Mikayıl Useynov

Vikipediya, azad ensiklopediya
(Mikayıl Hüseynov səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)
Jump to navigation Jump to search
Mikayıl Useynov
Mikayıl Hüseynov.jpg
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı, Bakı quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (87 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya İmperiyası→
Azərbaycan AXC→
SSRİ SSRİ→
Azərbaycan Azərbaycan
Təhsili M.Əzizbəyov adına Azərb. Politexnik İnstitutu
Atası Ələsgər Hüseynov
İşləri və nailiyyətləri
İşlədiyi şəhərlər Bakı, Gəncə, Düşənbə
Mükafatları
Sosialist Əməyi Qəhrəmanı  — 1985
"Lenin" ordeni  — 1985 "Lenin" ordeni  — 1958 "Lenin" ordeni  — 1946
"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni  — 1951 "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni  — 1939
SSRİ xalq memarı — 1970 "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 1940 Stalin mükafatı — 1941 SSRİ Nazirlər Sovetinin mükafatı — 1978
Commons-logo.svg Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Useynov (Useynov[1], Useynov[2]) Mikayıl Ələsgər oğlu (6 [19] aprel 1905, Bakı[3] – 7 oktyabr 1992(1992-10-07), Bakı) — Azərbaycan sovet memarı və memarlıq tarixçisi, professor (1939), SSRİ Memarlıq Akademiyasının həqiqi üzvü (1950–1956; müxbir üzv 1941), Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1945), SSRİ xalq memarı (1970), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1985), Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1940), SSRİ dövlət mükafatı laureatı (1941), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1967), memarlıq doktoru (1950), Böyük Britaniya və İrlandiya Kral Asiya Cəmiyyətinin fəxri üzvü (1985), SSRİ Ali Sovetinin IV və V çağırış deputatı (1954–1962), Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı (3-cü çağırış — 1951–1954, 6-cı və 11-ci çağırışlar — 1963–1990).[4]

Həyatı[redaktə | əsas redaktə]

Mikayıl Hüseynov 1905-ci il aprel ayının 19-u Bakı şəhərində dünyaya gəlmişdir[5]. Gənclik illərindən memarlığa həvəs göstərmiş və bu məhəbbətə ömrü boyu sadiq qalmışdır. O, 200-dən çox layihə yaratmış və bunların, demək olar, hamısı həyata keçirilmişdir[6]. Dünya şöhrətli görkəmli memar M.Ə. Hüseynov 1992-ci il 7 oktyabrda Bakıda vəfat etmişdir. M.Hüseynov I Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir[7].

Elmi və memarlıq fəaliyyəti[redaktə | əsas redaktə]

Mikayıl Hüseynov və Sadıq Dadaşov

1922–1929-ci illərdə M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Politexnik İnstitutuna daxil olmuş və mühəndis-memar ixtisası üzrə mühəndis-inşaat fakültəsini bitirmişdir. 1930–1959 illərdə memar, sonradan isə "Azərdövlətmemarlayihə"də (indiki "Azərdövlətlayihə" DBLİ) 1-ci memarlıq emalatxanasının rəhbəri olmuşdur. 1960–1990 illərdə "Azərdövlətlayihə"də məsləhətçi (konsultant) işləmişdir.[8] 1947–1992-ci illərdə Azərbaycan Memarlar İttifaqının sədri olmuşdur. 1945-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın fizika — texniki elmlər və neft bölməsi üzrə həqiqi üzv (akademik) oldu. İlk memarlıq və nəzəri əsərlərini 1946-cı ilədək S.Dadaşovla birgə yaratmışdır. 1948–1988-ci illərdə Azərb. SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun direktoru işləyib. 1982 ildə Bakı şəhərinin fəxri vətəndaşı oldu.[9]

