Nomofobiya
Nomofobiya (ing. "no mobile phobia" ifadəsinin qısaldılmış formasıdır) mobil telefonsuz və ya ondan uzaq qalmaq qorxusudur. [1] [2]
Ümumi baxış[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xüsusilə Avropa və Asiya ölkələrində 2005-ci ildən etibarən mobil telefonlardan istifadə əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Nomofobiya adətən davranış asılılığı hesab olunur; narkotik asılılığı ilə bir çox xüsusiyyətləri paylaşır. Mobil telefonların internetə qoşulması nomofobiyanın səbəblərindən biridir. Asılılığın artan narahatlıq, emosional qeyri-sabitlik kimi simptomları ola bilər. Bəzi insanlar emosional münasibətlərdə rahatlıq qazanmaq üçün mobil telefonlardan həddindən artıq istifadə edir.
Nomofobiya "Psixi Pozuntuların Diaqnostik və Statistik Təlimatı", (Beşinci Nəşrdə - DSM-5) təsvir edilməsə də, DSM-IV-də verilmiş təriflərə əsaslanaraq, "spesifik fobiya" kimi təklif edilmişdir.
2008-ci ildə aparılmış tədqiqatın nəticələrinə əsasən müəyyən edilmişdir ki, Britaniyada mobil telefon istifadəçilərinin təxminən 53%-i mobil telefonunu itirdikdə, batareya və ya balansı bitdikdə və ya şəbəkə əhatə dairəsi xaricində olduqda narahat olurlar. 2163 insanı əhatə edən araşdırma, kişilərin təxminən 58%-nin, qadınların isə 47%-nin fobiyaya malik olduğunu müəyyənləşib. İştirakçılardan 9%-i mobil telefonları söndürüldükdə stress hiss etdiyini müəyyən edilib. Sorğuda iştirak edənlərin 55%-i mobil telefonlarından istifadə edə bilməyəndə narahat olmalarının əsas səbəbi kimi dostları və ya ailəsi ilə əlaqə saxlaya bilmədiklərini göstərib. [1] Tədqiqat, ortalama nomofobiya halının səbəb olduğu stress səviyyəsinin "toy günü həyəcanı" və diş həkiminə getmək ilə eyni olduğunu müqayisə edib. [3]
Araşdırmalar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Texnologiyaların dəyişməsi ilə hər gün yeni problemlər ortaya çıxır. Yeni növ fobiyalar (texnofobiyalar ) meydana çıxır. İlk mobil telefon 1983-cü ildə istehlak bazarına çıxarılandan bəri, bu cihazlar əksər cəmiyyətlərdə geniş yayılıb.
Shambare, Rugimbana & Zhowa (2012) iddia edib ki, mobil telefonlar "bəlkə də 21-ci əsrin ən böyük qeyri-narkotik asılılığıdır". Bu tip texnologiyalar həm azad edən, həm də qul halına salan “texnoloji paradoks” nümunəsidir.
SecurEnvoy tərəfindən aparılan sorğu gənclər və yeniyetmələrin nomofobiyaya daha çox meylli olduğunu göstərdi. Eyni sorğuya görə, yeniyetmələrin 77%-i mobil telefonları olmayan zaman narahatlıq yaşayır.
Simptomlar və əlamətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nomofobiya, bir insanın mobil telefonuna çıxışı olmaması qorxusu səbəbindən narahatlıq keçirdiyi vəziyyətlərdə baş verir. "Həddindən artıq əlaqə sindromu" mobil telefondan istifadənin canlı ünsiyyət həcmini azaltdığı və bununla da fərdin sosial və ailə münasibətlərinə əhəmiyyətli dərəcədə müdaxilə etdiyi zaman baş verir.
Simptomlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- narahatlıq
- tənəffüs dəyişiklikləri
- tərləmə
- disorientasiya
- taxikardiya
Emosional simptomlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- depressiya
- təlaş
- qorxu
- asılılıq
- özünə inamsızlıq
- tənhalıq
Müalicələr[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hal-hazırda, elmi olaraq qəbul edilmiş və empirik olaraq sübut edilmiş müalicələr çox məhduddur. Tranilsipromin və klonazepamdan istifadə edilən müalicələr nomofobiyanın təsirini azaltmaqda uğurlu olmuşdur.
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Otofobiya, tək qalmaq qorxusu
- İnternet asılılığı pozğunluğu
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Charlie D'Agata Nomophobia: Fear of being without your cell phone. CBS News. April 3, 2008.
- ↑ Archana Jayakumar. "Break free from Nomophobia, drunkorexia". Mid-day.com. April 3, 2008. April 4, 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-10.
- ↑ "13m Britons have 'no mobile phobia'". Metro. 2008-03-30. İstifadə tarixi: 2011-08-10.
