rhus typhina var. frutescens Willd.
Rhus typhina var. laciniata Alph.Wood
Rhus typhina f. laciniata (Alph.Wood) Rehder
Rhus typhina var. viridiflora Engl.
Rhus virginiana Garsault
Rhus viridiflora Duhamel
Rhus viridiflora var. canadensis (Mill.) Poir.
Schmaltzia hirta (L.) Small
Datisca hirta L.

İstinadlar

Həmçinin bax