Odessa Akademik Dram Teatrı
| Odessa Akademik Dram Teatrı | |
|---|---|
| Одесский академический драматический театр Театр Великанова Театр Вронского | |
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Əsası qoyulub | 1875 |
| Teatr binası | |
| Açılıb | 1874[1] |
| Yerləşməsi | |
| 46°29′00″ şm. e. 30°44′03″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Odessa |
|
|
|
| academteatr.od.ua | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Odessa Vilayəti Akademik Dram Teatrı (ukr. Одеський обласний академічний драматичний театр) — Ukraynanın Odessa şəhərində rusdilli dram teatrıdır. Bu Cənubi Ukraynanın ən qədim teatrıdır.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Teatr 1874-cü ildə yerli tacir A. S. Velikanovun vəsaiti ilə tikilmişdir. Bu, Odessa vilayətində fəaliyyət göstərmiş aktyor və sahibkar Nikolay Miloslavskinin dram truppasının çıxışları üçün nəzərdə tutulmuşdu. İlk növbədə, teatr öz sahibinin adını daşımış və Velikanov Teatrı adlanmışdır. Buna baxmayaraq, Velikanov 1875-ci ildə müəssisəni F. Rafaloviçə satmış və o, buranın adını dəyişdirərək Rus Teatrı qoymuşdur. Yarandığı ilk illərdə Rus Teatrı şəhərdə ən böyük teatr tədbirlərinin keçirildiyi bir məkan kimi fəaliyyət göstərmişdir. Ukrayna İstiqlaliyyət müharibəsinə qədər teatrda çoxsaylı rus, ukrayn, alman, fransız, italyan dram, opera və operetta truppaları çıxış etmişdir. XIX əsrin sonundan XX əsrin əvvəllərinə qədərki dövrdə Odessadakı Rus Teatrının səhnəsində Sara Bernar, Eleonora Duze, Benua Koklen, Myunne-Syuli, Mariya Savina, Vladimir Davıdov, Mariya Zankovetskaya, Panas Saksaqanski və Marko Kropivnitski kimi tanınmış şəxsiyyətlər çıxış etmişdilər.[2]
1926-cı ildə bina Dövlət Odessa Rus Dram Teatrı kimi qeydiyyata alınmışdır. 1927-ci ildə teatra Odessa Quberniya İcraiyyə Komitəsinin rəhbəri Andrey İvanovun adı verilmişdir.[2] Odessanın Rumıniya-Almaniya qoşunları tərəfindən işğalı zamanı (1941–1944) binada 1914–1919-cu illərdə aktyor və teatrın həmmüəllifi olmuş "Vasil Vronskinin Rus Teatrı" fəaliyyət göstərirdi.[3] Müxtəlif illərdə teatrın truppasında görkəmli aktyorlar çalışmışdır. Teatrın səhnəsində ilk dəfə Mixaylo Astanqovun, Dariya Zerkalovanın, Vladimir Samoylovun istedadları üzə çıxmışdır.[4]
2003-cü ildə teatr demək olar ki, iki il davam edən yenidənqurma və əsaslı təmirdən sonra öz qapılarını açmışdır. Binanın bərpasından sonra teatrda repertuarın yenilənməsi və truppanın gəncləşməsi prosesinə start verilmişdir. Ukrayna Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin 10 dekabr 2009-cu il tarixli 1119/0/16-09 nömrəli əmri ilə Odessa Vilayət Rus Dram Teatrı "akademik" adını almışdır. 2 mart 2022-ci ildə Rusiyaya genişmiqyaslı hərbi müdaxiləsi ilə əlaqədar teatr kollektivi teatrın adından "rus" sözünün çıxarılması barədə qərar qəbul edilmişdir.[5]
Teatr binası 1873-1874-cü illərdə keçmiş taxıl anbarlarının yerində tikilmişdir. Tikili şəhər teatrı üçün müvəqqəti bina kimi tələsik tikilmişdir. Binanın memarı məşhur Odessa memarı F. V. Qonsiorovski olmuşdur. Bununla birlikdə, "müvəqqəti" bina 1909-cu ilə qədər uğurla dayanmışdır. Yenidənqurma layihəsi memarlar F. A. Troupyanski və L. F. Prokopoviç tərəfindən hazırlanmışdır. 1927-ci ildə Sovet Rus Dram Teatrı yarananda bina memar M. İ. Linetski tərəfindən yenidən təchiz edilmişdir. 1930-cu illərin sonlarında daha bir yenidənqurma aparıldı və binaya tarix və memarlıq abidəsi statusu verilmişdir. 2000-ci ildə memar A. V. Martinenko və mühəndis E. V. Lısenkonun layihəsinə əsasən binanın yenidən qurulmasına başlanılmışdır. Bu yenidənqurma zamanı səhnə qutusu quraşdırılmışdır.[6] 2022-ci il martın 2-də Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı hərbi müdaxiləsi ilə əlaqədar teatrın kollektivi teatrın adının dəyişdirilməsinə qərar verib. Adından “rus” sözü çıxarılmışdır.[7]
