Mihay Vöröşmarti

Mihay Vöröşmarti
Mihay Vöröşmarti
	mac. Vörösmarty Mihály
Doğum tarixi	1 dekabr 1800[…]
Vəfat tarixi	19 noyabr 1855[…] (54 yaşında)
Vəfat yeri	Peşt[d], Peşt medyesi, Macarıstan;
Dəfn yeri	Kerepeşi məzarlığı;
Təhsili	Eötvöş Lorand Universiteti (–1820);
Fəaliyyəti	şair, yazıçı, vəkil, siyasətçi
Əsərlərinin dili	Macar dili
Üzvlüyü	Macarıstan Elmlər Akademiyası;
	Mihay Vöröşmarti Vikimənbədə
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mihay Vöröşmarti (mac. Mihály Vörösmarty^[5]; 1 dekabr 1800^[2]^[3]^[…] – 19 noyabr 1855^[2]^[3]^[…], Peşt^[d], Peşt medyesi^[4]) — macar romantik ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, şair, dramaturq, nasir və ictimai xadim. Macar milli oyanış hərəkatının əsas ideoloqlarından biri olan Vöröşmarti həm də Macarıstanın dövlət himninin müəllifi Ferents Kölçeilə yanaşı klassik macar poeziyasının əsasını qoyanlardandır.^[6]

Bioqrafiyası

Mihay Vöröşmarti 1800-cü ildə Kapolnaşnyek kəndində kasıb zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası erkən vəfat etdikdən sonra ailə ağır maddi çətinliklərlə üzləşmişdir.^[7] Buna baxmayaraq, Vöröşmarti yüksək təhsil almış, əvvəlcə Sekeşfexervarda, sonra isə Peşt universitetində hüquq sahəsində təhsilini davam etdirmişdir. O, bir müddət öz ailəsini dolandırmaq üçün repetitor və müəllim kimi fəaliyyət göstərmiş, eyni zamanda ədəbiyyatla ciddi şəkildə məşğul olmuşdur. Mihay Vöröşmarti romantik ədəbiyyatın təmsilçisi olaraq, ilk şeirlərində qəhrəmanlıq, vətənpərvərlik və idealizm mövzularını ön plana çəkmişdir. Onun məşhur “Zalán futása” (1825) poeması Macar xalqının qəhrəmanlıq keçmişini təbliğ edən ilk böyük romantik epik əsərlərdən biridir. Vöröşmartinin poeziyası özündə həm yüksək vətənpərvərlik hisslərini, həm də humanist idealları birləşdirirdi. O, eyni zamanda teatr əsərləri və esse janrında da məhsuldar işlər görmüşdür. Ən məşhur şeirlərindən biri olan "Szózat" ("Çağırış", 1836) Macarıstanın qeyri-rəsmi himni kimi qəbul olunur və bu gün də məktəblərdə, dövlət tədbirlərində səsləndirilir. ^[8]

1848-ci il inqilabı zamanı Vöröşmarti Macarıstanın azadlıq hərəkatını dəstəkləmiş və müxalif mövqedə olan qəzetlərdə çalışmışdır. İnqilab yatırıldıqdan sonra bir müddət gizlənmək məcburiyyətində qalmış, lakin sonradan yenidən ictimai həyata dönmüşdür.

Vöröşmarti 1855-ci ildə Peşt şəhərində vəfat etmişdir. Onun vəfatından sonra əsərləri macar ədəbiyyatının klassik nümunələri sırasına daxil edilmiş, xatirəsi isə ölkə səviyyəsində əbədiləşdirilmişdir.^[9]

Əsərləri

Mihay həm də Şekspirin əsərlərini və digər Avropa klassiklərini macarca tərcümə etmişdir.

Zalán futása (1825) — epik poema
Szózat (1836) — vətənpərvərlik ruhunda şeir
Csongor és Tünde (1830) — romantik-didaktik pyes
A két szomszédvár — tarixi roman
Álomszövők — fantaziya janrında pyes

İstinadlar

↑ https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyar-irok-elete-es-munkai-szinnyei-jozsef-7891B/v-B293E/vorosmarty-mihaly-B4F21/.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Mihaly Vorosmarty // Encyclopædia Britannica (ing.).
↑ ¹ ² Вёрёшмарти Михай // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Author, and sold: Poetry of the Magyars: Preceded by a Sketch of the Language and Literature of Hungary and Transylvania -PAGE: 173
↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Bain, Robert Nisbet. Vörösmarty, Mihály // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 28 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 213.
↑ Bak, János M. From the Anonymous Gesta to the Flight of Zalán by Vörösmarty // Bak, János M.; Geary, Patrick J.; Klaniczay, Gábor (redaktorlar ). Manufacturing a Past for the Present: Forgery and Authenticity in Medievalist Texts and Objects in Nineteenth Century Europe. Brill. 2015. səh. 103.
↑ "Képzőművészet Magyarországon - Fine Arts in Hungary". Fine Arts in Hungary. İstifadə tarixi: 9 August 2020.
↑ Stanley Gibbons Limited. Stanley Gibbons Stamp Catalogue, Part 2: Austria and Hungary, 7th edition. London and Ringwood: Stanley Gibbons Limited. 2009. ISBN 978-0-85259-741-5.

Xarici keçidlər

Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Mihay Vöröşmarti İnternet arxivində
Mihay Vöröşmarti tərəfindən əsərlər LibriVox-da (açıq audi-kitablar)
Mihály Vörösmarty at Hunlit.hu

[_c01afe156ecec60f-1] ttps://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyar-irok-elete-es-munkai-szinnyei-jozsef-7891B/v-B293E/vorosmarty-mihaly-B4F21/.

[_442271b6de0fda31-2] ¹ ² ³ ⁴ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_a8b30d1ab9e6cb8f-3] ¹ ² ³ ⁴ Mihaly Vorosmarty // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_d37ae560a82f137e-4] ¹ ² Вёрёшмарти Михай // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[5] Author, and sold: Poetry of the Magyars: Preceded by a Sketch of the Language and Literature of Hungary and Transylvania -PAGE: 173

[EB1911-6] One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Bain, Robert Nisbet. Vörösmarty, Mihály // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 28 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 213.

[7] Bak, János M. From the Anonymous Gesta to the Flight of Zalán by Vörösmarty // Bak, János M.; Geary, Patrick J.; Klaniczay, Gábor (redaktorlar ). Manufacturing a Past for the Present: Forgery and Authenticity in Medievalist Texts and Objects in Nineteenth Century Europe. Brill. 2015. səh. 103.

[8] "Képzőművészet Magyarországon - Fine Arts in Hungary". Fine Arts in Hungary. İstifadə tarixi: 9 August 2020.

[Stanley_Gibbons_Limited_2009-9] Stanley Gibbons Limited. Stanley Gibbons Stamp Catalogue, Part 2: Austria and Hungary, 7th edition. London and Ringwood: Stanley Gibbons Limited. 2009. ISBN 978-0-85259-741-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]