Mehmed Əsad Saffət Paşa
| Mehmed Əsad Saffət Paşa | |
|---|---|
 | |
| 4 iyun 1878 – 4 dekabr 1878 | |
| Əvvəlki | Mehmed Rüşdü Paşa |
| Sonrakı | Xeyrəddin Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Mehmed Hulusi ağa |
| Dini | Sünni, İslam |
Mehmed Əsad Saffət Paşa (1814, Konstantinopol – 1883, Konstantinopol) — II Əbdülhəmidin səltənətində 6 ay sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamı.
Mehmed Esat Safvet Paşa Osmanlı hökumətində müxtəlif nazirliklərdə vəzifə yerinə yetirmiş və II. O, Əbdülhəmid dövründə 4 iyun 1878-ci il və 4 dekabr 1878-ci il tarixləri arasında altı ay böyük vəzirlik etmiş Osmanlı dövlət xadimidir.
O, Tənzimat dövrünün ən mühüm simalarından biridir. O, “Hürriyyət” qəzetinin yaradıcısı Sedat Simavinin babasıdır.
Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
Atası Sürmənə tayfasından Mehmet Hulusi Ağa olan Mehmed Esad Safvet Paşa 1814-cü ildə İstanbulda anadan olmuşdur.
Təhsilinə məhəllə məktəblərində başlamış, Bəyazid mədrəsəsində davam etmişdir.
O, 1831-ci ildə 17 yaşında ikən Divan-ı Humayun qələminə girərək məmur kimi fəaliyyətə başlamışdır.
Burada onun ilkin adına ənənəyə uyğun olaraq Safvet təxəllüsü verilmişdir.
O, tarixə vicdanlı və dəyərli dövlət xadimi kimi düşüb.
Hazırcavab xasiyyəti var.
Onun təhsilə böyük önəm verdiyi məlumdur.Nəvələri təhsilə getmək istəmədikdən sonra “Bu gənclərə nə olub ki, biz uşaq olanda mədrəsə üçün Bəyazit məscidinə gedirdik. Qarlı-qış düşən kimi Heydərdən (məhəllədən) piyada keçərək təhsil alıram”. dedi.
Sürmənə qəzetinin qurucusu Rəsul Həmzə Eminin araşdırmasına görə, Safvet Paşanın qızı Əliyə Samsun valisi Mustafa bəylə evlənib.
Bu evlilikdən karikaturaçı rəssam, “Hürriyyət” qəzetinin yaradıcısı Sedat Simavi dünyaya gəlib.
Sedat Simavi ana tərəfdən Safvet Paşanın nəvəsidir, yəni ana tərəfdən Sürmenelidir.
Vəzifələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
O, altı dəfə xarici işlər naziri, üç dəfə təhsil naziri vəzifələrində çalışıb.
1868-ci ildə Maarif Naziri olarkən indiki Qalatasaray Sultanini qurdu.Qalatasaray Liseyi o dövrdə 7 dildə təhsil verən və dünyada bənzəri olmayan bir məktəb idi.
1869-cu ilə qədər parça-parça olan Maarif Nazirliyi ilk dəfə onun dövründə “Maarif-i Umumiye Nizamnaməsi” ilə toplanmış və yenidən təşkil olunduğundan bu dövr tənzimat adlandırılmışdır.
Bu dövrdə ilk dəfə olaraq təhsil xidməti ictimai iş olmaqdan çıxdı və dövlət xidməti kimi qəbul olunmağa başladı.
O, ümumilikdə 14 dəfə nəzarətçi kimi xidmət edib.
4 iyun 1878-ci il və 4 dekabr 1878-ci il tarixləri arasında 6 ay müddətində baş vəzir vəzifəsində çalışdı.
Saffət Paşa tərəfindən hazırlanmış Təhsil Nizamnaməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1869-cu il Maarif-i Umûmiye Nizamnamesi Fransa milli təhsil sistemindən ilhamlanaraq hazırlanmışdır.
Ölkə reallıqları və tətbiq imkanı nəzərə alınmadan hazırlanıb.
Bu Nizamnamə ilə dövlətin təhsil sistemi yenidən quruldu. Yeni tərtibat dəyişikliyinə görə:
- O, müəllimlik öhdəliyini saxladı
- Məktəbləri bölmələrə və dərəcələrə ayırdı
- Tərbiyə və təlim metodunu təşkil etdi
- O, müəllimlərin biliklərinin artırılması və irəliləyişlərinin təmin edilməsi üçün həllər gətirdi
- O, öz filiallarını Təhsil Nazirliyinin və Vilayətin bazasında təşkil edirdi.
- İmtahan üsulları təkmilləşdirilib.
- Təhsil xərcləri üçün gəlir mənbəyi (xalqdan yığılan pul) tapdı
Eyni nizamnaməyə görə, məktəb təşkilatı belədir;
- Kəndlərdə və məhəllələrdə ibtidai məktəblər
- 500 evli şəhəri olan Orta Məktəblər
- 1000-dən çox evi olan şəhərlərdə orta məktəb
- Qubernatorluq mərkəzlərində Sultani məktəbləri
- İstanbulda biri oğlanlar, digəri qızlar üçün iki müəllim məktəbi yaradılmışdır.
- Darülfünun quruldu.
- Lazım olan və lazım olan yerlərdə qız universitetləri yaradılırdı.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
- Danișmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
- Kuneralp, Sinan (1999) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839–1922) Prosopografik Rehber, İstanbul:ISIS Press,, ISBN 9784281181
- İnal, İbnülemin Mehmet Kemal, (1964) Son Sadrazamlar 4 cilt, Ankara: Millî Eğitim Basimevi, (Dergah Yayinevi 2002)
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi
