Moniezia autumnalis

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin

Moniezia (Blanchariezia) autumnalia (lat. Moniesia)-Yastı qurdlar tipinə aid olan sinif.

Moniezia autumnalis
Elmi təsnifat
XƏTA: taksonomik şablon yoxdur{{Plathelminthes}}, taksonun sistematikasını təsvir etməlidir Plathelminthes.
???:
Moniezia autumnalis
Beynəlxalq elmi adı
  • Moniezia autumnalis

Xarici quruluşu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yastı, lent şəkilli qurddur, bədəninin uzunluğu 150 – 267 sm, buğumları maksimum eni -57 mm uzunluğu 4,5 – 2 mm qalınlığı 0,8 – 1,2 mm-dir. Helmintin başçıq hissəsi çox iridir -1,8 mm, eni isə 1,7 mm-dir .Başcığın üzərində 4 fincan şəkilli sormaclar yerləşir. Başcıqdan 3,5 mm arxada buğumlaşma başlayır, başcıqdan 20 -25 sm arxada hermoxeridit buğumlar əmələ gəlir, bu buğumlarda bütün cinsi üzüvlər yerləşir, hermoxrodit buğumlarda buğumlar arası xətkeş şəkili vəzilər olur, həmin vəzilərin uzunluğu 0,53 – 1,06 mm eni isə 0,12 -0,25 mm olur cinsi dəliklərin buğumlarda yerləşməsi iki tərəflidir və buğumun ön tərəfinə açılır. Hermoxrodit buğumlarda mərkəz sahənin eni və uzunu boyunca cinsi vəzilərin çoxlu sayda toxumcuqları yerləşir, toğumcuqların ölçüsü 0,050-0,070mm-dir. Sirrus əlavə törəmələrə malik deyildir, onun uzunluğu 0,092mm, sirrus bağırsağının uzunluğu isə 0,67 – 0,180 mm –dır. Buğumun ön yarısında 2 ədət paycıqlı yumurtalıq yerləşir (onun ölcüsü 0,657 -0,848mm -dır). Armud şəkilli toxumqəbuledicinin uzunluğu 0,212- 0,381 mm –dir. Arxa buğumlarda (yetgin buğumlarda ) bütün cinsi vəzilər reduksiyaya uğramışdır, yalnız icərisi yumutalarla dolu olan balalıq qalır. Yetgin buğumların uzunluğu 4–7 mm olur.

Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dünyada 12, Qafqazda 2, Azərbaycanda 3 növlə təmsil olunmuşdur.Kosmopolitdir, əsasən dağ və dağ ətəyi yerlərdə geniş yayılmış növdür.

Həyat tərzi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gövşəyən heyvanların nazik bağırsağında yaşamaqla parazit həyat kecirilər. Hermofroid orqanizimdir, anaerob şəraitdə yaşayan qurddur. Inkişafı yumurta, sürfə mərhələsi ilə tamamlanır və bu qanunauyğunluğa biyotik və abiotik faktorlar kəsgin surətdə təsir edir, iqlim amilləri əsas faktor kimi götürülməlidir, fərdi inkişafı tam cevirilmə yolu ilə gedir. Sürfə mərhələsi oribatid gənələrinin bədən boşluğunda, yetgin forması isə qoyun, qaramal və s. Nazik bağırsaqlarında yaşayır.Yumurta, sürfə və yetgin mərhələsi mövcuddur, axırıncı sahiblərinin bağırsağında 45 – 60 günə cinsi yetginliyə çatır. Axırıncı və aralıq sahiblərinin iştirakı ilə gedir aralıq sahillərdə sürfə mərhələsi, axırıncı sahiblərdə isə yetgin forması inkişafdadır. Həyat sikli yumurta, sürfə və yetgin formada (zəncir şəkilli inkişaf) inkişaf edir. Reproduktivliyi- yumurta qoymaqladır. Yetkin sestodları kal (nəcis) vasitəsi ilə hər gün xarici mühütə 10 – 20 – 40 min yumurta ifraz edir. Reproduktivliyi 6,7 bəzən hallarda isə 9-ay olur. Xromoson göstəriciləri öyrənilməyib. Temperator, ura, rütubət, quraqlıq, biotik və abiotik faktorlar sayına təsir edir.[1]

İnsan həyatına təsiri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Heyvandarlıqda məhsuldarlığıı aşağı salır, heyvanların inkişafını əngəlliyir, bəzi hallarda.xüsusən quzular arasında kütləvi qırğın törədir . Ən məhsuldarlığının aşağı salır, ətin keyfiyətini pisləşdirir, iqtisadiyata ziyan verir. Qəbul edilmiş və qəbul edilməsi vaçib olan mübarizə tədbirləri: Dehelmintizatsiya vaxtlı- vağtında aparılmalıdır (defermintizafsiya : mis kuporisu, qalaylı mərgümüş və yağutda kalsumlu tərdumuş, feuasal və s aparılmalıdır) tövlə ətrafında fəsilliklər (arpa yonca və s ) əkmə və quzular müəyyən vaxtacan həmin fəsilləklərdə otarılmalıdır. Sonra təsərrüfatlarda növbəli otlaqları yaradılması mütləq lazımdır, digər tərəfdən isə otarılma rejimi dəyişdirilməlidir.[1]

Təsnifatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • İsmayılov Q.C. Azərbaycan MEA xəbərləri, 1984 № 4 səh, 41-43

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yastı qurdlar

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1 2 İsmayılov Q.C. Azərbaycan MEA xəbərləri, 1984 № 4 səh, 41-43