Az vaxtda onun layihələri əsasında Bakıda, Gəncədə, Naxçıvanda, Şəkidə, eləcə də Düşənbədə, Moskvada və s. şəhərlərdə mədəni-məişət binaları tikilmişdir. Şərq və Qərb memarlıq məktəbinin sintezindan yararlanan Mikayıl Hüseynov əzəmətli yaşayış və ictimai binaların lahiyələrini hazırlayıb. Bakıdakı "Alimlər evi" (1946), Ü.Hacıbəyov adına "Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası" (1937–1939), "Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyi"nin (1946), "Nizami" kino mərkəzi (1937–1939), Azərb. Politexnik İnstitutu (1931–1933), "Bakı Soveti" işçiləri üçün yaşayış (hazırda Respublika Nazirlər Kabineti binası, 1938–1941) binaları onun layihələri əsasında inşa olunub. Memarın simmetrik kompozisiya şəklində həll edilmiş layihəsinə əsasən Hökumət Evinin yaninda 10 mərtəbəli 2 yaşayış binası, 16 mərtəbəli evlər (hamısı 1970 illər), Lenin (indiki Azadlıq) meydanının qərb tərəfində 16 mərtəbəli "Azərbaycan" (1969; SSRİ Nazirlər Sovetinin mükafatı, 1978), şərq hissəsində isə "Abşeron" (1985) mehmanxanaları tikilmişdir. Hüseynovun 60–80-ci illər yaradıcılıq fəaliyyətində Bakıda V. İ. Lenin meydanı (indiki Azadlıq meydanı) ansamblının tikintisi əhəmiyyətli yer tutur.[4]

1985-ci ildə Londondakı Kral Asiya Cəmiyyətinə fəxri üzv seçilmişdir.[10] Sovet Azərbaycanı memarlığının yadda qalan nailiyyətləri və xüsusən onun paytaxtı Bakının nailiyyətləri Londonda keçirilən sərgidə nümayiş etdirilmişdir. Bu sərgi "Bakının memarlığı" adı altında, 1985 ilin yazında Britaniya memarları Kral institutunun qalereyasında "İngiltərə — SSRİ" dostluq cəmiyyəti tərəfindən təşkil olunmuşdur.[11] "İncəsənət və dizayn" jurnalında (mart, 1985) qeyd olunurdu ki, Bakı memarlığı "memarlıq formalarının valehedici mədəniyyətini açdı ki, onun varlığını Qərbdə heç güman etmirdilər".

İngiltərə kraliçası II Yelizavetanın himayəsi altında olan "Böyük Britaniya Asiya cəmiyyəti" tərəfindən 1985-ci ildə təşkil edilmiş "Bakının memarlığı" sərgisində böyük memar-ictimaiyyətçi akademik M. Hüseynovun əsəsrləri nümayiş etdirildi. Sərgi materiallarına keçirilən baxış və müzakirələrdən sonra M. Hüseynovu B. Britaniya və İrlandiya Krallığının Asiya cəmiyyətinin Fəxri üzvü seçdilər. Elə buradaca onun yeni Azərbaycan memarlığı məktəbini yaratdığı da qeyd edildi.[12]

1946-cı ildən sonrakı memarlıq işləri: M.F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət kütləvi kitabxanası (1960), Azərb. SSR EA şəhərciyi kompleksi (1951–1966), Bakı Metropoliteni "Nərimanov" (1967), "Nizami" (1976) və "Elmlər Akademiyası" (1985) stansiyaları; "Moskva" mehmanxanası (1978). Dünya şöhrətli memar, alim, pedaqoq, akademik Mikayıl Hüseynov Azərbaycan memarlığının inkişaf tapmasında böyük xidmətləri olub. 1992 ildə Beynəlxalq Memarlıq Akademiyasının Moskvadakı şöbəsinə fəxri üzv seçilmişdir. 1992-ci ildə M.Hüseynovun təşəbbüsü ilə Şərq ölkələri Beynəlxalq Memarlıq Akademiyası yaradıldı və ilk prezidenti Mikayıl Ələsgər oğlu Hüseynov oldu.

Əsərləri (şəkil)[redaktə | əsas redaktə]

  • Nizami Kino Mərkəzi (1935-1939) "Azərdövlətlayihə" (Bakı)

  • Nizami küçəsində “Buzovnaneft” tresti işçilərinin yaşayış evi[13] (1950-ci illər) "Azərdövlətlayihə" (Bakı)

  • Azərbaycan pavilyonu

  • Moskva mehmanxanası[14] (1978) "Azərdövlətlayihə" (Bakı, sökülüb)