Teatr truppası[redaktə | mənbəni redaktə et]
1973-cü ildə teatrın truppası S. M. Prostyakov, Y. A. Veliçko, P. V. Mixaylov, B. İ. Zaydenberq, E. A. Kotov, L. İ. Merşçi, V. M. Naumtsev, Q. İ. Nojenko, L. F. Polyakovadan ibarət idi.[8]
- Liya İsaakovna Buqova (1939–1941, 1945–1981), Ukrayna SSR xalq artisti
- Nataliya Konstantinovna Dubrovskaya (1966–2015), Ukrayna SSR əməkdar artisti
Görkəmli işlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- 1927 — «Бронепоезд 14-69», пьеса В. В. Иванова[9]
- 1928 — «Разлом», пьеса Б. А. Лавренёва[9]
- 1932 — «Волки и овцы», пьеса А. Н. Островского[9]
- 1956 — «Кремлёвские куранты», пьеса Н. Ф. Погодина[10].
- 1957 — «Волки и овцы», пьеса А. Н. Островского[10]
- 1959 — «Барабанщица» пьеса А. Д. Салынского[9]
- 1960 — «Дядя Ваня», пьеса А. П. Чехова[10]
- 1973 — «Бесприданница», пьеса А. Н. Островского[9]
Mükafatlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ukrayna Nazirlər Kabinetinin fəxri diplomu (2008).[11]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ European Theatre Architecture (ing.). Arts and Theatre Institute.
- ↑ 1 2 "ОДЕССКИЙ АКАДЕМИЧЕСКИЙ РУССКИЙ ДРАМАТИЧЕСКИЙ ТЕАТР ИСТОРИЧЕСКАЯ СПРАВКА". 2010-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-08.
- ↑ Черкасов А. А. Оккупация Одессы. Год 1942. Январь — Май. Большая литературно-художественная серия «Вся Одесса» (1-е 300 nüs.). Одесса: Optimum. 2008. 124, 156. ISBN 978-966-344-1226-6.
- ↑ Русский драматический театр: Энциклопедия / Под общ. ред. М. И. Андреева, Н. Э. Звенигородской, А. В. Мартыновой и др. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — 568 с.: ил. ISBN 5-85270-167-X (стр. 331)
- ↑ "Русские театры Украины заявили о смене названий после вторжения оккупантов / Думская". 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-04.
- ↑ Пилявский В.А. Здания, сооружения, памятники Одессы и их зодчие (2-е изд). Одесса: Optimum. 2010. 33. ISBN 978-966-344-377-5.
- ↑ "Русские театры Украины заявили о смене названий после вторжения оккупантов / Думская". 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-04.
- ↑ Большая Советская энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 18. Никко — Отолиты. 1974. 632 стр., илл.; 30 л. илл. и карт. 1 карта-вкл. (стб 907)
- ↑ 1 2 3 4 5 Русский драматический театр: Энциклопедия / Под общ. ред. М. И. Андреева, Н. Э. Звенигородской, А. В. Мартыновой и др. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — 568 с.: ил. ISBN 5-85270-167-X (стр. 331)
- ↑ 1 2 3 Большая Советская энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 18. Никко — Отолиты. 1974. 632 стр., илл.; 30 л. илл. и карт. 1 карта-вкл. (стб 907)
- ↑ "Одесский академический русский драматический театр. История". 2021-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-26.
Əlavə ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Черкасов А. А. Оккупация Одессы. Год 1942. Январь — Май. Большая литературно-художественная серия «Вся Одесса» (1-е 300 nüs.). Одесса: Optimum. 2008. ISBN 978-966-344-1226-6.
- Пилявский В.А. Здания, сооружения, памятники Одессы и их зодчие (2-е изд). Одесса: Optimum. 2010. ISBN 978-966-344-377-5.