Qroznı Dövlət Rus Dram Teatrı
| M.Y.Lermontov adına Rus Dövlət Dram Teatrı | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Əvvəlki adı | Rus Dram Teatrı |
| Teatrın tipi | Dram |
| Əsası qoyulub | 1904 |
| Teatr binası | |
| Tutumu | 500 |
| Heyət | |
| Direktor | Vaxacı Daayev |
| Baş rejissor | Əhmət Həmzətov |
| Yerləşməsi | |
| 43°19′09″ şm. e. 45°43′17″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Qroznı |
| Ünvan |
 Rusiya, Çeçenistan Qroznı şəhəri |
|
|
|
| www.lteatr.ru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Mixail Yuryeviç Lermontov adına Dövlət Rus Dram Teatrı 1904-cü ildə Qroznıda yerləşən respublika teatrıdır. Teatrın yaranmasında Evgeniy Vaxtanqov kimi məşhur rus teatr ustasının rolu olmuşdur. Sonradan SSRİ xalq artistləri Leonid Bronevoy və İnnokenti Smoktunovski, RSFSR xalq artistləri Rimma Bıkova, Mimalt Soltsayev, Musa Dudayev, Rusiya Federasiyasının xalq artisti Ruslan Xakişev və digər məşhur teatr xadimləri teatrda çalışdılar.[1]
Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaradılış[redaktə | mənbəni redaktə et]
1904-cü ildə Qroznıda işləyən teatr qrupu meydana çıxdı. O vaxt Vladiqafqaz musiqi və dram dərnəyində işləyən Evgenı Vaxtanqov, Qroznı dairəsində rus və xarici klassiklərin pyesləri əsasında bir sıra tamaşalar qurdu. Vaxtanqovun ilk rejissor işi "Xəstə insanlar" (Gerhard Hauptmanın "Barış Bayramı" pyesi əsasında) əsəri idi. 1909-cu ilin avqustunda Vladiqafqaz dairəsi, Vaxtanqovun özü tələbə Maqnitski rolunu oynadığı "Zinoçka" pyesini Qrozni ictimaiyyətinə təqdim etdi.[2]
1910-cu ildə Vaxtanqov Qroznıya köçdü. Onun rəhbərliyi altında teatr dərnəyinin səhnəsində yerli müəllif M. Popovun operettası, Anton Çexovun "Vanya əmi" və başqaları səhnələşdirildi. Tamaşalar velosiped yolunda (daha sonra Kirov parkı) keçirilib.
1920-ci illərdə memar A. Larionovun layihəsinə görə məktəb, teatr və konfrans salonunu özündə birləşdirən bir kompleks tikməyə başladılar. Teatr, 1914-cü ildə Mixailovskaya küçəsində (indiki Saypuddin Lorsanov küçəsi) yerli neft sənayeçisi Skhirtladzenin "kirayə evinin" təməli üzərində qurulmuşdur. 1928-ci ildə teatr açıldı. Teatrın səhnəsində 12 yanvar 1929-cu ildə ifa olunan ilk əsər Romaşevin "Krivorimskin sonu" pyesi idi.[3][4]
1938-ci ildə Çeçen-İnquş MSSR Xalq Komissarları Sovetinin rus dram teatrının açılması ilə bağlı xüsusi qərarı çıxdı. 1938-ci ilin noyabrında tamaşaçılar kollektivin rəsmən tanınmasından sonra ilk işi olan Nikolay Pogodinin "Silahlı adam" pyesi əsasında hazırlanmış bir oyunu gördülər.
Rus teatrını müxtəlif vaxtlarda rejissorlar M. Trofimovski, İ. Qureviç, V. İqnatov, V. Belov, E. Krasnitski, A. İsayev, V. Qubin, N. Decik idarə etmişdilər. 1941-ci ildə M. Y. Lermontovun vəfatının 100-cü ildönümünə əsasən teatr onun adını daşıdı.
1957-ci ildə Çeçen-İnquşetiya muxtariyyətinin bərpasına qədər teatr regional drama teatrı statusuna malik idi.
