Nəcib Cihanov

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
Nəcib Cihanov
Näcip Cihanov
Doğum tarixi
Doğum yeri Ural
Vəfat tarixi (77 yaşında)
Vəfat yeri Ufa
Dəfn yeri
  • Arskoye qəbiristanlığı[d]
Təhsili
Fəaliyyəti bəstəkar, musiqi pedaqoqu[d], siyasətçi
Partiyası
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nəcib Cihanov (2 (15) yanvar 1911 – 2 iyun 1988[1], Ufa) — tatar bəstəkar, müəllim və dövlət xadimi.[2]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

2 yanvar 1911-ci ildə Ural şəhərində anadan olmuşdur. Uşaqlar evində yaşayan Nəcib burada musiqi dərslərə almağa başladı. İlk musiqi müəllimi Svetçina Sankt-Peterburq Konservatoriyasının məzunu idi. 1928-ci ildə isə musiqi məktəbində oxumaq niyyəti ilə bacısı Faizanın yaşadığı Kazan şəhərinə gəldi. Kazan şəhərində N. A. Shevalinadan musiqi dərsləri almağa başladı. 1929-cu ildə Şərq Musiqi Kollecinə daxil olsa da, buradakı təhsilini davam etdirə bilmədi. Kollec müəllimləri ilə birgə çıxışlar edən Cihanov M. A. Pyatnitskayanın sinfində, violonçeldə - R.L.Polyakovda fortepianoda oxudu.[3] 1931-ci ildə bəstəkar A.S. Klyuçaryovun məsləhəti ilə Moskvaya getdi və 1935-ci ildə məzun olduğu Regional Musiqi Kollecinə (indiki P.İ. Çaykovski adına Moskva Konservatoriyası nəzdindəki Akademik Musiqi Kolleci) daxil oldu. Üçüncü kursda ixtisasını dəyişib kompozisiya sinfində oxudu. 1937-ci ildə Tatar ASSR Dövlət Filarmoniyasının açılışında bu janrda ilk tatar kompozisiyası olan İlk Simfoniyası ifa edildi. 1938-ci ildə konservatoriyanı bitirdikdən sonra Kazana qayıtdı.

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1943-cü ildə Tatar Opera və Balet Teatrının bədii rəhbəri təyin edildi.Teatrın açılışında 1939-cu ildə yazdığı "Qaçqın" operası diplom tərkibi kimi səsləndirildi. 1944-cü ildə Tatar Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Nazirlər Sovetinə Kazanda konservatoriya yaratmaq təklifi verdi. SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin 13 aprel 1945-ci il tarixli əmri ilə Respublika (RSFSR) tabeliyindəki Kazan Dövlət Konservatoriyası yaradıldı. Elə həmin ilin iyun ayında Konservatoriyaya rəhbər təyin edildi.

1939-1977-ci illərdə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Bəstəkarlar İttifaqına rəhbərlik etmişdir. 1948-ci ildə baş tutmuş SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının ilk qurultayında idarə heyətinin üzvü seçilmişdir.

1951-1959-cu illərdə Rusiya Ali Sovetində deputat, Tatar MSSR (1963-1967, 1977-1988) və Sovet İttifaqında (1966-1970) dövlət xadimi kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Operaları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Qaçqın -1939-cu il
  • Azadlıq - 1940-ci il
  • Goldiloks - 1941-ci il
  • Şair - 1947-ci il
  • Ildar - 1942, 2-ci nəşr - “Zəfər yolu”, 1954-ci il
  • "Tuliak" - 1945, 2-ci nəşr - "Tuliak və Su-Slu", 1967-ci il
  • Namus - 1950-ci il
  • Cəlil - 1957-ci il[4]

Baletləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Fatyx - 1943-cü il
  • Zyugra - 1946-cı il
  • İki əfsanə - Zyugra və Nzheri; 1970-ci il

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • SSRİ xalq artisti (1957)
  • Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1981)
  • İkinci dərəcəli iki Stalin mükafatı laureatı (1948, 1950)
  • SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1970)

Ölümü[redaktə | mənbəni redaktə et]

2 iyun 1988-ci ildə Ufada Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında Tatarıstanın Ədəbiyyat və İncəsənət Günləri günlərində "Cəlil" operasının yeni variantının konsertindən sonra qəflətən dünyasını dəyişmişdir. Kazan şəhərindəki Arskoye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Nazib Gayazovitch, Näcip Ğayaz ulı, Назиб Гаязович, Нәҗип Гаяз улы, Nazib Gaïazovitch Cihanov // Musicalics (fr.).
  2. ↑ Slonimsky, Nicolas. Zhiganov, Nazib. Baker's Biographical dictionary of musicians. Nyu-York. 1978. səh. 1944. ISBN 0-02-870240-9.
  3. ↑ "Назиб Жиганов: вехи биографии. По документам Национального архива Республики Татарстан". 15 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  4. ↑ М. Друскин. "Опера Жиганова «Джалиль»". 2022-03-16 tarixində arxivləşdirilib.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Nəcib_Cihanov&oldid=6673981"