Əsərləri (siyahı)[redaktə | əsas redaktə]

soldan sağa – Fikrət Hüseynov, Mikayıl Hüseynov, Yuzef Qədimov, rusiyalı həmkar. (Rusiya Memarlar İttifaqının binasında)[15]
  • 1. Qazax. Pedaqoji texnikum. layihə və tikinti vaxtı (1933, 1934–1936; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 2. Bakı. "Nizami" kinoteatrı. layihə və tikinti vaxtı (1935–1939; S. Dadaşov, M. Useynov). açılışı — 1940-cı il 30 yanvar.[16]
  • 3. Bakı. Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun yataqxanası. layihə və tikinti vaxtı (1934, 1936–1938; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 4. Bakı. Azərb. SSR Yeyinti Sənayesi Nazirliyinin keçmiş binası. layihə və tikinti vaxtı (1935, 1937–1939; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 5. Bakı. Azərbaycan Politexnik İnstitutu (indiki Azərbaycan Texniki Universiteti). layihə və tikinti başa çatması (1935, 1955;[17] M. Useynov, S. Dadaşov).
  • 6. Bakı. Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası. layihə və tikinti vaxtı (1936, 1937–1939; S.Dadaşov, M. Useynov)
  • 7. Bakı. "Bakı Soveti" işçiləri üçün yaşayış evi (hazırda Respublika Nazirlər Kabineti binası). layihə və tikinti vaxtı (1937, 1938–1941; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 8. Bakı. Nizami adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi. layihə və tikinti vaxtı (1940, 1946; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 9. Bakı. Dahi şair Nizami Gəncəvinin abidəsi: abidənin açılışı — 1949. (Heykəltəraş Fuad Əbdürrəhmanov, memarlar Mikayıl Useynov və Sadıq Dadaşov)[18]
  • 10. Bakı. Alimlər evi. layihə və tikinti vaxtı (1946, 1950-ci illər; S. Dadaşov, M. Useynov)
  • 11. Bakı. "Azneft" birliyinin yaşayış evi. ("Buzovnaneft" tresti işçilərinin yaşayış binası). layihə və tikinti başa çatması (1945, 1952; S. Dadaşov, M. Useynov).
  • 12. Bakı. Paris Kommunası adına gəmiqayırma zavodunun işçiləri üçün tikilmiş yaşayış binaları. (S. Dadaşov, M. Useynov. 1947–1950-ci illər).
  • 13. Bakı. "AzNeft" zavodlarının yaşayış binası. (S. Dadaşov, M. Useynov. 1945–1950-ci illər).
  • 14. Bakı. M.F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət kütləvi kitabxanası. layihə (1947–1948), tikinti 1948–1960. M. Useynov.
  • 15. Bakı. Azərbaycan SSR EA şəhərciyi kompleksi: layihə-1948, tikinti 1951–1966, Azərb. SSR EA kompleksi əsas binasının istifadəyə verilməsi — 1966. M. Useynov.
  • 16. Bakı. "Azad qadın" monumental heykəltəraşlıq abidəsi. açılışı — 1960. heykəltəraş: F.Əbdürrəhmanov, memar: M.Hüseynov.
  • 17. Bakı. Xalq şairi Səməd Vurğunun abidəsi. 1961-ci ildə qoyulmuşdur. heykəltəraş: F.Əbdürrəhmanov, memar: M.Hüseynov.[19]
  • 18. Düşənbə. Böyük şair Rudəkinin abidəsi. açılışı — 1964. heykəltəraş: F.Əbdürrəhmanov, memar: M.Hüseynov.
  • 19. Bakı. Azadlıq meydanı kompleksi. (layihə — 1962, tikinti vaxtı 1960–80-ci illər. M. Useynov, N. Axundova və s.)
  • 20. Bakı. Azadlıq meydanı. İnturist — "Azərbaycan" mehmanxanası: layihə və tikinti vaxtı (1964, 1966–1975 illər)[20], əsas korpus tikinti başa çatması — 1969.[21] (Mikayıl Useynov, Nəimə Axundova), sökülüb.[22]
  • 21. Bakı. Azadlıq meydanı. "Abşeron" mehmanxanası: layihə-1965, tikinti 1968–1986 illər, istifadəyə verilib — 1985. (Mikayıl Useynov, Nəimə Axundova), sökülüb.[23]
  • 22. Bakı. "Nərimanov" metro stansiyası. açılışı — 25 noyabr 1967-ci il. stansiyanın memarı: Mikayıl Useynov.
  • 23. Bakı. 76-cı kvartalda mehmanxana tipli yaşayış evi — "Moskva" ("ANBA" qonaq evi — (Ankara, Bakı) — 90-cı illərdəki adı[24]) mehmanxanası: layihə və tikinti vaxtı (1965, 1967–1978 illər)[20] (Mikayıl Useynov, Nəimə Axundova), sökülüb.[25]
  • 24. Bakı. "Nizami" metro stansiyası. açılışı — 31 dekabr 1976-cı il. stansiyanın memarı: Mikayıl Useynov.
  • 25. Bakı. "Elmlər Akademiyası" metro stansiyası. açılışı — 31 dekabr 1985-ci il. stansiyanın memarı: Mikayıl Useynov.
  • 26. Bakı. "Azadlıq" meydanının arxasındakı 10 mərtəbəli yaşayış binaları. (M. Useynov, N. Axundova. 1974–1982-ci illər).
  • 27. Bakı. Üzeyir Hacıbəyov küçəsinə çıxan 10 mərtəbəli yaşayış binaları. (M. Useynov, N. Axundova. 1974–1982-ci illər).