Teatrda Anton Çexovun "İvanov" və "Vanya dayı", Fyodor Dostoyevskinin "Cinayət və Cəza", "Adi bir hekayə" (İvan Qonçarovun romanı əsasında səhnələşdirilən V. Rozov) səhnələşdirildi. Aleksey Arbuzovun "İrkutsk Hekayəsi", "Yaxşı Saat" A. Rozova, "Əsl Adam" (Boris Polevoyun "Əsl Kişinin Hekayəsi" hekayəsi əsasında T. Londonun səhnələşdirdiyi), Uilyam Şekspirin "Hamlet", "Maria", Viktor Hüqonun "Tudor", Maksim Qorkinin "Dibində", "Xainlik və Sevgi" Fridrix Şiller, "Cehiz", "İstənilən müdrik adam üçün kifayətdir", Aleksander Ostrovskinin "Kurtlar və Qoyunlar", Vladimir Mayakovskinin "Yataq qurbanı" , Mixail Lermontovun "Maskaralı", İmre Madaçın "Bir insanın faciəsi" və bir çox başqaları səhnələşdirildi.
Böyük Vətən Müharibəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Vətən Müharibəsi illərində Qroznı Rus Teatrının konsert briqadaları cəbhəyə getdi. Sənətçilər təyyarə istehsalı üçün pul yığdılar. Pul toplandığı üçün teatr Ali Baş Komandanın tərifinə layiq görüldü. 1942-ci ildən 1944-cü ilə qədər teatr Şərqi Sibirə təxliyə edildi.
1950–1980-ci illər[redaktə | mənbəni redaktə et]
1950–1955-ci illərdə teatr truppası hər mövsümdən əvvəl demək olar ki, tamamilə yeniləndi. 1950–1951 mövsümündə 13 premyerası oldu. Təbii ki, tamaşaların belə bir hazırlıq sürəti ilə keyfiyyətləri qaçılmaz olaraq pisləşdi.
1955-ci ildə rejissor A. Ridal Viktor Rozovun "Yaxşı saat!"da əsas rollardan biri olan Andrey Averini Leonid Bronevoy oynadı. Leonid Bronevoy teatrda cəmi bir mövsüm işləyib. O, E. Krasnitski ilə birlikdə "Görünməz Dimka" uşaq vodevil tamaşasını quraraq rejissor kimi də fəaliyyət göstərmişdir.
1957-ci ildə Çeçenistanda vətəndaş müharibəsindən bəhs edən "Dəhşətli günlər" tamaşasının premyerası oldu. Daha sonra A. Arbuzovun "İrkutsk tarixi", V. Rozovun "Qeyri -bərabər döyüş" əsərləri səhnələşdirildi.
Teatr tamaşaçılara "Hamlet" (Çeçen-İnquş MSSR və RSFSR-in əməkdar artisti Q. Qladkix) və "Anna Karenina" (baş rollarda V. Plujnikova) tamaşalarını təqdim etdi. Hər iki tamaşanın rejissoru N. Decik, rəssamı E. Valentinov idi.
1962-ci ildə həm milli, həm də rus respublika dram teatrları Moskva Kreml Teatrının səhnəsində çıxış etdilər. Çeçen teatrı paytaxt tamaşaçılarına Rəsul Qəmzətovun əsəri əsasında hazırlanmış "Qoryanka" tamaşasını göstərdi. Lermontov adına teatr N. Muzayevin "Adama İnanın" əsərini təqdim etdilər. Bu tamaşa Moskva televiziyasında göstərildi. RSFSR Mədəniyyət naziri A. I. Popov hər iki teatrın kollektivlərinin şərəfinə ziyafət verdi.
Lermontov teatrının səhnələşdirdiyi ilk milli dram əsəri N. Muzayevin "Adama inan" pyesi idi. Sonradan A. Malsaqovun "Mən tək olmayacağam", "Geri dönəcəyik, nani!", Axmet Bokovun "Jura dövrünə doğru" Çeçen və İnquş müəlliflərinin pyesləri əsasında səhnələşdirildi.
Rus Teatrının N. Decik və V. Ueinstein kimi bir çox rejissorları həm Lermontov Teatrında, həm də Nurədilov Teatrında tamaşalar qurmuşdular. Öz növbəsində həm Ruslan Xakişev, həm də Mimalt Soltsaev Lermontov Teatrının səhnəsində bir sıra əsərlər səhnələşdirdilər.