Mükafatları[redaktə | əsas redaktə]

soldan sağa — Yuzef Qədimov, Elbay Qasımzadə, Mikayıl Hüseynov, İlham Əliyev, İsrafil Bağırbəyov[15]

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

  1. ↑ XX əsr Azərbaycan memarlığının təkrarsız klassikləri Sadıq Dadaşov və Mikayıl Üseynov. İncəsənət və mədəniyyətin problemləri, XIV buraxılış. Bakı, 2005, səh. 18
  2. ↑ M.Useynov. Bakı, 1995. səh 5.
  3. ↑ Усейнов Микаэль Алескерович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 1 2 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. X cild, Bakı-1987. səh 287.
  5. ↑ Urfan Məmmədov (2014). "Mikayıl Hüseynov". Memarlıq bloqu (azərb.). memarliq.com. İstifadə tarixi: 2014-10-10.
  6. ↑ M.Ə. Hüseynov (nekroloq). Azərbaycan qəzeti (AR Ali Sovetinin orqanı). 10 oktyabr, 1992-ci il.
  7. ↑ http://www.heydar-aliyev-foundation.org/az/content/view/59/522/Heyd%C9%99r-%C6%8Fliyev-Fondu-%E2%80%9CF%C9%99xri-xiyaban%E2%80%9D-kitab%C4%B1n%C4%B1-n%C9%99%C5%9Fr-edib[ölü keçid]
  8. ↑ "Azərdövlətlayihə" DBLİ Layihə kabineti
  9. ↑ http://www.baku.ru/enc-show.php?cmm_id=276&id=121566&c=1752
  10. ↑ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. X cild, Bakı-1987. səh 286–287.
  11. ↑ M.Useynov. Bakı, 1995. səh 17.
  12. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-03-08 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-29.
  13. ↑ http://www.scribd.com/doc/209133839/Bagiproqor-New
  14. ↑ Rəna Əfəndizadə. Azərbaycan memarlığı XIX əsrin sonu - XXI əsrin əvvəli. Bakı, "Şərq-Qərb", 2011, 492 səh
  15. ↑ 1 2 "Azərdövlətlayihə"də Layihə kabinetinin arxivi
  16. ↑ "Бакинский рабочий"(Баку). Новый кинотеатр открыть. 1 fevral 1940. № 25.
  17. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2012-06-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-29.
  18. ↑ http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2012/avqust/256965.htm
  19. ↑ http://www.gomap.az/Info/Description.aspx?idlo=32&lvo=4&pID=1485188
  20. ↑ 1 2 "Azərdövlətlayihə" arxiv şöbəsi
  21. ↑ Əliyev, Nəriman Əşrəf oğlu. H. Əliyev və Bakının memarlığı/ N. Ə. Əliyev. — Bakı, 2005. səh. 66
  22. ↑ http://www.mediaforum.az/rus/2007/12/18/ИСЧЕЗЛА-ГОСТИНИЦА-АЗЕРБАЙДЖАН-053258973c.html[ölü keçid]
  23. ↑ http://azerphoto.com/index.php?Cid=5&Pid=2468
  24. ↑ http://news.day.az/economy/62969.html
  25. ↑ http://great.az/baki/10906-gostinica-moskva-v-baku.html

Xarici keçidlər[redaktə | əsas redaktə]

Vikianbarın loqosu Vikianbarda Mikayıl Useynov ilə əlaqəli mediafayllar var.

Həmçinin bax[redaktə | əsas redaktə]

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikayıl_Useynov&oldid=5872823"