1979-cu ildə Ümumittifaq Macarıstan Dramı Festivalı zamanı, ölkənin iki yüzə yaxın teatrı macar müəlliflərin pyesləri əsasında səhnələşdirildi. Lermontov Teatrı İmre Madacanın "İnsan faciəsi" əsərini səhnələşdirdi.[5]
1990-cı illərdən bu günə qədər olan dövr[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siyasi qeyri -sabitlik və Çeçenistan Respublikası ərazisində baş verən iki müharibə nəticəsində teatr əslində fəaliyyətini dayandırdı. Teatr binası dağıldı və sənətçilərin çoxu respublikanı tərk etdi. Təxminən 15 illik fasilədən sonra Lermontov Teatrı yenidən işinə başladı. 9 aprel 2005-ci ildə 67-ci teatr mövsümü Alexander Ostrovskinin trilogiyasına əsaslanan "Nə üçün gedirsən, onu tapacaqsan" tamaşasının premyerası ilə açıldı.[6]
5 iyun 2005-ci ildə Moskvada Mərkəzi Aktyorlar Evində Çeçenistan Respublikasının Mədəniyyət Günləri çərçivəsində Lermontov teatrına həsr olunmuş "Belə bir teatr var idi" gecəsi keçirildi. "Nə üçün gedirsən, onu tapacaqsan" tamaşasından bir parça təqdim edildi. Çeçenistan rəhbərliyi keçmiş və indiki teatr işçilərinə fəxri adlar və təşəkkür məktubları təqdim etdi.
2005-ci ilin sentyabrında teatr Novocherkasska Rusiyanın cənubunda rus teatrlarının İltifat festivalına dəvət edildi. "Nə üçün gedirsən, onu tapacaqsan" tamaşası tamaşaçılar və tənqidçilər tərəfindən çox yaxşı qarşılandı. Kollektiv iki nominasiya üzrə festivalın Qran Prisini qazandı:
- teatrın canlanması üçün;
- tamaşanın ən yaxşı ssenarisi və dekorasiyası üçün [6]. Elə həmin il Lermontov Teatrı Nalçikdə keçirilən "Dostların gülüşü" komediya janrının festivalında iştirak etdi.
2006-cı ilin iyununda Mimalt Soltsaev teatrın baş rejissoru oldu. 2013-cü ildə ölənə qədər bu vəzifədə qaldı.
2007-ci ilin sentyabrında teatr Novocherkasskda keçirilən İkinci Beynəlxalq "Kompliment" Festivalında iştirak etdi və beş nominasiya üzrə diplomlara layiq görüldü:
- festival iştirakçısı diplomu;
- teatr işinə fədakarlıq diplomu;
- ən ehtiraslı və aktual iş üçün müəllifə diplom (Mimalt Soltsayev);
- ən yaxşı aktyor dueti diplomu (Çeçenistan Respublikasının Xalq artisti Əli Marisultanov tərəfindən yaradılan General Ermolov obrazı);
- ən yaxşı aktyor dueti diplomu (Çeçenistan Respublikasının Xalq artisti Bai-Əli Vahidov tərəfindən yaradılmış Beibulat Taimiev obrazı).
Müharibədən sonrakı dövrdə teatrın öz konsert salonu yox idi, buna görə də truppa "Orqtexnika" Grozni Mədəniyyət Evində məşq etməli idi. 2012-ci ilin iyununda yeni teatr binasının açılışı oldu. Teatrın auditoriyası 500 yerlikdir. Səhnə avadanlığı müasir dünya standartlarına cavab verir: orkestr çuxuru qaldırıla və endirilə bilər, səhnə elə qurulmuşdur ki, ən uzaq oturacaq yeri səhnədən cəmi 17 metr məsafədədir. Teatrda 100 məşq otağı, müasir geyim otaqları və istehsal emalatxanaları kompleksi var. Binanın qarşısında Mixail Lermontova abidə qoyulub.[7]
Filateliya[redaktə | mənbəni redaktə et]
1991-ci ildə teatr binasını əks etdirən sənət möhürlü zərf buraxıldı.[8]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Государственный русский драматический театр имени М. Ю. Лермонтова [ölü keçid]
- ↑ "Легенда российского театра Е. Вахтангов в Грозном. 1910". 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- ↑ Грозный. Фотоальбом Arxivləşdirilib 2019-09-14 at the Wayback Machine grozny.vrcal.com. Наш Грозный.
- ↑ "Русский драматический театр имени М. Ю. Лермонтова из Чечни представлен на театральном фестивале". 2014-11-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- ↑ Роза Ташаева. Деятельность Республиканского драматического театра им. Лермонтова в 50–70 годы Arxivləşdirilib 2014-11-29 at the Wayback Machine
- ↑ "Государственный русский драматический театр им. М. Лермонтова". 2014-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- ↑ "Государственный русский драматический театр имени М.Ю. Лермонтова начал новый отсчет времени". 2021-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
- ↑ "1991 год. Каталог почтовых марок СССР". 2010-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.